ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΠΡΑΝΤΖΙΟΣ

         Γεννήθηκε στην Ανάβρα Καρδίτσας το 1971. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 2006. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο θέατρο με ειδίκευση στην Επιβίωση του Αρχαίου Δράματος και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του ΕΑΠ. Παράλληλα με την μυθιστοριογραφία, ασχολείται με τη θεωρία λογοτεχνίας και θεάτρου, δημοσιεύοντας άρθρα και μελέτες του. Εργάζεται ως φιλόλογος στη Μέση εκπαίδευση. Έργα του: «Και Πάντα Με Χείλη Κόκκινα» (2006, Ωκεανίδα), «Περί Ανέμων Και Γάτων» (2009, Ωκεανίδα), «Λιωμένο Μολύβι» (2012, Ωκεανίδα), «Η Πόλη Έχει Ρεπό» (2014, Ωκεανίδα), «Ξανάγινε Τρεις…» (2016, Ωκεανίδα), «Τριάντα Έξι Ώρες Βροχής» (2019, Κλειδάριθμος), «Βαγόνι Τρίτης Θέσης» (2022, Πηγή).

 

         Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Βαγόνι τρίτης Θέσης»;

     Δεν θα το ονόμαζα έμπνευση, αλλά ερέθισμα. Στο πλαίσιο μιας μελέτης που έκανα πριν μερικά χρόνια με αφορμή την εκπόνηση του μεταπτυχιακού μου στο Θέατρο, έπεσε στα χέρια μου η διδακτορική διατριβή της κυρίας Κεφαλά «Η επίδραση των μπουλουκιών στην ελληνική κοινωνία» και ανακάλυψα τον άγνωστο και για μένα κόσμο των θεατρικών μπουλουκιών. Από εκεί και έπειτα ξεκίνησε η προσωπική μου διερεύνηση και έρευνα του θέματος. 

 

     Τα μπουλούκια, έχουν διαχρονικά «κακό όνομα» όσο αφορά την ποιότητα των παραστάσεων που ανέβαζαν. Εσείς παρουσιάζετε μια διαφορετική εικόνα. Πού βρίσκεται η αλήθεια τελικά;

     Είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό ο κόσμος των μπουλουκιών. Τα θεατρικά μπουλούκια αποτέλεσαν χώρο έκφρασης των ηθοποιών μίας άλλης εποχής, κατά την οποία τα θέατρα στην Αθήνα ήταν πολύ λίγα σε αριθμό και η δημιουργία των περιοδεύοντων θιάσων αναγκαιότητα για την επιβίωσή τους. Όλοι αυτοί οι ηθοποιοί αγωνίστηκαν με κάθε τρόπο για να αποκαταστήσουν την τιμή του επαγγέλματός τους και μετέφεραν την τέχνη του θεάτρου σ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας. Οι μπουλουκτσήδες, εκτός από τις πολύ δύσκολες συνθήκες ζωής, κουβαλούσαν μαζί τους κοινές αξίες, όπως η αγάπη που έτρεφαν όλοι τους για το θέατρο, αγάπη που καλλιεργούσε το πνεύμα της συντροφικότητας μεταξύ τους κι ενίσχυε την αλληλεγγύη, παρ’ όλες τις μικρότητες και τους ανταγωνισμούς που ενδεχομένως δημιουργούνταν ορισμένες φορές μεταξύ των καλλιτεχνών που συμβίωναν σ’ ένα μπουλούκι.

 

     Απαιτήθηκε έρευνα για την ανεύρεση στοιχείων για τους περιοδεύοντας θιάσους και πόσο δύσκολη ήταν αυτή;

     Η έρευνα που προαπαιτείται για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μυθιστορηματικής κατασκευής. Προσωπικά, είναι ένα στάδιο που με γοητεύει και το θεωρώ απαραίτητο πριν το στήσιμο μίας ιστορίας. Άλλωστε, σήμερα με τις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο, όσο δύσκολο κι αν είναι το εγχείρημα μίας έρευνας, το αποτέλεσμα σε δικαιώνει. Χρειάζεται απλώς να διαθέτει κανείς πολύ χρόνο για να ψάξει και να αποδελτιώσει τις πηγές των πληροφοριών του.

 

     Οι ηθοποιοί του σήμερα, δουλεύουν (όσοι δουλεύουν, αφού απ’ όσο γνωρίζω η ανεργία είναι πολύ υψηλή στον κλάδο τους) σε διαφορετικές συνθήκες. Γνωρίζετε τι άποψη έχουν για τα μπουλούκια; 

     Τα μπουλούκια στη συνείδηση του κόσμου υπήρξαν παρεξηγημένα, ακόμη και στον κόσμο του θεάτρου, κι εκεί παρεξηγημένα ήταν. Περιφρονήθηκαν ακόμη κι από τη μεριά των ιστορικών και των θεωρητικών του νεοελληνικού θεάτρου. Κι όμως είναι πολλοί αυτοί που έχουν παραδεχθεί πως την αλφάβητο του θεάτρου την έμαθαν από περιοδεύοντα μπουλούκια. Από τα μπουλούκια αυτά  πέρασαν, ή σ’ αυτά τα μπουλούκια γεννήθηκαν, μεγάλα ονόματα του θεάτρου μας όπως ο Βεάκης, η Κοτοπούλη, ο Φωτόπουλος, η Βασιλειάδου, η Βρανά, ο Νέζερ και άλλοι.

 

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το βιβλίο σας αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Ξέρετε, είναι ήσσονος σημασίας το μήνυμα που θέλει να περάσει ένα βιβλίο, εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από τους αναγνώστες του. Το να πει κανείς στον αναγνώστη «θέλω να επικοινωνήσω μ’ αυτό  το βιβλίο το Χ μήνυμα», δεν έχει νόημα, εάν δεν μπορεί να το αντιληφθεί από μόνος του διαβάζοντας. Ο δικός μου στόχος ήταν να βγάλω στο φως τον κόσμο των μπουλουκιών και να μιλήσω για την τέχνη και τη συμπόρευσή της με τη ζωή. Δεν ξέρω αν το πέτυχα αυτό. Αυτό που γνωρίζω είναι πως έκανα ένα πολύ μεγάλο ταξίδι με βαγόνι τρίτης θέσης, σαν αυτό που ταξίδευαν οι μπουλουκτσήδες τον περασμένο αιώνα, και θα ήθελα να ταξιδέψουν κι άλλοι με το βαγόνι αυτό.

 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Υπό την έννοια ότι δεν στέκεται από τη μια πλευρά η λογοτεχνία και από την άλλη η ζωή, αλλά συμπορεύονται, συνομιλούν και αλληλοεπηρεάζονται, ασφαλώς και θα μπορούσε η λογοτεχνία να αποτελέσει, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, κοινωνική πράξη. 

 

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Πολύ φοβάμαι πως αν η λογοτεχνία δρομολογούσε αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, θα ήταν παράνομη. Μπορεί σίγουρα να επηρεάσει τον τρόπο που βλέπει κανείς την πραγματικότητα. Ωστόσο, αυτό που κυρίως με απασχολεί είναι ότι οι αναγνώστες μειώνονται δραματικά τα τελευταία χρόνια. Πολύ φοβάμαι πως σε μια μελλοντική κοινωνία, θα έχουμε παραγωγή βιβλίων χωρίς αναγνώστες…

 

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Έγινα άραγε; Ο χρόνος αποδεικνύει ποιος είναι τελικά συγγραφέας και ποιος όχι. Δεν φτάνει να εκδίδει κανείς βιβλία για να πάρει τον τίτλο του συγγραφέα. Η συγγραφή είναι στάση ζωής κι ο συγγραφέας υπηρέτης της τέχνης. Είναι μακρύς ο δρόμος και το βιβλίο στην εποχή μας αντιμετωπίζεται ως εμπορικό προϊόν. Μακάρι να μ’ αξιώσει ο χρόνος να φέρω τελικά τον τίτλο του συγγραφέα. Όσον αφορά στο ερώτημά σας, γράφω από τότε που ήμουν παιδί.

 

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Με γυρνάτε 17 χρόνια πίσω με την ερώτησή σας αυτή. Το πρώτο μου έργο γράφτηκε αυθόρμητα, ήταν μία απόπειρα να αποδείξω στον εαυτό μου ότι μπορώ να στήσω μία ιστορία και να την ολοκληρώσω. Ήμουν πολύ χαρούμενος τότε με το εγχείρημά μου αυτό και δεν ήξερα καν αν θα μπορέσω να πάω παρακάτω.

 

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Δεν είμαι βέβαιος, μοιάζει με το ερώτημα πού πάει ο έρωτας όταν τελειώνει. Τους ήρωες των βιβλίων μου δεν τους ξεχνώ, σημάδεψαν τη σκέψη μου τον καιρό που ζούσα μαζί τους.

 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Το ζητούμενο είναι να μπορέσει κανείς να βιώσει ενσυναίσθηση με τους ήρωές του, όχι να ταυτιστεί με τα συναισθήματά τους απαραίτητα.  Νιώθω το συναίσθημα του κάθε ήρωα που στήνω, ανεξάρτητα από το αν αφορά ή όχι τον δικό μου συναισθηματικό πυρήνα.

 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

      Πιθανόν να “βασανίζω” τους φίλους μου, γιατί τους υποβάλω στη διαδικασία να με ακούνε. Υποτίθεται ότι χαίρονται, όταν τους διαβάζω. Μπορεί όμως απλώς να με αγαπάνε και να συμπαραστέκονται στην ανάγκη μου να μοιραστώ τα όσα γράφω και να συζητώ ύστερα μαζί τους για τη ζωή των ηρώων μου.

 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Είμαστε ό,τι διαβάζουμε. Το κάθε βιβλίο έχει τον δικό του αναγνώστη, δεν απευθύνεται σε όλους ούτε μπορεί να μιλήσει με όλους. Αν σκεφτείτε ότι μεγαθήρια της λογοτεχνίας, όπως ο Μαρκές, απορρίπτονται από αναγνώστες θεωρώντας τα βιβλία τους ανεπαρκή ή κακότεχνα, αντιλαμβάνεστε πως το αισθητικό γούστο του καθενός είναι υποκειμενικό και δεν μπορεί να καθορίσει εκ του ασφαλούς τον όρο «ιδανικός» αναγνώστης. Εκτός αν μιλάμε για ορισμούς που έχουν δοθεί από θεωρητικούς της λογοτεχνίας πάνω στο τι συνιστά τον ιδανικό ή τον επαρκή αναγνώστη. Εκεί τα πράγματα είναι καθαρά.

 

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Υπό την έννοια ότι την ώρα που γράφει κανείς υποβάλλεται στη διαδικασία να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του “Άλλου”, ασφαλώς και συμβαίνει αυτό.

 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Κατανόησα ορθότερα τον κόσμο του περιθωρίου μέσα από τα βιβλία μου. Πλησίασα και ακούμπησα ψυχές ανθρώπων που δεν αποτελούν μέρος του κοινωνικού μου κύκλου.

 

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Μ’ αρέσει να συνομιλώ γενικώς με ανθρώπους που αγαπάνε το βιβλίο. Κατ’ επέκταση και με τους αναγνώστες μου.

 

      Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Συμβαίνει κατά κανόνα αυτό. Ο τρόπος της αναγνωστικής πρόσληψης διαφέρει από αναγνώστη σε αναγνώστη.

 

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Ως φιλόλογος έχω επηρεαστεί από τους πυλώνες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, από βιβλία που στέκονται όρθια στο πέρας του χρόνου και όσες φορές κι αν τα διαβάσει κανείς, ανακαλύπτει καινούρια διαρκώς στοιχεία. Είναι δάσκαλοι οι συγγραφείς του παρελθόντος.

 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Δεν είναι θέμα ευκολίας ή δυσκολίας. Μπορεί, λόγου χάρη, η επιλογή μίας λέξης κατάλληλης να αποδώσει ένα συναίσθημα ή ένα μήνυμα να με απασχολήσει για βράδια, αυτό όμως δεν καθιστά τη συγγραφική διαδικασία δύσκολη, αλλά γοητευτική. Η συγγραφή για μένα είναι μία συνειδητή επιλογή, είναι μέρος της ζωής μου και το επίκεντρο των ενδιαφερόντων μου. Ίσως και να γράφω γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.

 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Είμαι στο στάδιο αναζήτησης καινούριου θέματος. Δεν βιάζομαι. Ταξιδεύω ακόμη με το Βαγόνι τρίτης θέσης.

     Σας ευχαριστώ πολύ.