ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΙΑΝΑΚΟΣ

          Α. Γιανακός είναι το λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιάννη Αντωνιάδη. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης κι εργάζεται ως δικηγόρος στη Θεσσαλονίκη. Τον Ιανουάριο του 2013, αποφοίτησε από το Μεταπτυχιακό Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έργα του: Ποίηση «Η Μνήμη Του Σώματος» (Πανοπτικόν, 2010), «Ημερολόγιο Ερασιτέχνη Κηπουρού» (Ανάτυπο, 2016), Πεζογραφία «Σκαλίζοντας Αναμνήσεις» (Γαβριηλίδης, 2016), «Τέσσερις Βολικοί Θάνατοι» (Κέδρος, 2017), «Η Φύλακας Του Αρχείου» (Κέδρος, 2021), Συμμετοχές «Διαγωνισμός Θεατρικού Έργου» (Παράξενες Μέρες, 2015).

  

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Η Φύλακας Του Αρχείου»;

     Όταν το 2017 εκδόθηκε το προηγούμενο μυθιστόρημα μου που διαδραματίζεται το 1936 στην Αθήνα, οι δύο ήρωες μου ο Αντώνης και η Μαρία ήταν 25 και 17 χρονών αντίστοιχα. Αποφάσισα τότε, αρχές του 2018, να συνεχίσω την ιστορία τους, να παρακάμψω τις ένδοξες στιγμέςτης αντίστασης  και να τους βάλω το 1949, στην τελευταία περίοδο του εμφυλίου. Ήθελα να μιλήσω για την τραγική αυτή περίοδο, για το τι έγινε τότε αλλά και για τους σλαβόφωνους της Δυτικής Μακεδονίας. Στην συνέχεια έπεσα πάνω στην ιστορία του αρχείου, οπότε η χρονική περίοδος που εκτείνεται το μυθιστόρημα συνέχισε μέχρι το 2014.

      Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;
     Ήθελα με τον τρόπο της λογοτεχνίας, δηλαδή με τον έμμεσο τρόπο, να μιλήσω για θέματα ταμπού της αριστεράς, όπως η υπόθεση Γεωργιάδη, αλλά και το θέμα των σλαβόφωνων, θέμα επίκαιρο λόγω της συμφωνίας των Πρεσπών.

      Απαιτήθηκε έρευνα για τα πραγματολογικά στοιχεία και πόσο διήρκησε αυτή;
     Η έρευνα ξεκίνησε στην αρχή του 2018 και κράτησε μέχρι την ολοκλήρωση της συγγραφής  του βιβλίου, τον Μάιο του 2020. Ευτυχώς όμως υπήρχαν τα διαβάσματα μου σε ιστορικά βιβλία και απομνημονεύματα για τον εμφύλιο που πάνε αρκετά χρόνια πίσω, οπότε δεν ξεκίνησα από το μηδέν. Δεν έχω οποιαδήποτε καταγωγή από την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, αλλά είναι μία περιοχή που αγαπώ πολύ. Την έχω γυρίσει χρόνια τώρα σε μονοπάτια και βουνά και χάρηκα πολύ που οι εικόνες που είχα περπατώντας στα βουνά της μπόρεσα να τις βάλω στο βιβλίο.

     Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες είναι εξ ολοκλήρου επινοημένοι ή βασίζονται σε πραγματικά πρόσωπα;

     Στο μυθιστόρημα υπάρχουν ιστορικά πρόσωπα όπως και επινοημένα. Τα μυθοπλαστικά δρουν πλάι στα πραγματικά πρόσωπα, επηρεάζονται από τις πράξεις τους. Τα ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται είναι απολύτως πραγματικά και χωρίς παραποίηση ως προς τα γεγονότα. Αρκετές φορές τα λόγια που βάζω στο στόμα τους, είναι πραγματικά, δηλαδή διάλογοι που ειπώθηκαν, σύμφωνα τουλάχιστον με τις αναφορές που υπάρχουν σε απομνημονεύματα πρωταγωνιστών της περιόδου.

    Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;
      Η λογοτεχνία είναι πράξη. Η έκδοση ενός βιβλίου, και λέω έκδοση, γιατί εάν το λογοτεχνικό δημιούργημα μείνει στο συρτάρι, προφανώς δεν είναι πράξη. Πράξη γίνεται από την στιγμή που το διαβάζουν άλλοι άνθρωποι, είτε σε βιβλίο, είτε με τη μορφή της προφορικής διήγησης, όπως για παράδειγμα ήταν τα ποιήματα της Αχμάτοβα την περίοδο των σταλινικών εκκαθαρίσεων.

      Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;
      Δεν νομίζω. Μπορεί να αποτυπώσει τις αλλαγές, μπορεί ακόμα και να τις προβάλλει ή να τις προκαταλάβει αλλάδεν είναι αυτή η ίδια που τις προκαλεί. Για να το πω σχηματικά και με ένα παράδειγμα, ο Θούριος του Ρήγα δεν προκάλεσε την ελληνική επανάσταση του 1821. Σίγουρα σχηματοποίησε ένα όραμα αλλά ουσιαστικά έδωσε μορφή σε ανάγκες και επιθυμίες που υπήρχαν μέσα στην κοινωνία.

      Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;
     Ήταν ένα ανομολόγητο όνειρο. Μετά από πέντε βιβλία μου που έχουν εκδοθεί (ποιήματα, διηγήματα και δύο μυθιστορήματα), μόλις τώρα αρχίζω να συνειδητοποιώ ότι ίσως έχω γίνει συγγραφέας. Θεωρώ ότι χρειάζεται κάτι παραπάνω από το να βγάλεις ένα, δύο  βιβλία για να γίνεις συγγραφέας.  Αν με ρωτήσετε τι είναι αυτό ακριβώς, δεν ξέρω να σας πω, αλλά σίγουρα όποιος βγάζει ένα βιβλίο δεν γίνεται αυτόματα συγγραφέας.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;
     Όταν πήρα τα αντίτυπα από την πρώτη ποιητική συλλογή που έκανε την τιμή να βγάλει ο Κώστας Δεσποινιάδης στο Πανοπτικόν το 2010 δεν το πίστευα. Το κοίταζα και έλεγα έγινε τώρα πραγματικά; Ήταν μία μεγάλη αλλαγή για μένα που συνέπεσε και με μεγάλες αλλαγές στην προσωπική μου ζωή.

      Έχετε ασχοληθεί με όλα σχεδόν τα είδη λογοτεχνίας (μυθιστόρημα, διήγημα ποίηση) αλλά και θέατρο. Αγαπάτε κάποιο είδος ιδιαίτερα;
     Αγαπώ τη λογοτεχνία. Θεωρώ ότι κάθε ιδέα έχει και τον τρόπο της, το μέσο της να εκφραστεί. Μπορεί να είναι ποίημα, διήγημα ή μυθιστόρημα. Πολλές φορές το θέμα ορίζει τον τρόπο ή μπορεί να είναι και ως άσκηση για να προχωρήσεις. Για παράδειγμα το γράψιμο θεατρικού βοηθάει πάρα πολύ στην εξάσκηση στους διαλόγους αλλά και στην πλοκή, καθώς έχεις δυο τρεις ανθρώπους πάνω στη σκηνή. Κάτι πρέπει να κάνουν, κάτι να λένε. Η δράση στο θέατρο δεν σταματάει.

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;
     Όταν γράφω ένα μυθιστόρημα, οι ήρωες συντροφεύουν τις μέρες και τις νύχτες μου. Θυμάμαι την ερώτηση της συντρόφου μου μόλις τέλειωσα το πρώτο μου μυθιστόρημα «Έφυγε η Μαρία τώρα από το κρεβάτι μας;». Ένιωθε την ηρωίδα να έχει μπει ανάμεσα μας. Όταν τελειώνει το βιβλίο, οι ήρωες μπαίνουν στις σελίδες και ζουν εκεί. Απασχολούν πλέον τους αναγνώστες. Εγώ έχω ολοκληρώσει τη σχέση μαζί τους.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;
     Φυσικά. Τα συναισθήματα είναι κοινά, ανθρώπινα. Όλοι και όλες ερωτευόμαστε, απογοητευόμαστε, ελπίζουμε ή γινόμαστε εκδικητικοί. Σίγουρα σε κάθε ιστορικό πλαίσιο τα μεγέθη ή τα διακυβεύματα είναι διαφορετικά.

      Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;
     Ο Φλομπέρ όταν τον ρώτησαν ποια είναι η Μαντάμ Μποβαρύ απάντησε «Η Μαντάμ Μποβαρύ είμαι εγώ». Προφανώς οι μυθιστορηματικοί ήρωες ποτέ δεν είναι ο συγγραφέας, ούτε κάποιος συγκεκριμένος τρίτος άνθρωπος. Έχουν μέσα στοιχεία από όλους και προφανώς και οι ήρωες μου, τόσο άντρες όσο και γυναίκες, έχουν στοιχεία και από εμένα.

      Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;
     Συνήθως η σύντροφος μου.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;
     Κάθε αναγνώστης είναι ιδανικός αναγνώστης. Και εκείνος που διαβάζει το βιβλίο στην παραλία αλλά και εκείνος που κάθεται στο γραφείο με το μολυβάκι του και υπογραμμίζει διαβάζοντας. Καθένας και κάθε μία παίρνει από το βιβλίο που κρατάει στα χέρι του αυτό που θέλει και το βιβλίο μπορεί να δώσει στον αναγνώστη ό,τι είναι έτοιμος να πάρει από αυτό. Ο δέκτης, δηλαδή ο αναγνώστης, θα βρει μέσα στο βιβλίο τα πράγματα που τον ενδιαφέρουν, θα δει τους ήρωες από την δική του σκοπιά, θα τους ταυτίσει με καταστάσεις που τυχόν αντιμετωπίζει.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Επειδή όπως είπα βάζω στοιχεία δικά μου στους ήρωες και τις ηρωίδες μου, πολλές φορές διαβάζοντας αυτά που έχω γράψει, καταλαβαίνω ότι κάποιες φορές έχω γράψει πράγματα χωρίς να το καταλάβω για μένα. Είναι κάτι σαν (αυτο)ψυχανάλυση.

      Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;
     Ναι αρκετές φορές. Επειδή ασχολούμαι, τουλάχιστον στα δύο μυθιστορήματα μου, με θέματα ιστορικά, πολλές φορές ιδίως η έρευνα για τη συγγραφή ανατρέπει εντυπώσεις που είχα κυρίως από μία γενική ιδέα που υπάρχει για τα πράγματα. Για παράδειγμα στην «Φύλακα του αρχείου» κάτι που δεν ήξερα και βρήκα στην έρευνα, είναι ότι μετά την υποχώρηση των ανταρτών στην Αλβανία τον Αύγουστο του 1949, το ΚΚΕ συνέλαβε τους αρχηγούς των σλαβομακεδόνων, ένδεκα άτομα, ως προδότες, πράκτορες του Τίτο και τους έστειλαν εξορία στο Καζακτσάν. Έπρεπε να βρεθούν εξιλαστήρια θύματα για την ήττα. Πριν ξεκινήσω να γράφω το μυθιστόρημα η γενική εντύπωση που είχα, η εντύπωση που βγαίνει από απομνημονεύματα και διηγήσεις, ήταν ότι όλοι ήταν μαζί ενωμένοι απέναντι στον κοινό εχθρό.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;
     Ναι. Θεωρώ ότι είναι μία διαδικασία ωφέλιμη για μένα. Μου αρέσει να ακούω και τους επαίνους αλλά και τα τυχόν προβλήματα που κάποιος αναγνώστης εντοπίσει σε ένα βιβλίο μου. Επίσης κάποιες φορές εκπλήσσομαι με το τι βλέπει ένας αναγνώστης. Πράγματα που μπορεί ακόμα και να έχω γράψει ασυναίσθητα ή να μην τους έχω δώσει την σημασία που βλέπει κάποιος τρίτος.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;
     Σίγουρα. Θεωρώ ότι υπάρχουν τόσα βιβλία, όσο και οι αναγνώστες τους. Καθένας και κάθε μία αναδεικνύει από το βιβλίο κάτι διαφορετικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην «Φύλακα του αρχείου» άλλοι στάθηκαν κυρίως στο θέμα της ιστορίας του αρχείου του ενιαίου ΚΚΕ, άλλοι στο θέμα των σλαβόφωνων της Δυτικής Μακεδονίας, άλλοι στην υπόθεση Γεωργιάδη και τι έγινε στην τελευταία φάση του εμφυλίου.  

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;
     Έχω διαβάσει πολλούς Έλληνες και ξένους πεζογράφους και ποιητές. Αν έπρεπε να διαλέξω θα έλεγα «Το κιβώτιο» του Αλεξάνδρου. Και αγαπώ ιδιαίτερα την γερμανόφωνη λογοτεχνία του μεσοπολέμου από τον Κάφκα μέχρι τον Τσβάιχ, Φάλαντα, Ρότ.

      Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;
     Η συγγραφή είναι μία μοναχική διαδικασία. Γίνεται εύκολη όταν έχεις τον χρόνο και μπορείς να βγάλεις αυτό που έχεις μέσα σου, είναι δύσκολη, όταν κυοφορείς μία ιστορία που θέλει να γραφτεί και δεν έχεις ακόμα τον τρόπο ή τον χρόνο για να την γράψεις. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις με τους γύρω σου ή ακόμα και την δουλειά από την οποία βιοπορίζεσαι.

      Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;
     Ένα αφήγημα μου, που γράφτηκε στο ενδιάμεσο της «Φύλακα του αρχείου», θα κυκλοφορήσει το 2022.  Ένα ακόμα μυθιστόρημα, ξεκίνησε να γράφεται στην δεύτερη καραντίνα τον Οκτώβριο του 2020. Ελπίζω να τελειώσει κάποια στιγμή.

Σας ευχαριστώ πολύ!