ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

DIANE HARRIS CLINE

Μετάφραση ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Σελ. 228, Φεβρουάριος 2019

     Ένα εκπληκτικό βιβλίο είναι το «Οι Αρχαίοι Έλληνες» της αμερικανίδας καθηγήτριας Ιστορίας D. H. Cline, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες και είναι βασισμένο στη σειρά του National Geographic “The Greeks”.

     Η συγγραφέας ξεκινά το ταξίδι της στην πορεία των αρχαίων Ελλήνων από το 6000 π. Χ., το τέλος δηλ. της νεολιθικής εποχής, από το σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδας, όπου υπάρχουν πολλά ίχνη κατοίκησης –όπως και στην Αλεπότρυπα του Διρού, όπου η κατοίκηση εκτείνεται από το 6000 π. Χ. μέχρι το 3200 π. Χ., όταν η σπηλιά φράχθηκε από κατάρρευση -και φτάνει μέχρι το 323 π. Χ., όταν πέθανε ο Μέγας Αλέξανδρος.

     Βήμα-βήμα, εξηγείται πως το εμπόριο μεταξύ των νησιών των Κυκλάδων περίπου το 2200 π. Χ., έφερε αμοιβαία κέρδη οικονομικά και πολιτιστικά. Πως έγινε και τι σηματοδότησε η ανάπτυξη του Μινωικού πολιτισμού γύρω στο 1800 π. Χ. Εξετάζεται η κατάληψη της Κρήτης το 1450 π. Χ. από την ανερχόμενη δύναμη των Μυκηναίων «οι οποίοι έμειναν στην ελληνική συλλογική μνήμη ως οι ήρωες που πολέμησαν στην Τροία». Αλλά και πως μια σειρά από φυσικές καταστροφές και εσωτερικές εξεγέρσεις, οδήγησαν στην κατάρρευση των πολιτισμών της εποχής του Χαλκού, περί το 1150 π. Χ.

     Από το 1200 π. Χ. ως το 800 π. Χ., είναι η εποχή του Σιδήρου. «Η ζωή ήταν απλή και πολύ σκληρή. Οι άνθρωποι καλλιεργούσαν, είχαν κοπάδια με πρόβατα και άλλα ζώα και ζούσαν μαζί με μια εκτεταμένη οικογένεια σε μικρά χωριά. Αποκαλούσαν τη χώρα τους Ελλάδα και αυτοαποκαλούνταν «Έλληνες», όνομα που είχαν πάρει από ένα μυθικό πρόγονο, τον Έλληνα, γιο του Δευκαλίωνα. Δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους μέλη ενός και μόνο έθνους, αλλά διάφορες φυλές που είχαν κοινή γλώσσα και πολιτισμό». Μετά όμως ξεκινά η Αρχαϊκή εποχή που η συγγραφέας δε διστάζει να ονομάσει «πορεία προς την τελειότητα». «Ήταν η εποχή που ο Όμηρος συνέθεσε την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και όλες οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν ήδη διαμορφώσει και χρησιμοποιούσαν η κάθε μία το δικό της αλφάβητο με τις κατά τόπους ιδιομορφίες, επιτρέποντας την άνθηση της ποίησης, της ιστορίας, του δράματος και τη φιλοσοφίας. Επίσης, εμφανίστηκαν οι χαρακτηριστικές ελληνικές τεχνοτροπίες στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική».

     Για να ακολουθήσει η Κλασική περίοδος από το 508 π. Χ. μέχρι το 323 π. Χ., όταν οι Έλληνες «Δημιούργησαν έναν πολιτισμό όπου για πρώτη φορά είχαν θέση η αναζήτηση, ο στοχασμός, ο πολιτικός διάλογος, και η κριτική σκέψη, ενώ είχαν σε υψηλή εκτίμηση την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την έννομη τάξη». Ακόμα «…οι εικαστικές τέχνες και η λογοτεχνία άκμασαν, η φιλοσοφία προόδευσε, ενώ οι επιστημονικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις πολλαπλασιάστηκαν».

     Το βιβλίο δεν απευθύνεται στην επιστημονική κοινότητα και γι’ αυτό είναι προσιτό και κατανοητό από τον καθένα. Κάτι που κάνει ξεκάθαρο η συγγραφέας. «Προς τους ακαδημαϊκούς συναδέλφους των ανθρωπιστικών επιστημών: αυτό το βιβλίο δεν απευθύνεται σε εσάς. Απευθύνεται στους γονείς σας, τους φίλους σας και τα παιδιά σας, ώστε να καταλάβουν τι είναι αυτό που σας έχει γοητεύσει όλα αυτά τα χρόνια».

     Να συμπληρώσω εδώ, πως το βιβλίο εκτός από το μοναδικό κείμενο, έχει εξαιρετική εκτύπωση κι εκπληκτική εικονογράφηση, με δεκάδες φωτογραφίες των οποίων την ποιότητα εγγυάται το National Geographic. Κάτι που σημαίνει πολλά, για όσους… γνωρίζουν!