ΠΟΝΤΟΣ

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΒΟΡΡΑ
ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Σελ. 231, Οκτώβριος 2022

      Ο Β. Αγτζίδης, συγγραφέας της ιστορικής μελέτης «Πόντος» και τον πολύ εύγλωττο υπότιτλο «Μια Ιστορία Από Τον Μικρασιατικό Βορρά» που παρουσιάζω σήμερα, είναι διδάκτορας σύγχρονης ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

    Ασχολείται πολλά χρόνια με την σύγχρονη ιστορία του Πόντου. Στην διάρκεια της ενασχόλησής του με το θέμα, διαπίστωσε ότι πολλά ζητήματα που αφορούν τον ποντιακό ελληνισμό, δεν αντιμετωπίζονται με τη δέουσα προσοχή από τους έλληνες ιστορικούς, σε σχέση με τη σημασία που έχουν αυτά τα γεγονότα ακόμα και για τη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας. Μόνο τα τελευταία χρόνια (τέλη της δεκαετίας του ’80), άρχισαν να τίθενται πιο πιεστικά κι έντονα αυτά τη ζητήματα, κυρίως από ποντιακές οργανώσεις. Μέχρι που στις 23 Φεβρουαρίου 1994 σημειώθηκε μια πολύ αξιόλογη εξέλιξη όταν με τον νόμο 2193/1994, η ελληνική Βουλή, αναγνώρισε την γενοκτονία των ποντίων από τον τουρκικό εθνικισμό την περίοδο 1914-1923. Όμως ακόμη κι αυτή η απόφαση, αντιμετωπίστηκε-σύμφωνα με τον συγγραφέα- με σκεπτικισμό, αρνητισμό, συγκατάβαση, ακόμη κι ανοιχτή εχθρότητα σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, από μεγάλο μέρος των ιστορικών.

     Η στάση αυτή των ιστορικών, υπήρξε η «θρυαλλίδα» που οδήγησε στην συγγραφή αυτού του βιβλίου, «που συμπυκνώνει τη δική μου ιστοριογραφική αντίληψη» και με το οποίο «επιχειρώ να ολοκληρώσω τη μελέτη του συγκεκριμένου θέματος, τοποθετώντας το Ποντιακό ζήτημα στο πραγματικό του πλαίσιο, αυτό του ευρύτερου Μικρασιατικού Ζητήματος ή καλύτερα του Ελληνικού Ζητήματος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που αποχωρούσε πλέον από την Ιστορία».

     Το βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια («Οι μεταναστεύσεις», «Η εποχή του Τανζιμάτ», «Το Ανατολικό Ζήτημα», «Τα πληθυσμιακά Μεγέθη», «Η πρώτη φάση της γενοκτονίας 1914-1918», «Η ελληνική αντίσταση και οι επαναστάσεις στη Ρωσία», «Οι πολιτικές επιδιώξεις του ελληνισμού» και «Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, η δεύτερη φάση της γενοκτονίας και η νίκη των κεμαλιστών») στα οποία με τρόπο αναλυτικότατο, «παρουσιάζονται τα γεγονότα της σύγχρονης περιόδου που αφορούσαν στις συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί κατά την τελευταία περίοδο του Ανατολικού Ζητήματος, την έξοδο μεγάλου μέρους των Ελλήνων του Πόντου στη Ρωσία κυρίως κατά τον 19^ο αιώνα, τις ευεργετικές επιπτώσεις του Τανζιμάτ, το πραξικόπημα των Νεότουρκων, την εμπλοκή των Γερμανών, την απόφαση και την υλοποίηση των γενοκτονιών, τις συνθήκες που διαμόρφωσε ο Α! Παγκόσμιος Πόλεμος, τον Εθνικό Διχασμό, τις προσπάθειες διαμόρφωσης ενός μεταοθωμανικού κόσμου στο δύσκολο περιβάλλον με την εμφάνιση της σοβιετικής Ρωσίας, τα αποκλίνοντα συμφέροντα των συμμάχων, τη μικρασιατική εκστρατεία και εντέλει την Καταστροφή και προσφυγοποίηση».

     Την πολύ σπουδαία αυτή μελέτη, που είναι εμφανές ότι αποτελεί προϊόν μεγάλης κι επίπονης έρευνας, συμπληρώνει εκτενέστατη ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία.