ΜΑΞ ΚΑΙ ΕΣΤΕΡ

ΕΡΩΤΑΣ-ΠΟΛΕΜΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ
ΣΠΥΡΟΣ ΓΟΓΟΛΟΣ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 306, Αύγουστος 2021

     Μετά από δύο ιστορικά μυθιστορήματα που εκτυλίσσονται στις αρχές του 20^ου αιώνα (1905-1925), ο Σ. Γόγολος, στο νέο του βιβλίο, αντλεί την έμπνευσή του, από τα χρόνια της γερμανικής, ιταλικής και βουλγαρικής Κατοχής και κάνει εκτενή αναφορά στην εξολόθρευση της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, που εκείνη την εποχή αριθμούσε περί τα 2.000 άτομα.

     Ο Μαξ Μπράουν, είναι αρχαιολόγος και ιστορικός τέχνης. Λόγω οικογενειακών καταβολών (κατάγεται από αριστοκρατική οικογένεια), αλλά κυρίως λόγω της αφόρητης πίεσης του πατέρα του, εντάσσεται ως αξιωματικός στις τάξεις των SS. Αποτελεί την επιτομή των χαρακτηριστικών που πρέπει να έχει κάθε εκπρόσωπος της Άριας φυλής. «Δεν έχω δει πιο ακριβές και τέλειο τευτονικό πρότυπο ομορφιάς […] Ένα ναζιστικό είδωλο! Ένας γερμανικός θεός της ομορφιάς […] Πρόσωπο με εξαιρετικές αλλά όχι έντονα «επιθετικές» γωνίες, και ωραία αρμονική μύτη, φωτεινά «αλεπουδίσια» μάτια που καθηλώνουν και αδρανοποιούν, όποιον κοιτούν, στο χρώμα του κοβαλτίου. Χρυσά, ίσια μαλλιά με τέλεια χωρίστρα, λαιμός νευρώδης! …».

     Ο Μαξ όμως, δεν ενδιαφέρεται για τη ναζιστική ιδεολογία και θεωρεί τους ναζί ένα τσούρμο άξεστων λαϊκιστών, που κατάφεραν να καταλάβουν την εξουσία, «κολακεύοντας» τα πιο ταπεινά ένστικτα του γερμανικού λαού, που αισθανόταν ταπεινωμένος μετά την ήττα του Α! παγκοσμίου πολέμου και την υποχρέωση καταβολής δυσβάστακτων αποζημιώσεων στους νικητές. Μια ιδεολογία που ντροπιάζει την Γερμανία και τον γερμανικό πολιτισμό, που «γέννησε» σπουδαίους μουσουργούς, φιλοσόφους, ζωγράφους, αρχιτέκτονες και πρωτοποριακά κινήματα Τέχνης.

     Όταν τον Μάιο του 1943 τον καλεί ο Γκαίρινγκ, Νο2 στην ιεραρχία των ναζί στο Υπουργείο Αεροπορίας, τον ακούει έκπληκτος, να του ζητάει να πάει στην Ελλάδα! Ο άνθρωπος που ήταν εντεταλμένος να απογυμνώσει τα μουσεία από τα εκθέματα και να τα μεταφέρει στη Γερμανία, όπως έγινε σε όλες τις κατακτημένες χώρες, δεν κατάφερε σχεδόν τίποτα. Τα σημαντικά εκθέματα ήταν άφαντα! (Μετά την απελευθέρωση, έγινε γνωστό ότι στους μήνες που διήρκησε ο πόλεμος στην Αλβανία, «φωτισμένοι» αρχαιολόγοι με έμπιστους εργάτες, έσκαψαν κρύπτες κάτω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας κι «έθαψαν» τα εκθέματα, με σκοπό να τα προστατέψουν από τους βομβαρδισμούς, και την λεηλασία). Στον Μαξ, ανατέθηκε το καθήκον λόγω ειδικότητας, να εντοπίσει τα εκθέματα και να φροντίσει τη μεταφορά τους στη Γερμανία. Για να ξεπεραστεί οποιοδήποτε εμπόδιο, ο Γκαίρινγκ του παραχωρεί απεριόριστη εξουσία. Ο Μαξ δέχεται χωρίς κανένα δισταγμό. Με αυτό τον τρόπο πραγματοποιείται ένα μεγάλο του όνειρο: το ταξίδι στην κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

     Πριν από αυτό το ταξίδι, ζητά από τον Γκαίρινγκ να του επιτρέψει να επισκεφθεί έναν παιδικό του φίλο που εργάζεται σαν γιατρός στο Άουσβιτς και ο οποίος αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα. Εκεί αντικρίζει με τα ίδια του τα μάτια την εφιαλτική πραγματικότητα, για την οποία έφταναν στα αυτιά του σκόρπιες φήμες που αδυνατούσε να πιστέψει. «Ποια μοίρα μας είχε γραφτό να λερώσουμε για πάντα τα χέρια μας με αίμα τόσων αθώων ανθρώπων; Πως μπορεί το μυαλό μας και σκέφτεται έτσι; Τι είδους άνθρωποι είμαστε; Αν αυτοί είναι κατώτεροι, είμαστε εμείς ανώτεροι; […] Δεν θέλω να είμαι Γερμανός! […] Να πάει στο διάολο και η Γερμανία και ο Χίτλερ».

     Παρ’ όλη την απογοήτευσή του, ταξιδεύει στην Ελλάδα. Απηυδισμένος από όσα είδε στο στρατόπεδο του θανάτου και μη θέλοντας να έχει οποιαδήποτε σχέση με τα SS, αλλά και για λόγους μυστικότητας, συστήνεται ως Ελβετός αρχαιολόγος και αντικέρ. Λίγοι γνωρίζουν την πραγματική του ταυτότητα. Στην Αθήνα, γνωρίζει μια όμορφη νεαρή, την Μαρία Καλογήρου που εργάζεται ως γκουβερνάντα στην οικογένεια Ζενέτου, η οποία τον γοητεύει με την ομορφιά και την καλλιέργειά της! Αλλά κι αυτή, δεν μένει αδιάφορη στην γοητεία του. Η Μαρία όμως, κρύβει ένα μυστικό: δεν είναι Χριστιανή, αλλά Εβραία. Το πραγματικό όνομά της είναι Έστερ και είναι γόνος εβραϊκής οικογένειας των Ιωαννίνων που βρέθηκε στην Αθήνα με πλαστή ταυτότητα. Όταν η οικογένειά της πληροφορήθηκε την τύχη των εβραίων της Θεσσαλονίκης, φρόντισε να τη φυγαδεύσει για να σώσει τη ζωή της. Η οικογένεια Ζενέτου που εκείνη την εποχή έψαχνε για γκουβερνάντα, δέχτηκε να την φιλοξενήσει και να της προσφέρει εργασία.

     Οι δύο νέοι ερωτεύονται, παρά το ζοφερό «κλίμα» του πολέμου. Από ένα τυχαίο γεγονός, αποκαλύπτονται οι πραγματικές τους ταυτότητες και η σχέση τους περνάει κρίση. Θα τα καταφέρουν να την ξεπεράσουν; Θα αντέξει ο έρωτάς τους; Και τι θα απογίνουν όταν περάσει η λαίλαπα του πολέμου;

     Το «Μαξ και Έστερ», είναι ένα καλογραμμένο πολύεπίπεδο μυθιστόρημα. Σε πρώτο επίπεδο κυριαρχεί η ερωτική ιστορία ενός γερμανού και μιας εβραίας και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν. Σε δεύτερο επίπεδο όμως, ο συγγραφέας, παίρνει την ευκαιρία να αναφερθεί σε πολλά θέματα. Όπως στην ιδεολογία του ναζισμού, την χρηματοδότηση των ναζί από γερμανούς βιομηχάνους που τους χρησιμοποιούσαν σαν ανάχωμα στους κομμουνιστές για να χτυπήσουν τις διεκδικήσεις της εργατικής τάξης, την απληστία, την διαφθορά και τον παράνομο πλουτισμό των ιθυνόντων του κόμματος με την λεηλασία των κατακτημένων χωρών και την καταπάτηση των εβραϊκών περιουσιών, την απογύμνωση των μουσείων όλης της Ευρώπης από τους θησαυρούς της τέχνης, πολλοί από τους οποίους «χάθηκαν» ή καταστράφηκαν, κατά τη μεταφορά τους στη Γερμανία. Αλλά και στα έθιμα και την καθημερινή ζωή της ρωμανιώτικης εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, που ξεκληρίστηκε από τους ναζί, τον Μάρτιο του 1944.

     Αξιόλογο μυθιστόρημα, που αξίζει την προσοχή του αναγνωστικού κοινού!