Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΡΟΥ

ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΙΤΛΕΡ ΣΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ
JULIE PEAKMAN
Μετάφραση ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΕΡΒΗ
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ. 525, Απρίλιος 2022

      Η ιστορικός και συγγραφέας Τ. Πικμαν, επισκέφθηκε τη Λέρο το 1975, σε ηλικία 17 ετών, για να κάνει τις διακοπές της. «Μόλις αντίκρισα το νησί, το 1975, ονειρεύτηκα να αποκτήσω εκεί δικό μου σπίτι και τελικά, το 2001, αγόρασα ένα μικροσκοπικό, ερειπωμένο αγροτόσπιτο. Έτσι ξεκίνησε η εμμονή μου με το θέμα της Μάχης της Λέρου».

     Το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Υπήρξε όμως σημαντικό για την εξέλιξη του πολέμου. Όταν η Ιταλία συνθηκολόγησε στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, οι Σύμμαχοι και οι Γερμανοί ξεκίνησαν έναν αγώνα δρόμου για την κατάληψη των Δωδεκανήσων, που θα έδινε τη δυνατότητα στους μεν να αποκτήσουν πρόσβαση στα Βαλκάνια και στους δε να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη. «Με το που ανακοινώθηκε επίσημα η συνθηκολόγηση, ξεκίνησε κούρσα μεταξύ Γερμανών και Συμμάχων για το ποιος θα καταλάβει πρώτος τα Δωδεκάνησα. Η Κρήτη βρισκόταν στα χέρια των Γερμανών, γεγονός που έκανε επιτακτική για τους Συμμάχους να καταλάβουν τη Ρόδο και τη στρατηγικής σημασίας αεροπορική της βάση».

     Όταν δεν επιτεύχθηκε η κατάληψη της Ρόδου, οι Σύμμαχοι αποβίβασαν, με την ανοχή των Ιταλών που βρίσκονταν εκεί, στρατεύματα στην κοντινή Λέρο, τον Σεπτέμβριο του 1943. Οι Γερμανοί όπως ήταν φυσικό αντέδρασαν. «Η γερμανική αντεπίθεση, όταν ξεκίνησε υπήρξε αστραπιαία. Στις 23 Σεπτεμβρίου, ο αντιστράτηγος Φρίντριχ Βίλχελμ Μύλλερ, διοικητής της 22^ης Μεραρχίας Πεζικού (Luftlande-Division) έλαβε εντολή να καταλάβει την Κω και τη Λέρο. Ο διοικητής ήταν αποφασιστικός και πεισματάρης και η ομάδα του είχε εκπαιδευτεί σύμφωνα με τις πιο υψηλές προδιαγραφές».

     Αποβιβάζονται στη Λέρο στις 12 Νοεμβρίου 1943. Οι βρετανικές δυνάμεις που βρίσκονται στο νησί, αμύνονται σθεναρά για τέσσερις ημέρες. Στις 16 Νοεμβρίου αναγκάζονται να παραδοθούν, καθώς τους έλειπαν πολλά: δεν είχαν αεροπορική κάλυψη, εφεδρείες για να αντικαταστήσουν τις απώλειες, εμπεριστατωμένο σχέδιο άμυνας και ικανή διοίκηση. «Η αποτυχία διάσωσης των αεροπορικών βάσεων στην Κρήτη, τη Ρόδο και την Κω, υπήρξε καταστροφική, καθώς εξασφάλισε την απόλυτη κυριαρχία του εχθρού στον αέρα. Οι συνεχόμενοι βομβαρδισμοί καταρράκωναν αναμφισβήτητα το ηθικό των στρατιωτών, οι οποίοι ούτε έβλεπαν κάποιο βρετανικό αεροσκάφος στον ουρανό, ούτε μπορούσαν να μετακινηθούν εύκολα δίχως να δεχθούν βόμβες ή πυρά από τον αέρα».

     Οι μάχες που έγιναν σε κάθε «γωνιά» του νησιού ήταν σκληρές και φονικές: «Περίπου 3.200 Βρετανοί και 5.350 Ιταλοί αιχμαλωτίστηκαν. Ο αριθμός των νεκρών ήταν 357 Βρετανοί στρατιώτες, 157 πνίγηκαν καθ’ οδό προς τη Λέρο. Από τους Γερμανούς στρατιώτες 162 «χάθηκαν», 246 σκοτώθηκαν στο νησί και 659 σκοτώθηκαν στη θάλασσα».

     Μετά την έρευνά της που κράτησε χρόνια κι έγινε σε στρατιωτικά και ιστορικά αρχεία, δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών, στο διαδίκτυο, σε ανέκδοτα απομνημονεύματα και επιστολογραφία καθώς και σε προσωπικές συνεντεύξεις, η συγγραφέας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: «Η Μάχη της Λέρου τον Νοέμβριο του 1943 υπήρξε μόνο ένα μικρό επεισόδιο του πολέμου, σημαντικό ωστόσο γιατί η Λέρος ήταν το τελευταίο νησί που υπέκυψε στο πλαίσιο του αγώνα στα Δωδεκάνησα και, το σπουδαιότερο, το τελευταίο κομμάτι γης που ο Χίτλερ κατέλαβε και κράτησε σθεναρά υπό την κυριαρχία του».

     Το «Η Μάχη της Λέρου» είναι ένα σημαντικό βιβλίο Ιστορίας, το οποίο είναι τόσο καλογραμμένο, που διαβάζεται σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα. Το βιβλίο συμπληρώνεται από ενδιαφέροντα παραρτήματα, φωτογραφίες και χρήσιμους χάρτες.