1821. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

    

CHRISTOFER M. WOODHOUSE
Μετάφραση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Σελ. 222, Ιανουάριος 2020

  Ο C. Woodhouse, (1917-2001)  υπήρξε λάτρης και ένθερμος φίλος της Ελλάδας. Το σύνολο σχεδόν του συγγραφικού του έργου, αφορά την ελληνική ιστορία. Μάλιστα πολέμησε στη χώρα μας στη διάρκεια του Β! παγκοσμίου πολέμου, ως μέλος της επιχείρησης Harling. Η επιχείρηση είχε ως στόχο την ανατίναξη μιας γέφυρας και ο ταγματάρχης Woodhouse ήταν ένας από τους 14 βρετανούς κομάντος που ανέλαβαν την υλοποίηση του σχεδίου. Ο στόχος που επελέγη, ήταν η σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου. Για την επιτυχία της επιχείρησης όμως, ήταν απαραίτητη η συμμετοχή ανταρτικών ομάδων υποστήριξης. Έτσι οι βρετανοί ήρθαν σε επαφή με τον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα που διέθεσε 52 άνδρες και με τον ΕΛΑΣ και τον Άρη Βελουχιώτη που διέθεσε 86 άνδρες. Το βράδυ της 25^ης Νοεμβρίου του 1942, η ταυτόχρονη επίθεση των ανταρτών εναντίον της ιταλικής και γερμανικής φρουράς, επέτρεψε στους ειδικούς στα εκρηκτικά να τα τοποθετήσουν στα θεμέλια της γέφυρας και πυροδοτώντας τα, να  καταστρέψουν μεγάλο μέρος της. Η καταστροφή της γέφυρας, δεν έπαιξε βέβαια μεγάλο ρόλο στην έκβαση των επιχειρήσεων στην Αφρική, αφού η μάχη της Αιγύπτου είχε ήδη κριθεί. Είχε όμως μεγάλο θετικό αντίκτυπο στην ψυχολογία των Ελλήνων αφ’ ενός και αντίστοιχα αρνητικό στην ψυχολογία των στρατιωτών των κατακτητών. Η ανατίναξη της γέφυρας ήταν η μόνη κοινή ενέργεια των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων της Ελλάδας. Έκτοτε ο Woodhouse επισκέφθηκε πολλές φορές την Ελλάδα τόσο για προσωπικούς όσο και υπηρεσιακούς λόγους.

     Το κλασικό έργο (γράφτηκε το 1952) του C. M. Woodhouse, «1821. Ο Πόλεμος Της Ελληνικής Ανεξαρτησίας», καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρο, λόγω των επικείμενων εορτασμών για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Κυκλοφορεί τώρα, σε δεύτερη έκδοση, μετά την πρώτη του 1978, σε νέα μετάφραση.

     Στο έργο του που σας παρουσιάζω σήμερα, κάνει μια εξαιρετική και διεισδυτική ανάλυση των χρόνων της Επανάστασης και των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων καθώς και τις εξελίξεις που η Επανάσταση πυροδότησε όχι μόνο στην Ελλάδα και την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Κάτι που οι οργανωτές της αλλά και οι αγωνιστές δεν μπορούσαν ούτε να προβλέψουν, ούτε να αντιληφθούν. Εξελίξεις που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιτυχή της έκβαση. «Ο αγώνας της Ελλάδας για ανεξαρτησία […] Είναι κομμάτι της ιστορίας της Ευρώπης, όχι μόνο της Ελλάδας και της Τουρκίας-είναι μάλιστα κομμάτι μιας ακόμα πιο ευρείας ιστορίας, γιατί η Αμερική, η Ασία και η Αφρική έχουν και οι τρεις μια θέση στις παρυφές της […] Ακόμα δεν έχει γίνει απόπειρα να ενταχθεί η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στο διπλό της πλαίσιο, να μελετηθεί δηλαδή τόσο ως μέρος του μακρού ρεύματος της ελληνικής ιστορίας όσο και ως μείζων αναδιάταξη της δομής της Ευρώπης το 19^ο αιώνα. Φιλοδοξία του ανά χείρας τόμου είναι να επιτευχθεί αυτός ο συνδυασμός».

     Για να πετύχει το σκοπό του, ο συγγραφέας εξετάζει τις στρατιωτικές (ρωσο-τουρκικοί πόλεμοι) αλλά και διπλωματικές μάχες, που δίνονταν στα συνέδρια στα οποία καθορίζονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, οι τύχες των λαών. Αυτό σε συνδυασμό με τις σχέσεις ανάμεσα στα διάφορα ελληνικά ένοπλα σώματα, που καθώς δεν υπήρχε κεντρικός σχεδιασμός και η οργάνωση ήταν κακή, όταν δεν είχαν να αντιμετωπίσουν τους τούρκους ή τους αιγύπτιους, ως γνήσιοι Έλληνες «τρωγόταν» μεταξύ τους, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την επιτυχία της Επανάστασης. Καθώς και τους «ελιγμούς» στους οποίους επιδίδονταν οι διάφοροι «πολιτικοί» και προύχοντες που ήθελαν να βρίσκονται σε θέση ισχύος την «επόμενη μέρα» και δεν δίσταζαν να εκτελούν άκριτα στις επιθυμίες των Μεγάλων Δυνάμεων, ακόμα κι όταν αυτές ερχόταν σε αντίθεση με τα συμφέροντα των επαναστατημένων Ελλήνων. Εντρυφώντας σε αρχεία και διπλωματικά πρωτόκολλα, μας δίνει μια διαφορετική οπτική για τη στάση της τσαρικής Ρωσίας απέναντι στην επανάσταση που θα προβληματίσει, ενώ δεν θα διστάσει να στηλιτεύσει τη στάση κάποιων  συμπατριωτών του αξιωματούχων, των οποίων ο ρόλος δεν υπήρξε εντελώς ξεκάθαρος. Και τέλος αναλύει πως σε πείσμα όλων των αντιξοοτήτων, χάρη στην αγωνιστικότητα του απλού λαού αλλά και χάρη στην βοήθεια και την κινητοποίηση φιλελληνικών οργανώσεων, τελικά η επανάσταση πέτυχε.

     Το βιβλίο, παρά το γεγονός ότι γράφτηκε περισσότερο από μισό αιώνα πριν, είναι διαχρονικό και αξίζει να διαβαστεί από κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται για την πορεία της Ελλάδας στους δαίδαλους και τις συμπληγάδες της Ιστορίας. Ακόμη αξίζει να αναφερθεί ότι χάρη στον εξαιρετικό και συναρπαστικό τρόπο που το έγραψε ο συγγραφέας του, διαβάζεται εύκολα και διατηρεί συνεχώς το ενδιαφέρον.