Ο ΚΛΕΜΜΕΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΡΕΝΟΥΑΡ
ANDREA CAMILLERI
Μετάφραση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΟΤΣΗ
Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
Σελ. 150, Νοέμβριος 2012

     Έχω αναφέρει στο παρελθόν, με την ευκαιρία της παρουσίασης ενός άλλου βιβλίου του, ότι ο Αντρέα Καμιλλέρι, είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς.

     Ο Καμιλλέρι είναι μια ιδιόμορφη περίπτωση συγγραφέα. Γεννήθηκε στο Αγκριτζέντο της Σικελίας το 1925. Μέχρι το 1978, δούλευε ως σκηνοθέτης του θεάτρου και της τηλεόρασης. Όταν στα 53 του χρόνια αποφάσισε να στραφεί στη λογοτεχνία, τα βιβλία του πέρασαν απαρατήρητα. Η επιτυχία ήρθε να τον συναντήσει είκοσι χρόνια μετά, όταν έγινε ένας από τους εμπορικότερους συγγραφείς της Ιταλίας, κυρίως με τη σειρά των βιβλίων του με κεντρικό ήρωα τον αστυνόμο Μονταλμπάνο, στα οποία χρησιμοποιεί στοιχεία της τοπικής σικελικής διαλέκτου. Το επίθετο του αστυνόμου, είναι ένας φόρος τιμής, που ο Καμιλλέρι θέλει με αυτόν τον τρόπο να αποτίσει, στον ισπανό συγγραφέα αστυνομικών ιστοριών Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν, του οποίου υπήρξε ένθερμος θαυμαστής.

     Επιτυχία όμως γνώρισαν και τα βιβλία εκτός της σειράς Μονταλμπάνο, όπου, διατηρώντας πάντα τη δομή του αστυνομικού μυθιστορήματος, εξετάζει πτυχές της, σικελικής κυρίως, κοινωνίας.

     Στο βιβλίο που παρουσιάζω σήμερα-και είναι εκτός της σειράς Μονταλμπάνο-μια όμορφη, νεαρή και αινιγματική γυναίκα, προσπαθεί να προσεγγίσει τον ηλικιωμένο και μάλλον συντηρητικό συμβολαιογράφο του Αγκριτζέντο, Μικέλε Ριότα. Ο Ριότα, είχε δημοσιεύσει στο παρελθόν, μια μελέτη, σχετικά με το ταξίδι του δάσκαλου του ιμπρεσιονισμού Πιέρ Ογκίστ Ρενουάρ, στην Ιταλία και τις εργασίες συντήρησης που έκανε σε τοιχογραφίες μιας εκκλησίας στο χωριό Καπιστράνο. «Μου αναφέρετε λοιπόν, ότι σε έναν πάγκο με μεταχειρισμένα βιβλία στο Τορίνο ανακαλύψατε ένα βιβλίο μου, τυπωμένο (κακοτυπωμένο θα έλεγα!), το 1960, από έναν μικρό εκδοτικό οίκο του Ρέτζιο Καλάμπρια ο οποίος έχει κλείσει εδώ και χρόνια και ότι όχι μόνο το αγοράσατε και το διαβάσατε, αλλά αναφέρεστε σε αυτό με απολύτως κολακευτικά σχόλια».

     Με αφορμή αυτό το βιβλίο, που αναφέρεται στον μεγάλο ζωγράφο και το ταξίδι του στην Ιταλία και το οποίο μπορεί να μην είναι και το μοναδικό, οι δύο ήρωες της ιστορίας, άγνωστοι μεταξύ τους μέχρι εκείνη τη στιγμή, ξεκινούν αλληλογραφία. Ο ηλικιωμένος συμβολαιογράφος κολακεύεται αρχικά και στη συνέχεια γοητεύεται από τη νεαρή γυναίκα, ιδιαίτερα όταν αυτή του στέλνει κάποιες μάλλον αποκαλυπτικές φωτογραφίες της. Η «σχέση» τους εξελίσσεται (ανταλλάσουν επιστολές από το Δεκέμβρη του 1999 μέχρι τον Ιούλιο του επόμενου έτους και συναντιούνται κάποιες ελάχιστες φορές), αλλά όταν φτάνει στο συναισθηματικό κρεσέντο, διακόπτεται ξαφνικά και ο συμβολαιογράφος εξαφανίζεται.

     Την εξέλιξη της ιστορίας, την παρακολουθούμε μέσω των επιστολών που στέλνει ο Ριότα στην αγαπημένη του Άλμα Κοράντι, κι όταν αυτός εξαφανίζεται, μέσω των αναφορών που κάνει στους προϊσταμένους του, ο πεισματάρης κι επίμονος Αστυνόμος Α! Αρτούρο Μπονοφάτσι, ο οποίος ερευνά την υπόθεση, μετά τη δήλωση εξαφάνισης που υπέβαλε ο ανιψιός του συμβολαιογράφου Τζόρτζο.

     Ένα απολαυστικό μυθιστόρημα, στο γνωστό –με ειρωνεία και υποδόριο χιούμορ-στυλ του μεγάλου τεχνίτη της γραφής, στο οποίο η αστυνομική πλοκή, συναντά τον κόσμο της Τέχνης.

ΔΕΝ ΕΧΩ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΝΑ ΠΩ...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΡΑΝΟΣ
Εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ
Σελ. 317, Απρίλιος 2012

     Στο ιστορικό μυθιστόρημα κατατάσσει το έργο του ο Γ. Καπράνος, αλλά πιστεύω ότι θα του ταίριαζε περισσότερο η κατάταξή του στη μυθιστορηματική βιογραφία. Γιατί μπορεί το βιβλίο, να ζωντανεύει και να αποτυπώνει κάποιες κρίσιμες εποχές της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, αλλά αυτό γίνεται μέσα από την περιγραφή της ζωής του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη.

     Ο Λ. Μαβίλης γεννήθηκε το 1860 στην Κέρκυρα. Μετά τις σπουδές του στην Ελλάδα, συνέχισε μαθήματα φιλοσοφίας στο εξωτερικό. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, βρέθηκε στο περιβάλλον του Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση για τον Μαβίλη και τον έκανε κοινωνό του οράματός του, να θεμελιώσει ένα σύγχρονο κράτος. Ένιωσε μεγάλη απογοήτευση, όταν με τις μηχανορραφίες της βασιλικής οικογένειας, ο Τρικούπης έχασε τις εκλογές.

     Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση, λόγω της φιλοπατρίας του και του ιπποτικού του πνεύματος, πήγε εθελοντής. Πολέμησε στα βουνά της Κρήτης, όπου τραυματίστηκε ελαφρά. Εκεί γνώρισε τον σχεδόν συνομήλικό του δικηγόρο κι επαναστάτη, Ελ. Βενιζέλο.

     Το 1897, έζησε την ταπείνωση του άτυχου ελληνοτουρκικού πολέμου. Αργότερα ενστερνιζόμενος τα οράματα του Βενιζέλου, ασχολήθηκε με την πολιτική. Εκλέχτηκε βουλευτής στην Κέρκυρα και στη διάρκεια της θητείας του, υποστήριξε με θέρμη την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Σύντομα όμως, απογοητεύτηκε από την ευτέλεια των κομματικών συμπεριφορών και των πελατειακών σχέσεων που μαστίζουν διαχρονικά την πολιτική ζωή και απομακρύνθηκε.

     Πριν από μερικά χρόνια, είχε γνωρίσει τη νεαρή Θεώνη Δρακοπούλου, για την οποία έτρεφε κάποια αισθήματα. Αλλά λόγω της διαφοράς ηλικίας και λόγω του ότι πίστευε ότι ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας, θα τον αποσπούσε από τις προσπάθειες που έκανε για την απελευθέρωση των σκλαβωμένων ακόμα περιοχών, δεν τόλμησε να προχωρήσει. Επειδή η Θεώνη ήταν μια κοπέλα με διαφορετική νοοτροπία, πολύ μπροστά από την εποχή της, οι γονείς της, για να τη «συνετίσουν» την πάντρεψαν! Μετά τη γέννηση του γιού της, χώρισε με τον άντρα της. Ξανασυναντήθηκαν τυχαία με τον Λορέντζο και εξομολογήθηκε ο ένας στον άλλο τον έρωτά τους. Η Θεώνη είχε εξελιχθεί σε πολύ καλή ηθοποιό και ποιήτρια, που υπέγραφε με το ψευδώνυμο Μυρτιώτισσα. (Ο τίτλος του βιβλίου, φαίνεται ότι βασίζεται σε στίχο ενός ποιήματος της Θεώνης, το «Σ’ αγαπώ», το οποίο έγραψε για τον Λορέντζο. Το ποίημα αυτό, τη δεκαετία του ’70, μελοποίησε ο Μάνος Χατζηδάκις και περιλήφθηκε σ’ ένα από τα σημαντικότερα έργα του συνθέτη, που έχει τίτλο «Ο Μεγάλος Ερωτικός»). Η Θεώνη τον στήριξε σε κάθε του προσπάθεια και ενέργεια.

     Το 1912, με το ξέσπασμα του πρώτου Βαλκανικού πολέμου, και ενώ ήταν ήδη 53 χρονών, ο Λορέντζος, κατατάχτηκε στη μονάδα των Γαριβαλδίνων εθελοντών, που συνέδραμε τον ελληνικό στρατό, στις επιχειρήσεις που έκανε στα βουνά της Ηπείρου. Σε μια μάχη στο ύψωμα Δρίσκο κοντά στα Γιάννινα, ο Μαβίλης τραυματίστηκε θανάσιμα.

     Ο Μαβίλης, ήταν μια συναρπαστική και θυελλώδης προσωπικότητα. Ένας αγνός πατριώτης, που έδωσε και τη ζωή του, για την πατρίδα, σε αντίθεση με άλλους που χρησιμοποιούν τον «πατριωτισμό», για να δικαιολογήσουν ανομίες και να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά, ιδιοτελή, συμφέροντά τους. «Στον τόπο μας πολλές φορές, ο πατριωτισμός των αγνών Ελλήνων και ο «πατριωτισμός» κάποιων σκοτεινών κύκλων, είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Για τους πολιτικούς, στρατιωτικούς και πάσης άλλης φύσεως απατεώνες, ο πατριωτισμός είναι η άμαξα που θα τους μεταφέρει με άνεση στον τελικό τους σκοπό».

     Έζησε σε μια ταραγμένη περίοδο και με την προσωπικότητα, την φιλοπατρία, τη διάθεση για προσφορά αλλά και το ποιητικό του έργο, κατάφερε να αφήσει έντονα σημάδια, στην ιστορική πορεία του τόπου.

     Ένα βιβλίο, που συνδυάζει ιδανικά ιστορία και λογοτεχνία, για μια μάλλον παραγνωρισμένη για το μέγεθος της προσφοράς της, προσωπικότητα.

ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟΥ. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΡΙΣΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 227, Νοέμβριος 2012

     Πρέπει να ομολογήσω, ότι μέχρι να διαβάσω το βιβλίο «Κάτοικος Μεταξουργείου», δεν ήξερα τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη, παρά το γεγονός ότι έχει, απ’ ότι εκ των υστέρων έμαθα, τακτική παρουσία σε blogs, που παρακολουθεί πολύς κόσμος. Πρέπει επίσης να ομολογήσω, πως αφότου διάβασα το βιβλίο, παρακολουθώ-όσο μπορώ-αυτά που γράφει είτε στη σελίδα του στο facebook, είτε αλλού.

     Όπως είπε ο εκδότης του βιβλίου Π. Παπασαραντόπουλος στην παρουσίαση που έγινε στην Αθήνα, στις 19 Δεκεμβρίου 2012, το βιβλίο οφείλει την ύπαρξή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εκεί πρωτοεμφανίστηκαν τα κείμενα, εκεί τα διάβασε και αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση ορισμένων από αυτά, με τη μορφή ενός σχετικά ολιγοσέλιδου βιβλίου. Την επιλογή τους έκανε ο συγγραφέας και παρουσίασε ένα σχεδόν ολοκληρωμένο βιβλίο σε μόλις…τρεις μέρες.

     Ο Δ.Τ. στο δικό του μέρος της παρουσίασης, ανέφερε, πως τα κείμενα είναι γραμμένα με θυμό και με αγάπη για τον άνθρωπο. Θυμό στα κείμενα εγώ δεν βρήκα, σε αντίθεση με την αγάπη (και την πίστη στον άνθρωπο) που ξεχειλίζει. «Γραμμένα εν θερμώ, μα με σκέψη νηφάλια και χέρι σταθερό, τα κείμενα αυτά, αποτελούν την καταγραφή των προβλημάτων, των σκέψεων, των αγωνιών και των προσδοκιών, ενός ανθρώπου που ζει στην πόλη και πιάστηκε αιχμάλωτος στην περιδίνηση της ιστορίας».

     Το βιβλίο ξεκινά με ένα από τα πιο «δυνατά» κατά την άποψή μου κείμενα, με τίτλο «Credo. Η δική μου Αριστερά», που είναι το «Πιστεύω» (αυτό άλλωστε σημαίνει το credo) του συγγραφέα, για το πώς θέλει και πως πρέπει να είναι η Αριστερά στην Ελλάδα του σήμερα. Ακολουθούν μια σειρά από κείμενα (18) «της κρίσης», όπου στο «Θα ‘θελα να ‘μουν περήφανος», ο Δ. Τ., καταφέρνει μέσα σε επτά σελίδες, να αποτυπώσει όλα τα στραβά που ταλανίζουν τα τελευταίες δεκαετίες την ελληνική κοινωνία και την οδήγησαν εδώ που βρίσκεται. Τα κείμενα αυτά, καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο όγκο του βιβλίου, αλλά δεν αποτελούν μόνο «πύρινες» καταγγελίες, ή μάλλον δεν αποτελούν καθόλου τέτοιες. Κάτι τέτοιο άλλωστε, δεν ταιριάζει ούτε στο ήθος, ούτε στο ύφος του συγγραφέα. Αντίθετα, προτείνονται λύσεις και δίνονται διέξοδοι στα αδιέξοδα. «Η σωτηρία της κοινωνίας, είναι η ίδια η κοινωνία. Μια κοινωνία οργανωμένη ορθολογικά, αξιολογικά. Μια κοινωνία, η οποία θα έχει ως βασικό της μέλημα την εξάλειψη των ελλειμμάτων, είτε πρόκειται για ελλείμματα του προϋπολογισμού, είτε, κυρίως, για ελλείμματα πολιτισμού και συνείδησης. Μια κοινωνία με αξιακό σύστημα που να ενθαρρύνει τη δημιουργία, την πρόοδο, την ευθύνη-ατομική και συλλογική».

     Τα υπόλοιπα κείμενα, βρίσκονται στις ενότητες «της ελπίδας», «της πόλης, γενέθλιας και μητριάς», «της αναδυόμενης εποχής της λιτής ευτυχίας», ενώ το βιβλίο κλείνει με ένα επίμετρο «ο έρωτας στα χρόνια της κρίσης».

     Πριν κλείσω αυτή τη μικρή παρουσίαση αυτού του μεγάλου σε αξία βιβλίου, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να παραθέσω ένα ακόμα απόσπασμα. «Η χώρα έχει ανάγκη από νηφαλιότητα, ψυχραιμία, ορθολογικές προτάσεις διεξόδου από την πολύπλευρη και πολυεπίπεδη κρίση που τη μαστίζει και όχι από υπονόμευση των θεσμών και των διαδικασιών της Δημοκρατίας».

     Το αξιολογότατο αυτό βιβλίο, ΠΡΕΠΕΙ να διαβαστεί από κάθε νοήμονα, σκεπτόμενο και συνειδητοποιημένο πολίτη που επιζητά λύσεις και διεξόδους, μακριά από κραυγές και «ανέξοδα», εύκολα αλλά και αδιέξοδα συνθήματα. Πιστεύω ότι θα νιώσει ότι κι εγώ: ότι δηλ. βλέπει τις σκέψεις και τις προσδοκίες του, γραμμένες στο χαρτί.