Η ΖΩΗ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

ΕΝΑΣ ΕΙΡΗΝΙΣΤΗΣ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΔΙΧΑΣΜΟΥ
ΕΥΗ ΓΚΟΤΖΑΡΤΙΔΗ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 495, Μάρτιος 2023

         Στις 27 Μαΐου του 1963, μετά από πενθήμερη μάχη έφυγε από τη ζωή, δολοφονημένος από παρακρατικούς ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Με αφορμή αυτή τη θλιβερή επέτειο, σας παρουσιάζω σήμερα αυτό το βιβλίο.

     Ένα σπουδαίο βιβλίο που αφορά τη ζωή, την πολιτική διαδρομή και τη δολοφονία από το παρακράτος της Δεξιάς, του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη και αρχικά κυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα, μεταφράστηκε στα ελληνικά. Η μετάφραση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του ελληνικού παραρτήματος του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ και την χρηματοδότηση του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Κρίθηκε αναγκαίο να γίνει «Επειδή πραγματεύεται τη ζωή μιας μορφής με τέτοια βαρύτητα όπως ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο οποίος ιδίως μετά τη δολοφονία του, απέκτησε διαστάσεις θρύλου. Επίσης, επειδή διαπιστώσαμε ότι καλύπτει ένα κενό στην πρόσφατη ιστοριογραφία και ακόμα, επειδή τα τελευταία χρόνια, σε ένα κλίμα έλλειψης λογοδοσίας, αυθαιρεσίας και κρατικής βίας, τα ερωτήματα για το παρακράτος, την αντοχή του, τις νέες μορφές που παίρνει και τις νοσηρές σχέσεις με το κράτος, έρχονται οδυνηρά στην επιφάνεια».

     Η συγγραφέας στον πρόλογό της αναφέρει «Το βιβλίο που ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του αποτελεί εν μέρει βιογραφία και εν μέρει ιστορικό καμβά. Επιχειρείται μια τεκμηριωμένη σκιαγράφηση του εγχώριου και του διεθνούς πλαισίου μέσα από το οποίο αναδείχτηκε η εμβληματική φυσιογνωμία του Γρηγόρη Λαμπράκη και, ακριβέστερα, μια απόπειρα χαρτογράφησης της ελληνικής κοινωνίας από το Μεσοπόλεμο μέχρι περίπου τα Ιουλιανά».

     Αυτό είναι και το μεγάλο ατού του βιβλίου. Το οποίο κατά ένα μέρος περιγράφει τη ζωή του Γρηγόρη Λαμπράκη από την γέννησή του στην Κερασίτσα της ορεινής στις Αρκαδίας στις 3 Απριλίου του 1912 μέχρι και την δολοφονία του στη Θεσσαλονίκη το βράδυ της 22ας Μαΐου 1963, που συντάραξε την ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη. Τα παιδικά του χρόνια, τις σπουδές του σε σχολή λογιστικής (!), την συνέχιση των σπουδών του στην Ιατρική, την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό (υπήρξε νικητής σε πολλές εγχώριες διοργανώσεις και βαλκανιονίκης), την επαγγελματική του καριέρα, (συνάντησε αντιδράσεις από το ιατρικό κατεστημένο επειδή είχε καθιερώσει στην κλινική του μια μέρα δωρεάν εξετάσεων για ευάλωτες ομάδες), την συμμετοχή του στα φιλειρηνικά κινήματα σε Ελλάδα και Ευρώπη, την έντονη προσωπικότητα του, τη διαδρομή του στην πολιτική που διακόπηκε πρόωρα.

     Από την άλλη περιλαμβάνει μια εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη περιγραφή του πολιτικού κλίματος και της ατμόσφαιρας της εποχής. Κατά την οποία το παλάτι (μόνιμος παράγοντας ανωμαλίας και παρεμβατισμού στην πολιτική ζωή) και η φασιστική Δεξιά με το πρόσχημα του κομμουνιστικού κινδύνου, προσπαθούν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο να εδραιώσουν την εξουσία τους, βασιζόμενοι στο παρακράτος που, με την ανοχή αλλά και την ενίσχυσή τους γιγαντώνεται διαρκώς και απειλεί την κατάλυση ακόμα και αυτών των ψηγμάτων δημοκρατικής λειτουργίας κι ελευθερίας που είχε κερδίσει ο ελληνικός λαός. «Ο φασισμός που ενδυόταν το μανδύα του πατριωτισμού και εξυμνούσε τη χριστιανική θρησκεία και το βασιλιά, ήταν σαν ένα φίδι τυλιγμένο ασφυκτικά γύρω από την καρδιά της ελληνικής δημοκρατίας». Κάτι που, νομοτελειακά σχεδόν, οδήγησε στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας. «Η κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα δεν συνέβη το πρωί της 21^ης Απριλίου 1967, με τα τανκς να διασχίζουν ξαφνικά και απειλητικά τους δρόμους της πρωτεύουσας. Η υπονόμευσή του είχε αρχίσει τουλάχιστον από το 1958, όταν η επιτυχία της ΕΔΑ στις εκλογές του Μαΐου πανικόβαλλε όλο το συντηρητικό πολιτικό κατεστημένο και το κράτος με το παρακράτος συνήψαν μια σιωπηρή συμμαχία, για να αντιμετωπίσουν την υποτιθέμενη απειλή που η επιτυχία αυτή συνεπαγόταν. Δύο σημαντικοί σταθμοί στην ισχυροποίηση και την αυτονόμηση του παρακράτους ήταν οι εκλογές «βίας και νοθείας» του Οκτωβρίου 1961 και η δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη το Μάιο του 1963. Οι σύγχρονοι πολίτες και μελετητές συνέδεσαν επανειλημμένα αυτά τα δύο γεγονότα περιγράφοντάς τα, ως το μοχθηρό έργο του ίδιου χεριού…».

    Τα κείμενα συμπληρώνουν πολλές φωτογραφίες και ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία.

     Εξαιρετικό βιβλίο μεγάλης αξίας, που πρέπει να διαβαστεί από κάθε ενεργό, «ανήσυχο» και σκεπτόμενο πολίτη.