ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΠΑΘΟΣ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ ΔΕΛΤΑ

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΑΝΔΟΛΟΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 331, Νοέμβριος 2017

     Ένα μυθιστόρημα-όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος ο συγγραφέας-με κεντρικό χαρακτήρα την Πηνελόπη Δέλτα, είναι το καινούριο βιβλίο του Στ. Δάνδολου

     Η άμεση σχέση του θέματος του μυθιστορήματος με την Π. Δέλτα, είναι εμφανής από τον τίτλο του έργου, που παραπέμπει ευθέως στο «Παραμύθι Χωρίς Όνομα», της πολύ σημαντικής ελληνίδας συγγραφέως.

     Το μυθιστόρημα επικεντρώνεται στη θυελλώδη-όπως εξελίχθηκε-σχέση της Δέλτα με τον Ίωνα Δραγούμη και πως η σχέση αυτή επηρέασε την ευαίσθητη ψυχικής της υγεία.  Η Π. Δέλτα ήταν κόρη του Εμ. Μπενάκη, ο οποίος μετακόμισε με την οικογένειά του από την Αλεξάνδρεια στην Αθήνα το 1882. Τρία χρόνια αργότερα η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον έμπορο Στέφανο Δέλτα-με συνοικέσιο όπως όριζαν οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Απέκτησαν τρείς κόρες, την Σοφία, την Βιργινία και την Αλεξάνδρα. Το 1905, η οικογένεια Δέλτα μετακομίζει στην Αλεξάνδρεια, όπου η Πηνελόπη γνωρίζει τον Ίωνα Δραγούμη, που υπηρετούσε ως υποπρόξενος στο εκεί Γενικό Προξενείο. «Η γνωριμία τους έγινε στα τέλη Μαρτίου εκείνης της χρονιάς. Ήταν τα εγκαίνια του Μικρού Ασύλου, του ορφανοτροφείου που είχε δημιουργήσει ο πατέρας της. Ενώ ξεναγούσε τον Πρόξενο στου χώρους που η ίδια είχε διακοσμήσει, το βλέμμα της στάθηκε σ’ έναν μαυροντυμένο άντρα που κοίταζε μια ασημένια Παναγία στον τοίχο. Όταν βρήκε την ευκαιρία να τον πλησιάσει, τους σύστησε η αδελφή της που τον είχε γνωρίσει το προηγούμενο βράδυ σε μια δεξίωση». Κινούνταν στον ίδιο κοινωνικό κύκλο και γι’ αυτό συναντιόταν συχνά. Απολάμβανε ο ένας την παρέα του άλλου και συχνά συζητούσαν για ώρα, αδιαφορώντας για τον περίγυρο. Η Πηνελόπη «αισθάνθηκε ότι η ύπαρξη αυτού του ανθρώπου έδινε νόημα στην καθημερινότητά της. Και άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι η οικειότητά τους πήγαζε από μια πρωτόγνωρη αίσθηση… κάτι που δεν τολμούσε να ομολογήσει ούτε στον εαυτό της». Σε λίγο καιρό, με μια… τολμηρή για την εποχή κίνηση, ο Ίωνας, της εξομολογήθηκε τον έρωτά του. Αυτή αρχικά αντέδρασε, αλλά μετά από λίγο καιρό του είπε ότι και αυτή είχε τα ίδια αισθήματα.

     Η ανάγκη του ενός για τον άλλο ήταν τόσο έντονη, που ο Ίωνας φοβήθηκε ότι θα τους αντιληφθούν και θα ξεσπάσει σκάνδαλο. Γι’ αυτό ζήτησε μετάθεση στο Διδυμότειχο. Η απομάκρυνσή τους, στοίχησε πολύ στην Πηνελόπη. «Το ίδιο κιόλας βράδυ εκείνη κατέρρευσε. Ανέβασε πυρετό. Δεν μπορούσε να ανασάνει. Τη μεθεπόμενη μέρα, κοιτάχτηκε στον καθρέφτη και πρόσεξε τρεις λευκές τρίχες να χιονίζουν τον κρόταφό της». Ο άντρας της θορυβημένος και μη μπορώντας να εξηγήσει την κατάστασή της, την έστειλε στην Αθήνα, χωρίς τα παιδιά, για να συνέλθει κοντά στους γονείς της. Το ίδιο χρονικό διάστημα, ο Ίωνας βρίσκεται κι αυτός στην Αθήνα, περιμένοντας τον διορισμό του. Συναντιούνται κρυφά, ενώ η Πηνελόπη έχει κάνει διπλή απόπειρα αυτοκτονίας. Της δίνει κουράγιο πριν αναχωρήσει για το Διδυμότειχο και την παρακαλεί να μην επιχειρήσει πάλι κάτι ανάλογο. Η Πηνελόπη επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια.

     Το καλοκαίρι του 1906 σε ένα ταξίδι της οικογένειας Δέλτα στη Γαλλία, η Πηνελόπη εξομολογείται τα πάντα στον άντρα της, ο οποίος την αντιμετωπίζει-όπως ήταν αναμενόμενο-με σκαιό τρόπο. Την επόμενη χρονιά η οικογένεια που ζει σε μια «αρρωστημένη νηνεμία», μετακομίζει στη Φραγκφούρτη για επιχειρηματικούς λόγους. Τον Γενάρη του 1907, συναντήθηκαν στη Βιέννη, πέρασαν μαζί είκοσι οκτώ ώρες και διαπίστωσαν ότι «ο έρωτάς τους είχε μείνει ανέγγιχτος». Το δράμα του να ζουν χωριστά οι δυο τους πρέπει με κάποιο τρόπο να τελειώσει. «Ικέτευσε τον άντρα της, ζητώντας του να βρεθεί μια λύση στο φριχτό αδιέξοδό της, και βρέθηκε πάλι αντιμέτωπη με το τείχος της οικογένειας. Μόνο που αυτή τη φορά η αντίδραση όλων έπεσε σαν καταπέλτης. Ο σύζυγός της την κατακεραύνωσε. Της επανέλαβε αυτό που της είχε πει κάποτε, ότι θα έχανε για πάντα τα παιδιά της αν έφευγε με τον άλλον. Οι γονείς της την απαρνήθηκαν. Τα αδέλφια της την έβρισαν. Την είχαν δαμάσει». Το Πάσχα της ίδιας χρονιάς, ανακοίνωσε στο σύζυγό της, ότι θα έμενε μαζί του, κυρίως για χάρη των παιδιών. «Συγκλήθηκε νέο οικογενειακό συμβούλιο και η απόφαση ήταν ομόφωνη. Έπρεπε να πάει κάπου για να θεραπευθεί μια για πάντα. Να γιατρέψει την ανήθικη καρδιά της». Έτσι οδηγείται στο Γκάινφαρν, στα περίχωρα της Βιέννης, στο θεραπευτήριο του ψυχίατρου Δρ. Φρίντμαν. Ο οποίος  θα αντιμετωπίσει την Πηνελόπη με κατανόηση και συμπάθεια, δεν θα προσπαθήσει να την αλλάξει, αλλά θα τη βοηθήσει να βρει την ψυχική της ηρεμία. Ο Ίων, την επισκέφθηκε στη διάρκεια της «θεραπείας» της, έζησαν μαζί για τρεις ολόκληρες μέρες και προσπάθησε να την πείσει να κάνει το μεγάλο βήμα. Να κλείσει  μάτια και αυτιά στις επιταγές του καθωσπρεπισμού και των κοινωνικών συμβάσεων για να ζήσουν μαζί…

     Η Πηνελόπη αναπολεί τη ζωή της τον Απρίλιο του 1941, όταν μετά την κατάρρευση του μετώπου, τα γερμανικά στρατεύματα βρίσκονται στα προάστια των Αθηνών. Η ήττα και τη κατάληψη της χώρας  της στοίχησε πολύ, κλόνισε τον ψυχισμό της και την οδήγησε στην αυτοκτονία.

     Ένα συγκινητικό πολυεπίπεδο μυθιστόρημα για τον δυνατό έρωτα, τους φραγμούς που θέτει η κοινωνία και η οικογένεια στα «θέλω» των ανθρώπων, την αίσθηση της τιμής (ο έρωτας της Πηνελόπης και του Ίωνα παρέμεινε πλατωνικός, αφού η Πηνελόπη δεν ήθελε να προχωρήσουν όσο παρέμενε παντρεμένη), την οδύνη που προκαλεί η απώλεια, την αγνή αγάπη για την πατρίδα, θέματα που απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τον εξαιρετικό τρόπο γραφής του Στ. Δάνδολου και τη ευφυή δομή που έχει δώσει στο έργο του, κάνουν το μυθιστόρημα πολύ καλή αναγνωστική επιλογή κι ένα από τα κορυφαία βιβλία που διάβασα τον τελευταίο καιρό.