ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 447, Ιανουάριος 2023

      Κυκλοφόρησε σε τρίτη έκδοση το ιστορικό μυθιστόρημα της Φ. Παπαδημητρίου «Το Δεσποτάτο Της Λίμνης», που αναφέρεται στην ιστορία των Ιωαννίνων-και άλλων περιοχών- σε μια εποχή μεταίχμιο ανάμεσα στα 1372 και 1430, όταν η παραπαίουσα ανατολική ρωμαϊκή (βυζαντινή) αυτοκρατορία χάνει συνεχώς εδάφη και αποσύρεται από το προσκήνιο, υποχωρώντας μπροστά στην ορμητικότητα των Οθωμανών.

     Το 1795 στα Ιωάννινα, ο Αλή Πασάς θέλει να χτίσει το νέο του σαράι. Στη διάρκεια των εκσκαφών για τη θεμελίωση, οι εργάτες εντοπίζουν τα απομεινάρια ενός κτίσματος και μια μεγάλη λίθινη επιγραφή. Ο Πασάς δίνει εντολή να έρθει αμέσως στο χώρο ο Κοσμάς Μπαλάνος. Θέλει να αξιολογήσει τα ευρήματα ο λόγιος, κληρικός, συγγραφέας και μέγας διδάσκαλος της σχολής Γκιούμα, που εκείνη την ώρα «έπινε τον καφέ του μετά το μεσημεριανό στον οντά του σπιτιού του διαβάζοντας. Ήταν η ώρα που δεν ήθελε να τον ενοχλεί κανείς, ο προσωπικός του χρόνος. Όλο το πρωινό το είχε περάσει στη βιβλιοθήκη της Σχολής μελετώντας σπάνια χειρόγραφα, μελέτη που απαιτούσε την αμέριστη συγκέντρωσή του. Το διάβασμα στην οικία του ήταν γι’ αυτόν ώρες προσωπικής χαλάρωσης».

     Ο Μπαλάνος έσπευσε γεμάτος ανησυχία. Ο Αλή ήταν απρόβλεπτος και ποτέ δεν ήξερες τι έχει στο πανούργο μυαλό του. Ηρέμησε όταν είδε ότι ο Αλή ήθελε να του εξηγήσει ο δάσκαλος τι ήταν το κτίσμα και τι έγραφε η επιγραφή. «Οι μαστόροι είχαν ξεθάψει μια μεγάλη λίθινη επιγραφή σε σχήμα παραλληλόγραμμου. Έσκυψε και προσπάθησε να διαβάσει την επιγραφή καθώς το σούρουπο έκανε την αναγνώριση των γραμμάτων δύσκολη: ΘΩΜΑΣ ΠΡΕΛΟΥΜΠΟΣ ΔΕΣΠΟΤΗΣ και από την άλλη πλευρά: τάφον εγκαλωπίσας και μαρμαρώσας. Χλόμιασε ο Κοσμάς. Ο τάφος του Θωμά Πρελιούμποβιτς του Σέρβου δεσπότη του δεσποτάτου των Ιωαννίνων. Ο τάφος του τυράννου της βυζαντινής εποχής. Τι ειρωνεία, να έλθει στο φως του ήλιου από έναν άλλον τύραννο! Απόμεινε να κοιτά την πέτρινη επιγραφή, αφημένος στην τυχαιότητα της στιγμής. «Το δεσποτάτο των Ιωαννίνων! Ο Πρελιούμποβιτς, μετά ο Ιζάουλος Μπουοντελαμόντι και μετά ο Κάρολος Τόκκο…» Κι ο νους του ταξίδεψε πίσω, στη βυζαντινή ιστορία της πόλης του, τότε που φέσι τουρκικό δεν υπήρχε στο κάστρο, τετρακόσια περίπου χρόνια πριν».

     Αυτήν την ιστορία αφηγείται το εξαιρετικό αυτό βιβλίο. Είναι μια καταβύθιση στο παρελθόν και τα σκοτεινά χρόνια του μεσαίωνα, όταν Ενετοί, Γενουάτες, Αλβανοί, Νορμανδοί, Τούρκοι και άλλοι, αλληλοδιαδέχονται ο ένας τον άλλο ως κύριοι και κατακτητές περιοχών και πόλεων, της παραπαίουσας αυτοκρατορίας που δεν μπορούσε πλέον να υπερασπιστεί τα εδάφη της. Πόλεις τις οποίες, χάρη στην περιγραφική ικανότητα της συγγραφέως, «βλέπουμε» όπως ήταν εκείνη την εποχή μέσα από τα μάτια των χαρακτήρων του μυθιστορήματος που ταξιδεύουν όχι μόνο σε περιοχές της αυτοκρατορίας, αλλά και της Ευρώπης.

     Καλογραμμένο ιστορικό μυθιστόρημα, στο οποίο είναι εμφανής η έρευνα που απαιτήθηκε. Με αξιοσημείωτη ισορροπία ανάμεσα στην Ιστορία και τον μύθο. Από τις σελίδες του περνούν, εκτός από τους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες και ιστορικά πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Το αξιόλογο αυτό βιβλίο, συμπληρώνει βιβλιογραφία για όποιον θα ήθελε να εντρυφήσει περισσότερο στο θέμα.