ΜΑΡΙΑ ΡΑΠΤΗ

      Γεννήθηκε το 1982 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία και- σε μεταπτυχιακό επίπεδο- θέατρο. Εργάζεται ως φιλόλογος στην ιδιωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με ειδίκευση στην εφαρμογή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας Θέατρο του Άλλοτε, από την οποία έχουν παρουσιαστεί εφτά θεατρικά έργα της. Ένα διήγημά της, βραβεύτηκε με την 3^η θέση σε διαγωνισμό που συνδιοργάνωσαν το British Council και η εφημερίδα «Τα Νέα». Έργα της: «Τα Χειρόγραφα Των Σκοτεινών» (Αρχέτυπο, 2016), «Οι Καταραμένοι» (Αρχέτυπο, 2017), «Το Μυστικό Της Νύμφης" (Αρχέτυπο, 2018), «Σκόρπιες Λέξεις» (Λεξίτυπον, 2021), «Παιδικά Τραγουδάκια» (Bell, 2023). Συμμετοχή σε συλλογικό έργο: «Χάρτινο Μουσείο Παράξενων Γεγονότων» (Θερμαϊκός, 2012).

  

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Παιδικά Τραγουδάκια»;

     Πηγή έμπνευσης, κατά κάποιον τρόπο, αποτέλεσαν τα πραγματικά γεγονότα στα οποία βασίζεται το βιβλίο, τα οποία ανακάλυψα τυχαία πριν περίπου δέκα χρόνια, κάνοντας έρευνα για το κείμενο μιας παράστασης. Τα γεγονότα αυτά ήταν ελάχιστα γνωστά τότε και συνεχίζουν να είναι και σήμερα, παρόλο που αφορούν μια σοκαριστική υπόθεση, η οποία είχε συγκλονίσει την Ελλάδα το 1950. Η παράσταση εκείνη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ για λόγους διαδικαστικούς, αλλά μου έμεινε κληρονομιά η ιστορία, να περιμένει να ειπωθεί. Ήρθε, λοιπόν,  η στιγμή.

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Η δική μου πρόθεση ήταν να ακουστεί η πραγματική ιστορία, να βγει έστω και για λίγο από τη λήθη, σαν ένας μικρός φόρος τιμή στους ανθρώπους που υπέφεραν, που έχασαν τα πάντα. Βέβαια, κάθε βιβλίο θίγει δυνητικά πολλά ζητήματα, πολλά από τα οποία ίσως δεν τα αντιλαμβάνεται ούτε ο ίδιος ο δημιουργός, αλλά διαμορφώνονται κατά τη διαδικασία πρόσληψης από το κοινό.

     Υπάρχει λόγος που τοποθετείτε χρονικά το μυθιστόρημά σας στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο;

     Ο αρχικός λόγος ήταν πρακτικός και αφορούσε την πλοκή, καθώς η μεταπολίτευση μου έδινε τη χρονική απόσταση που χρειαζόμουν από τα πραγματικά γεγονότα. Ο δεύτερος, και πιο ουσιαστικός, ήταν ότι μου φάνηκε συναρπαστικό να ασχοληθώ με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και η αλήθεια είναι πως δεν το μετάνιωσα καθόλου. Ήταν για εμένα συναρπαστικό να μελετώ μια περίοδο η οποία δεν είναι πολύ μακρινή μεν, αλλά ταυτόχρονα δεν την έζησα. Η μεταπολίτευση υπήρξε μια μοναδική περίοδος στην ιστορία της χώρας, μια περίοδος με πολλά προβλήματα και πληγές, αλλά ταυτόχρονα με πολύ ενθουσιασμό, εμβληματικά έργα τέχνης στην πεζογραφία και τη μουσική και μια πολύ αισιόδοξη ματιά για το μέλλον.

     Για πιο λόγο γίνεται συχνή αναφορά σε ένα συγκεκριμένο περιοδικό;

     Πράγματι, αναφέρομαι συχνά στα «Επίκαιρα», ένα πολύ δημοφιλές περιοδικό της εποχής, τεύχη του οποίου έψαξα και κατάφερα να αποκτήσω -και μάλιστα τα τεύχη των ημερών στις οποίες διαδραματίζονται τα γεγονότα.  Τα «Επίκαιρα» με βοήθησαν πάρα πολύ στην αποτύπωση της εποχής, που ήταν για μένα ένα από τα ζητούμενα του βιβλίου -και ένα στοίχημα, την ίδια στιγμή. Κατάλαβα πολλά πράγματα από τα περιοδικά και της εφημερίδες της εποχής, μια γνώση που καμία μαρτυρία δεν θα μπορούσε να μου δώσει. Έγινα, κατά κάποιο τρόπο μέρος της εποχής, ως αναγνώστρια. Επίσης, ήθελα να υπάρχει διάχυτη στο βιβλίο η καθημερινή, θεμελιακή σχέση που είχαν οι άνθρωποι τότε με τον έντυπο γραπτό λόγο και η οποία βέβαια δεν υπάρχει πια.

     Πιστεύετε στα παραφυσικά φαινόμενα ή θεωρείτε πως για όλα υπάρχει μια απολύτως φυσική εξήγηση που απλώς δεν μπορούμε να αντιληφθούμε;

     Δεν πιστεύω σε οτιδήποτε μεταφυσικό, δεν πιστεύω στο κακό μάτι, στα ζώδια, στη μοίρα και στα φαντάσματα (αν και μου αρέσει πολύ να διαβάζω για αυτά). Πιστεύω ότι όλα εξηγούνται ή μπορούν να εξηγηθούν. Πιστεύω στην επιστήμη, τη λογική, την ενσυναίσθηση και την καλλιέργεια.  Πιστεύω στην πρόοδο του ανθρώπου

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Νομίζω ότι όχι μόνο μπορεί να είναι, αλλά αναπόφευκτα είναι. Ακόμη και οι πιο τετριμμένες  πράξεις μας είναι πράξεις κοινωνικές, το πώς επικοινωνούμε με τους υπαλλήλους ενός καταστήματος, το πόσο υπεύθυνοι είμαστε στη δουλειά μας, το αν θα παρκάρουμε στη ράμπα των αναπήρων, το αν θα κλείσουμε ένα δρόμο για να ξεφορτώσουμε ό,τι μας καπνίσει. Το ίδιο ισχύει και για το αν θα διαβάσουμε ένα βιβλίο ή για το αν θα προσπαθήσουμε να γράψουμε ένα καλό βιβλίο, που θα έχει κάτι να δώσει στους άλλους.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Δύσκολη ερώτηση. Δεν ξέρω αν μπορώ να την απαντήσω, γιατί οι αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο είναι πολυπαραγοντικές, δεν νομίζω ότι θα είναι αρκετή ποτέ μια και μόνο συνθήκη. Πάντως μέχρι τώρα η λογοτεχνία από μόνη της δεν έχει επιτύχει κάτι τέτοιο.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Όταν αποφάσισα να γράψω ένα διήγημα για να συμμετάσχω σε έναν διαγωνισμό. Δεν ήξερα αν μπορούσα να το κάνω, αλλά τελικά και τα κατάφερα αρκετά καλά. Επίσης, ανακάλυψα ότι διασκέδασα πάρα πολύ, κάνοντάς το.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Είχα πολύ μεγάλη αγωνία, γιατί όταν εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο έτυχε μου να λείπω στο εξωτερικό για αρκετές μέρες, οπότε το είχα δει μόνο σε φωτογραφίες φίλων που το είχαν πάρει στα χέρια τους. Όταν, τελικά, τα κατάφερα, η χαρά μου ήταν μεγάλη. Κάθε φορά, βέβαια, για κάθε βιβλίο, η χαρά είναι ακόμη πιο μεγάλη. Κι έπειτα έρχεται η αγωνία: θα αρέσει; θα διαβαστεί; θα το πάρουν αρκετοί στα χέρια τους;

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Επιστρέφουν στην ανυπαρξία τους, υποθέτω. Είναι κάπως θλιβερό, γιατί στην πορεία τους έχω νιώσει κοντά μου, τους έχω ζήσει σχεδόν πραγματικούς. Είναι ένας θάνατος λογοτεχνικός, κάπως τρυφερός, γιατί σηματοδοτεί το τέλος της δουλειάς μου, αλλά και πάλι θάνατος. Πάντως την Λίζυ τη σκέφτομαι αρχικά συχνά.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν σε αρκετούς ήρωες στοιχεία από δικές μου εμπειρίες, νομίζω ότι είναι κάτι που γίνεται μοιραία. Παρόλα αυτά, έχω υπάρξει ιδιαίτερα τυχερή στη ζωή μου, δεν έχω ζήσει πολύ μεγάλες δυσκολίες ή ακραίες καταστάσεις, όπως οι ήρωες του βιβλίου μου, άρα δεν έχω βιώσει και τα αντίστοιχα συναισθήματα. Ευτυχώς!

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Νομίζω ότι και εδώ ισχύουν όσα ανέφερα προηγουμένως. Αναπόδραστα υπάρχουν δικά μου στοιχεία στους χαρακτήρες. Πολλές φορές μάλιστα μπορεί να υπάρχουν και στοιχεία που θα ήθελα να έχω ή και στοιχεία που με ενοχλούν. Πάντως δεν θα μπορούσα να πως ότι μου μοιάζει κάποιος, ότι έχει δομηθεί δηλαδή με αυτόν τον σκοπό.

        Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

    Τις περισσότερες φορές ο σύζυγός μου, ο οποίος κάνει και τις πρώτες παρατηρήσεις.

         Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Δεν υπάρχει ιδανικός αναγνώστης για μένα. Κάθε αναγνώστης, που έχει στα χέρια του το βιβλίο μου και το διαβάζει, είναι ιδανικός και τον ευχαριστώ για αυτό.

       Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

      Σίγουρα έχω συνειδητοποιήσει πράγματα. Η συγγραφή είναι μια αναλυτική διαδικασία, μια ανασκαφή. Γράφοντας μπορώ να προσεγγίσω καλύτερα τη σκέψη μου, να δω συνδέσεις ανάμεσα σε πράγματα ή συναισθήματα που ίσως διαφορετικά δεν θα τα είχα συνειδητοποιήσει.

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Δεν θα το έλεγα. Αν κάτι άλλαξε στην αντίληψή μου από τότε που ξεκίνησα να γράφω, είναι η ιδέα που είχα για την ίδια τη γραφή. Κάποτε -και πολύ νεότερη- πίστευα στα στερεότυπα της έμπνευσης, του καλλιτέχνη που για να γράψει πρέπει να είναι σε μια συγκεκριμένη διάθεση, με ένα κερί αναμμένο, σε μια θυελλώδη νύχτα. Τώρα ξέρω πως το γράψιμο είναι μια δουλειά που πρέπει να γίνει προσεκτικά, μεθοδικά και σε απόλυτη νηφαλιότητα και εγρήγορση.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Πάρα πολύ, και χαίρομαι πολύ όταν λαμβάνω μηνύματα ή συμμετέχω σε συζητήσεις μαζί τους!

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι, πολλές φορές, μάλιστα πολύ πρόσφατα σε μια τέτοια συζήτηση μου υπέδειξαν μια πτυχή της ηρωίδας του βιβλίου την οποία δεν είχα σκεφτεί ηθελημένα, είναι, εντούτοις, απόλυτα σωστή. Αυτός είναι και ο λόγος που απολαμβάνω πολύ τις λέσχες ανάγνωσης και κάθε είδους κουβέντα με αναγνώστες. Έχουν μια πολύ φρέσκια ματιά πάνω σε κάθε έργο, με βοηθούν πολύ στο να καταλάβω πράγματα για αυτό, αλλά πολλές φορές με εμπνέουν και για επόμενες δουλειές. Οι κουβέντες αυτές είναι οξυγόνο για έναν συγγραφέα.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Είμαι φανατική αναγνώστρια και νομίζω ότι κάθε βιβλίο που διάβασα με έχει επηρεάσει -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ξεχωρίζω ίσως έργα του Άρθουρ Κλαρκ και του Φίλιπ Κ. Ντικ, τις ιστορίες του Μπόρχες και του Πόε, τα έργα του Σέξπηρ και την ελληνική δημώδη ποίηση, το σύνολο του έργου του Λάφκραφτ και του Μπρεχτ, τον Στίβεν Κινγκ και την Ούρσουλα ΛεΓκεν, την Γιουρσενάρ και τον  Νίκο Γκάτσο.

Δυο βιβλία που δεν θα ξεχάσω ποτέ είναι Το Κιβώτιο, του Άρη Αλεξάνδρου και το Αν αυτό είναι ο άνθρωπος, του Πρίμο Λέβι.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Η συγγραφή για μένα είναι σκληρή, συστηματική δουλειά. Δουλεύω πάντα πάνω σε πλάνα της πλοκής, πριν ξεκινήσω να γράφω, για να είμαι βέβαιη ότι όλα είναι στη θέση τους, ότι ούτε λείπει ούτε περισσεύει κάτι. Αυτή είναι η πιο δύσκολη διαδικασία, αλλά είναι πολύ συναρπαστική: είμαι ο δημιουργός ενός καινούριου κόσμου, σχεδιάζω ένα άγνωστο σύμπαν.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο το συρτάρι σας;

     Βεβαίως! Αυτή τη στιγμή δουλεύω πάνω σε ένα καινούριο βιβλίο, το οποίο θα κινηθεί επίσης στα πλαίσια του θρίλερ, με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

     Σας ευχαριστώ θερμά!

     Εγώ σας, ευχαριστώ για την καλοσύνη που είχατε να μου παραχωρήσετε αυτήν την συνέντευξη!