Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΨΕΜΑΤΑ

SASCHA ARANGO

Μετάφραση ΤΑΝΙΑ ΣΤΑΥΡΟΥ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 332, Ιανουάριος 2016

     Ένα καλογραμμένο ψυχολογικό θρίλερ, είναι το πρώτο μυθιστόρημα του γερμανού σεναριογράφου Σ. Αράνγκο.

     Ο Χένρι Χάιντεν, λίγο πριν τα σαράντα, βλέπει τη μέχρι τότε άθλια ζωή του να αλλάζει αναπάντεχα προς το καλύτερο, μετά τη γνωριμία του με τη Μάρτα. Ήταν γνωριμία της μιας βραδιάς. Μετά από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, κατέληξαν στο δωμάτιο της. Όταν ξύπνησε το επόμενο πρωί και προσπαθούσε να το «σκάσει» από το άγνωστο δωμάτιο, βρήκε εντελώς τυχαία, ένα χειρόγραφο τυλιγμένο σε μια λαδόκολλα. Παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά είχε λάβει μόνο στοιχειώδη μόρφωση, κατάλαβε ότι είχε στα χέρια του ένα μυθιστόρημα εξαιρετικής λογοτεχνικής δύναμης. Μέχρι τότε ζούσε στην αφάνεια, όντας ανεπάγγελτος, διαρρήκτης, μικρο-απατεώνας, παλεύοντας μέρα με τη μέρα για την επιβίωση. Βλέποντας ότι η Μάρτα είναι εξαιρετική συγγραφέας, αποφάσισε να μείνει μαζί της και να γίνει χρήσιμος, κάνοντας μικρές βελτιώσεις στο δωμάτιο που έμεναν, ελπίζοντας σε μελλοντικά κέρδη από τα βιβλία.  Η Μάρτα, είχε κάποιο στοιχειώδες εισόδημα που της επέτρεπε να επιβιώνει και να κάνει το μόνο που ήθελε όσο τίποτα άλλο: να γράφει! Όταν o Χένρι προσπαθεί να την πείσει να στείλει σε εκδοτικό οίκο το βιβλίο της, εκείνη αρνείται. Μετά από πολλές πιέσεις, η μόνη υποχώρηση που κάνει, είναι να το στείλει ο Χένρι με το δικό του όνομα. Το χειρόγραφο, εντελώς τυχαία πέφτει στα χέρια της Μπέτι Χάνσεν, διευθύντριας επιμέλειας των εκδόσεων Μορεάνι. «Η Μπέτι διάβασε τριάντα σελίδες μονομιάς, αφήνοντας το φαγητό να κρυώσει στο πιάτο. Έπειτα έτρεξε στον τρίτο όροφο και στο γραφείο του Κλάους Μορεάνι, διαταράσσοντας τη μεσημεριανή του σιέστα. Τέσσερις ώρες αργότερα, ο Μορεάνι τηλεφώνησε αυτοπροσώπως στον Χένρι… Το πρώτο μυθιστόρημα, το «Φρανκ Έλις», πούλησε δέκα εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως… Τα πρώτα εκατό χιλιάδες αντίτυπα πουλήθηκαν σε μόλις ένα μήνα και σίγουρα διαβάστηκαν σε εξίσου μικρό χρονικό διάστημα… Σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, ο Χένρι ήταν ένας ευπώλητος συγγραφέας μεταφρασμένος σε είκοσι γλώσσες, πολυβραβευμένος κι ένας Θεός ξέρει τι άλλο. Από τότε, άλλα πέντε μυθιστορήματα κυκλοφόρησαν από τον Μορεάνι και όλα έγιναν μπεστ σέλερ, ταινίες και θεατρικά έργα, ενώ το «Φρανκ Έλις» χρησιμοποιούνταν στα σχολεία ως εκπαιδευτικό υλικό. Είχε γίνει σχεδόν κλασικός. Και ο Χένρι ήταν πάντα παντρεμένος με τη Μάρτα. Εκτός από τον ίδιο, μόνο η Μάρτα γνώριζε πως δεν είχε γράψει μόνος του ούτε λέξη απ’ όλα αυτά τα μυθιστορήματα».

     Μόνο που ο Χένρι και η διευθύντρια επιμέλειας και επιμελήτρια των βιβλίων του, η Μπέτι, ένιωσαν αμοιβαία έλξη από την πρώτη στιγμή που αντίκρισε ο ένας τον άλλο και γρήγορα έγιναν εραστές. Και για να γίνουν τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα, η Μπέτι (εκούσια ή ακούσια;) έμεινε έγκυος. Τώρα ο Χένρι καλείται να βρει μία λύση. Η πίεση που νιώθει τον οδηγεί σε λάθη. Όταν όμως η κατάσταση θα γίνει επικίνδυνη, το ισχυρό ένστικτο της επιβίωσης που έχει, θα έρθει στην επιφάνεια. Η ευφυΐα του, η ευχέρεια να πλέκει μικρές αλήθειες με μεγάλα ψέματα, η εμπειρία που απέκτησε όσα χρόνια ζούσε στο ημίφως καθώς και οι τεχνικές επιβίωσης που χρησιμοποιούσε, θα αποδειχτούν πολύτιμα εφόδια. Θα τα καταφέρει όμως για μια φορά ακόμη να ξεφύγει από όσους τον καταδιώκουν;

     Όπως γράφω και στην αρχή, το βιβλίο είναι καλογραμμένο. Η εμπειρία του συγγραφέα στα σενάρια, του δίνει κινηματογραφική ταχύτητα με γρήγορες εναλλαγές εικόνων. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ένας άντρας που ενώ ψεύδεται ασύστολα στους άλλους, είναι τόσο απόλυτα ειλικρινής με τον εαυτό του, που προκαλεί τη συμπάθεια. Τέλος, ο μύθος του βιβλίου είναι εμπνευσμένος, με σασπένς και αναπάντεχο τέλος. 

ΣΕΝΤΡΑΛ ΠΑΡΚ

GUILLAUME MUSSO

Μετάφραση ΡΙΤΑ ΚΟΛΑΪΤΗ

Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Σελ. 309, Δεκέμβριος 2015

     Ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα είναι το θρίλερ του γάλλου συγγραφέα Γ. Μισό, με τίτλο «Σέντραλ Παρκ».

     Η Αλίς Σεφέρ, αστυνόμος του εγκληματολογικού του Παρισιού, ξυπνά σε ένα πάρκο. «…άνοιξε με το ζόρι τα μάτια της. Το αναδυόμενο φως της μέρας την τύφλωνε, η πρωινή δροσιά έκανε τα ρούχα της να κολλάνε. Μουσκεμένη απ’ τον παγωμένο ιδρώτα, τουρτούριζε. Ο λαιμός της ήταν κατάξερος και στο στόμα της είχε μια έντονη γεύση στάχτης. Οι αρθρώσεις της μελανιασμένες, τα άκρα της αγκυλωμένα, το μυαλό της μουδιασμένο… Όταν ανασηκώθηκε, κατάλαβε πως ήταν ξαπλωμένη σ’ ένα παλιό παγκάκι από ακατέργαστο ξύλο». Η έκπληξη της από το ξύπνημα σε ένα άγνωστο περιβάλλον πολλαπλασιάζεται όταν αντιλαμβάνεται ότι είναι δεμένη με χειροπέδες, με έναν παντελώς άγνωστο άνδρα, ο οποίος  κοιμάται. «Εκείνη ακριβώς τη στιγμή διαπίστωσε ότι το δεξί της χέρι ήταν πιασμένο με χειροπέδη απ’ τον αριστερό καρπό του αγνώστου». Όταν καταφέρνει να τον ξυπνήσει, εκτός του ότι την έπεισε ότι βρίσκονται στην καρδιά του Central Park στη Ν. Υόρκη, της συστήθηκε. «Είμαι Αμερικανός. Με λένε Γκάμπριελ Κέιν και είμαι πιανίστας της τζαζ. Μένω στο Λος Άντζελες, αλλά συχνά παίρνω τους δρόμους για κάποιο κονσέρτο… Χτες βράδυ έπαιζα μαζί με τον μπασίστα και τον σαξοφωνίστα μου στο Brown Sugar, ένα τζαζ κλαμπ της συνοικίας Τεμπλ Μπαρ στο Δουβλίνο».

     Τα ερωτήματα ξεχύνονται βροχή. Ο ένας δεν γνωρίζει τον άλλο και μόλις λίγες ώρες πριν βρίσκονταν στην Ευρώπη. Η Άλις τα έπινε με τις φιλενάδες της στο Παρίσι και ο Κέιν βρισκόταν στο Δουβλίνο. Πως βρέθηκαν δεμένοι στη Ν. Υόρκη; Ποιος τους έφερε εκεί, πως και γιατί; Γιατί βρέθηκαν στο πάρκο; Και πριν καλά-καλά προσπαθήσουν να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα, ανακαλύπτουν πως δεν έχουν ταυτότητες ή διαβατήρια, οποιοδήποτε έγγραφο που να αποδεικνύει ποιοι είναι ούτε τα κινητά τους τηλέφωνα. Η Αλίς μάλιστα, έχει λεκέδες από αίμα στο πουκάμισό της, έχει ένα πιστόλι Glock 22, που δεν είναι το υπηρεσιακό της και από το οποίο λείπει μια σφαίρα. Ο Κέιν, έχει ένα τραύμα στο μπράτσο του, δεμένο πρόχειρα με έναν επίδεσμο.

     Η κατάσταση είναι τρομακτική και για τους δύο. Το να απευθυνθούν στην αστυνομία χωρίς χαρτιά και χωρίς να έχουν κάτι χειροπιαστό να τους πουν, θα τους δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα. Για να βρουν την άκρη του νήματος πρέπει να συνεργαστούν και να ξεκινήσουν μια έρευνα που «δεν ήταν πια απλώς αλλόκοτη, τρομακτική ή σουρεαλιστική, ήταν κυριολεκτικά παρανοϊκή».

     Εκπληκτικό θρίλερ με γρήγορη «κινηματογραφική» γραφή. Δύο αλησμόνητους ήρωες. Συνεχείς και δραματικές ανατροπές. Εκπλήξεις που διαδέχονται η μία την άλλη με καταιγιστικό ρυθμό. Σασπένς που κόβει την ανάσα. Κι ένα τέλος που «θα ήταν εγκληματικό να αποκαλύψεις», όπως έγραψε το περιοδικό L’ Express.

     Τελειώνοντας να δώσω μια συμβουλή. Μην ξεκινήσετε την ανάγνωση του βιβλίου βράδυ, εκτός αν είστε αποφασισμένοι να μην κοιμηθείτε εκείνη τη νύχτα. Γιατί από τη στιγμή που θα ξεκινήσετε την ανάγνωση, δύσκολα θα αφήσετε το βιβλίο από τα χέρια σας!   

ΒΡΕΤΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΕΒΡΑΙΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (1946-1949)

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΕΛΙΩΤΗ

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Σελ. 253, Μάρτιος 2016

     Μια ενδιαφέρουσα μελέτη για ένα θέμα που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, περιλαμβάνει το βιβλίο της Β. Σελιώτη.

     Η ιδέα για τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, που θα συγκέντρωνε τους εβραίους της διασποράς, αναπτύχθηκε στην εβραϊκή διανόηση από τα τέλη του 19ου αιώνα. «Η πατρίδα αυτή θα κατοχύρωνε έναν ομαλό και ασφαλή εθνικό βίο, καθώς και όρους ανάπτυξης ανάλογους με αυτήν που γνώριζαν τα εθνικά κράτη». Αρκετοί εβραίοι αρχίζουν τότε να μετοικούν στην Παλαιστίνη «την ιστορική κοιτίδα τους», που ήταν τμήμα της θνήσκουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας και κατοικούνταν από άραβες. Το 1917, η Βρετανία, δια του υπουργού εξωτερικών, ανακοινώνει ότι θα υποστηρίξει «την ίδρυση εθνικής εστίας (National Home), του εβραϊκού λαού στην Παλαιστίνη». Αυτή η ανακοίνωση θα αυξήσει το μεταναστευτικό ρεύμα, αλλά θα προκαλέσει και την οργή των Αράβων. Η Βρετανία, που έχει λάβει στο μεταξύ την Εντολή για τη διοίκηση της περιοχής, θα πρέπει να τηρήσει τις ισορροπίες μεταξύ των υποσχέσεων που έδωσε στους εβραίους μετανάστες (οι οποίοι επίσημα αποκαλούνται λαθρομετανάστες) και της αραβικής αντίδρασης.

     Ο Β! παγκόσμιος πόλεμος και η προσπάθεια του ναζιστικού καθεστώτος να εξοντώσει τους εβραίους, θα κάνει την κοινή γνώμη πιο ανεκτική στις εβραϊκές διεκδικήσεις. Με τη λήξη του πολέμου πολλοί επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης, αρχίζουν να μεταναστεύουν μαζικά προς την Παλαιστίνη, παρά τα μέτρα που λαμβάνει η Βρετανία, η οποία το 1939 είχε εκδώσει τη λεγόμενη Λευκή Βίβλο, που ήταν ακόμη και ισχύ και που «προβλέπει αυστηρό περιορισμό των εβραϊκών αφίξεων στην Παλαιστίνη». Για να επιτευχθεί αυτό, «Βρετανικά στρατεύματα εποπτεύουν τις ακτές της και εμποδίζουν τα πλοία με τους πρόσφυγες να ελλιμενιστούν. Η στάση τους ωστόσο δεν θα καταφέρει να ανακόψει το μεταναστευτικό ρεύμα… Στην προσπάθειά τους να ελέγξουν την κατάσταση, από τον Αύγουστο του 1946, οι Βρετανοί συλλαμβάνουν ως παράνομους τους πρόσφυγες που φτάνουν στις παλαιστινιακές ακτές και τους οδηγούν λίγο δυτικότερα, στο νησί της Κύπρου, που αποτελεί τμήμα της αποικιακής τους αυτοκρατορίας… Στην Κύπρο, οι Βρετανοί τους εγκαθιστούν προσωρινά σε υποτυπωδώς οργανωμένους καταυλισμούς-στρατόπεδα συγκέντρωσης στην ανατολική πλευρά του νησιού μέχρι να λυθεί οριστικά το πρόβλημα… Μέχρι το Φεβρουάριο του 1949, 52.211 εβραίοι θα «φιλοξενηθούν» στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Κύπρου, αναμένοντας να διεκπεραιωθούν στην απέναντι ακτή, την οποία θεωρούν γενέθλια γη του έθνους τους. Εκατοντάδες άλλοι θα γεννηθούν σ’ αυτά».

     Η εγκατάσταση των «λαθρομεταναστών» στην Κύπρο, προκάλεσε αντιδράσεις. Οι οποίες δεν ήταν ρατσιστικές, ούτε είχαν σχέση τόσο με την ανθρωπιστική πλευρά του θέματος, όσο με την πολιτική του διάσταση. Εκείνη την εποχή, είχε δημιουργηθεί σε πολλούς η πεποίθηση, ότι μετά από έναν τόσο μεγάλο πόλεμο που προκάλεσε μεγάλες αλλαγές, και στον οποίο Ελλάδα και Κύπρος πρόσφεραν πολλά, είχαν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες για την ανεξαρτητοποίηση της Κύπρου, και την ένωση με την Ελλάδα. Φοβόταν λοιπόν, ότι η περίπτωση μόνιμης εγκατάστασης μιας ακόμα μειονότητας- μετά τη μουσουλμανική-θα δημιουργούσε περισσότερες περιπλοκές. Οι διαβεβαιώσεις της βρετανικής διοίκησης ότι η εγκατάσταση θα είναι προσωρινή, δεν γινόταν πιστευτές. Τελικά, με τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948, οι εβραίοι αρχίζουν σταδιακά να «απελευθερώνονται» και να μετοικούν στην Παλαιστίνη. Τα στρατόπεδα κλείνουν οριστικά το 1949.

     Η συγγραφέας, ανατρέχοντας στον ελληνοκυπριακό Τύπο της εποχής, μας παρουσιάζει μια εξαιρετικά καλογραμμένη και προσιτή στο μέσο αναγνώστη μελέτη, για ένα θέμα μάλλον άγνωστο στο ευρύ κοινό, αλλά είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον.    

13η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

13^η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

     Από την Πέμπτη 12, μέχρι την Κυριακή 15 Μαΐου διήρκησε η 13^η ΔΕΒΘ. Ένας θεσμός που αργά αλλά σταθερά δυναμώνει και κερδίζει την προσοχή  ενός διαρκώς αυξανόμενου αριθμού  επισκεπτών από τη Θεσσαλονίκη αλλά και από τις  γύρω περιοχές.

     Στη φετινή έκθεση, τιμώμενη χώρα ήταν η Ρωσία, που έστησε ένα περίπτερο, εξολοκλήρου κατασκευασμένο από χαρτόνι… συσκευασίας. Πραγματικά εντυπωσιακό. Το θεματικό αφιέρωμα είχε τίτλο «Πρόσφυγες Τότε Και Τώρα». Υπήρχε ακόμη το 3^ο φεστιβάλ νέων λογοτεχνών, ενώ πολύς κόσμος παρακολούθησε τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ Ξένης λογοτεχνίας και Μετάφρασης. Οι γνωστοί και αγαπημένοι του αναγνωστικού κοινού ξένοι συγγραφείς που συμμετείχαν, αποτέλεσαν πόλο έλξης.

     Οι εκθέτες ήταν 214 έλληνες εκδότες και 80 ξένοι από 20 χώρες. Από τη γειτονική Αλβανία μέχρι το μακρινό Μπαγκλαντές και την Κίνα. Άλλες χώρες: Αίγυπτος, Ισραήλ, Ρουμανία, Ουκρανία, Κορέα, Τουρκία κλπ.

     Τέλος έγιναν και 284 εκδηλώσεις. Οι 135 ήταν του γενικού προγράμματος, 27 στο πλαίσιο του αφιερώματος για τους πρόσφυγες, 46 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Ξένης λογοτεχνίας και μετάφρασης και 76 στο χώρο της Παιδικής και Εφηβικής Γωνιάς. Στις εκδηλώσεις έλαβαν μέρος 500 ομιλητές.Φέτος οι νεαροί φίλοι της έκθεσης, είχαν τη δυνατότητα να περιηγηθούν τους χώρους με περισσότερη άνεση, αφού ήταν αποκλειστικά δικοί τους το πρωινό της Πέμπτης, όταν η είσοδος επιτρεπόταν μόνο σε σχολεία. 

     Επισκέφθηκα την έκθεση την Παρασκευή 13 Μαΐου. Από συνομιλίες που είχα με διάφορους εκθέτες, διαπίστωσα ότι ήταν ικανοποιημένοι με την προσέλευση του κόσμου την Πέμπτη. Η προσωπική μου διαπίστωση είναι ότι ενώ το πρωί της Παρασκευής η προσέλευση ήταν μικρή, όσο περνούσε η ώρα ο κόσμος αυξανόταν και εκτός από το πέρασμα από τα stand των εκθετών, παρακολουθούσε με προσοχή τις εκδηλώσεις που γινόταν. Από όσο μπόρεσα να μάθω, ακόμα περισσότερος κόσμος επισκέφθηκε την έκθεση το Σάββατο και την Κυριακή.

     Αξίζουν συγχαρητήρια σε όσους συμμετείχαν στη διοργάνωση της 13^ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς με σχετικά λίγα μέσα και χρηματοδότηση, κατάφεραν με τον επαγγελματισμό που τους διακρίνει, να επιτύχουν ένα πολύ αξιολογότατο αποτέλεσμα. 

ΣΕΡΡΑ. Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 633, Απρίλιος 2016

     Για μια ακόμη φορά, ο Γ. Καλπούζος στο καινούριο του βιβλίο, ασχολείται με τον ελληνισμό της διασποράς. Αυτή τη φορά με τους Έλληνες του Πόντου και ειδικότερα της Τραπεζούντας, μέσω της αφήγησης της πολυτάραχης ζωής του Γαληνού Φιλονίδη. Την αφήγηση καταγράφει ένας συγγραφέας του οποίου η ταυτότητα θα αποκαλυφθεί στις τελευταίες σελίδες. «Με τούτη τη σκηνή άρχισε να μου διηγείται ο Γαληνός Φιλονίδης τη ζωή του. Την ιστορία του αποφάσισα να τη μεταφέρω στο χαρτί. Γιατί άραγε; Ρώτησα αμέτρητες φορές τον εαυτό μου κι η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: Για να τον γνωρίσω καλύτερα πατώντας χνάρι στο χνάρι σε κάθε βίωμά του. Κι ακόμη, επειδή θαρρώ ότι θα ωφεληθούν πολλοί απ’ τα πάθη και τα παθήματά του. Όσον αφορά ποιος είμαι εγώ που σας τα αφηγούμαι, θα ‘ρθει η στιγμή να το αποκαλύψω».

     Η ιστορία ξεκινά τον Ιούνιο του 1915, όταν τέθηκε σε ισχύ η διαταγή της εκτόπισης των Αρμενίων από τις πατρογονικές τους εστίες στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.  «Επειδή, οι Αρμένιοι παρασύρθηκαν από ανατρεπτικές ιδέες και τόλμησαν να ενωθούν στον πόλεμο με τους εχθρούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Η αρμένισα Σάρα, στην προσπάθειά της να σώσει την 15χρονη πανέμορφη κόρη της Ταλίν, από τα χέρια ενός τούρκου χωροφύλακα, την κρύβει στο σπίτι του γνωστού της Γ. Φιλονίδη, κάποια στιγμή που ο ίδιος απουσιάζει. Ο Φιλονίδης, δάσκαλος στο περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, εκείνο τον καιρό ήταν αρραβωνιασμένος με την Φιλάνθη Ρωμυλίδη και σχεδίαζαν το γάμο τους. Η ποινή για όσους συμπαραστέκονταν στους διωκόμενους αρμένιους ήταν βαριά και εξοντωτική. Ο Φιλονίδης όταν με την επιστροφή του στο σπίτι βρίσκει τη νεαρή, αμφιταλαντεύεται και προβληματίζεται. «Πως θα αντιμετώπιζε το απρόσμενο και βαρύ φορτίο; Να την παραδώσει στις Αρχές; Δεν το άντεχε η ψυχή του, ούτε και το ήθος του. Να την κρατήσει; Άκρως επίφοβο και με απρόβλεπτες συνέπειες. Ήταν και ανεπίτρεπτο να φιλοξενεί ένα κορίτσι όντας αρραβωνιασμένος… Να την έκρυβε για λίγο; Μέχρι να αποφασίσει τι θα κάμει; Άλλη επιλογή δεν διαφαινόταν».

     Όμως οι «ασκοί του Αιόλου» είχαν ανοίξει. Οι νεότουρκοι στην προσπάθειά τους ν’ απαλλαγούν από τις μειονότητες με σύνθημα «Η Τουρκία ανήκει στους τούρκους», μετά τους Αρμένιους, βάζουν στο στόχαστρο τους Έλληνες του Πόντου. Και οι αέρηδες των διώξεων και της καταστροφής, θα παρασύρουν τους ήρωες σε συνεχείς περιπέτειες.

     Το μυθιστόρημα αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί «ιστορικό», αφού πλάι στους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες περιδιαβαίνουν και δρουν πραγματικά, ιστορικά πρόσωπα. Ακόμα, με τη γνωστή επιμονή του συγγραφέα στην αναζήτηση της λεπτομέρειας, παρατίθενται στιγμιότυπα από την πραγματική,   καθημερινή ζωή στους χώρους που κινούνται οι ήρωες. Λεπτομέρειες όπως οι τιμή κάποιων προϊόντων στην Τραπεζούντα ή τα μεροκάματα στα κολχόζ του Καζακστάν.

     Για να κλείσω την παρουσίαση του πολύ καλού αυτού βιβλίου, θα αντιγράψω τον… εαυτό μου και θα παραθέσω σχεδόν αυτούσιο το κλείσιμο που είχα γράψει στην παρουσίαση ενός προηγούμενου βιβλίου του συγγραφέα, το «Άγιοι Και Δαίμονες»: Ο Γιάννης Καλπούζος, για μια ακόμη φορά, μας εκπλήσσει ευχάριστα και μας προσφέρει ένα "μεγάλο" , καλογραμμένο μυθιστόρημα, με πλήθος χαρακτήρων τους οποίους σκιαγραφεί και "σκηνοθετεί" με μαεστρία, το οποίο πρέπει να διαβάσει κάθε αναγνώστης που ενδιαφέρεται για την καλή λογοτεχνία, για την ιστορία κάθε γωνιάς του ελληνισμού και που είναι απόκτημα για κάθε βιβλιοθήκη. Πέρα από τον μύθο, τη γραφή, την εξαιρετική απόδοση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, θαυμασμό προκαλεί η συγκέντρωση ενός τεράστιου όγκου πραγματολογικών στοιχείων, αλλά και ο χειρισμός του, που έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην κουράζει και να μην αποπροσανατολίζει τον αναγνώστη.

     Κι επειδή το βιβλίο αφορά τον Πόντο: Γιάννη, το βιβλίο σου, ερέχτατο πάρα πολλά!  

ΣΟΦΙΑ ΒΟΪΚΟΥ

ΣΟΦΙΑ ΒΟΪΚΟΥ

     Η Σοφία Βόϊκου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Sophia Antipolis της Νίκαιας, στη Γαλλία, στον τομέα της Επικοινωνίας και του Πολιτισμού των χωρών της Μεσογείου. Σπούδασε επίσης Ιστορία της Τέχνης στην École du Louvre στη Γαλλία. Έχει διδάξει Θεωρία της Επικοινωνίας και Ιστορία της Τέχνης στην ιδιωτική εκπαίδευση, ενώ για χρόνια διατηρούσε μόνιμη στήλη για τα εικαστικά δρώμενα σε διάφορα πολιτιστικά περιοδικά της Θεσσαλονίκης. Έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση βιβλίων και έχει γράψει δύο παραμύθια για παιδιά, ενώ από το 1997 δραστηριοποιείται επαγγελματικά στον χώρο της διαφήμισης και επικοινωνίας. Έχοντας περάσει από τη θέση της κειμενογράφου, και καταλήγοντας διευθύντρια δημιουργικού, πολλές διαφημιστικές καμπάνιες φέρουν την υπογραφή της. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά. Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά. Άλλα έργα της: «Το Κόκκινο Σημάδι» (2009), «Το Ταξίδι Της Φωτιάς» (2011), «Πικρό, Γλυκό Λεμόνι» (2012), «Στη Σκιά Του Αυγερινού» (2013), «Το Μυστικό της Καταιγίδας» (2014).

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας;

     Η έμπνευση ήρθε από ένα τυχαίο γεγονός. Το πατρικό μου σπίτι βρίσκεται κοντά σε μία από τις παλαιότερες και κεντρικότερες λεωφόρους της Θεσσαλονίκης. Το 2014 έλαβα ένα χαρτί νομικού χαρακτήρα (όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής) που έλεγε πως ολόκληρη η πολυκατοικία ήταν χτισμένη στο ρέμα του Μπουγιούκ Ντερέ και το κράτος ζητούσε αποζημίωση. Από εκεί και πέρα ξεκίνησε ένας αγώνας από τη μία να μαζέψω τα απαραίτητα χαρτιά που ζήτησε η δικηγόρος και από την άλλη να μάθω τι ήταν αυτό το περίφημο ρέμα του Μπουγιούκ Ντερέ, του οποίου το όνομα άκουγα για πρώτη φορά στη ζωή μου. Έτσι άθελα μου, βρέθηκα να σεργιανίζω στην σύγχρονη ιστορία της γενέτειράς μου, της Θεσσαλονίκης. Ένα απόγευμα που έκανα βόλτα στην παραλία της πόλης, με ‘επισκέφτηκε’ η γιαγιά – Σοφία και ο Εμμανουήλ, δύο από τους βασικούς ήρωες του βιβλίου. Τότε αποφάσισα, να γράψω ένα μυθιστόρημα με ιστορικό φόντο την πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη των αρχών του 20^ου αιώνα.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

    Δεν μου αρέσει να μεταφέρω συνειδητά μηνύματα ούτε να δίνω συμβουλές. Δεν μου αρέσει ο διδακτισμός κι ήταν ένας βασικός λόγος που γρήγορα εγκατέλειψα τη διδασκαλία. Ωστόσο, αναπόφευκτο είναι μέσα στα βιβλία μου να υπάρχει συμπυκνωμένη η προσωπική μου θεώρηση περί ζωής και ορισμένα ‘πιστεύω’ μου. Στους ‘Ψίθυρους του βαρδάρη’, ένα μήνυμα που σίγουρα φαίνεται είναι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα του άλλου, πως πάνω απ’ όλα είμαστε όλοι άνθρωποι ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής και ιδεολογίας.

Να προσθέσω επίσης πως το συγκεκριμένο βιβλίο το αισθάνθηκα ως ένα προσωπικό χρέος προς την πόλη στην οποία γεννήθηκα, μεγάλωσα και συνεχίζω να ζω. Της όφειλα πολλά και ήθελα να της το ‘ξεπληρώσω’.

Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Πετούσα στα σύννεφα… αυτό τα λέει όλα…

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Με εγκαταλείπουν και δεν γυρίζουν να κοιτάξουν ποτέ πίσω τη μάνα που τους γέννησε. Ακολουθούν τη δική τους ανεξάρτητη πορεία, κάθε φορά και διαφορετική ανάλογα με τον αναγνώστη που διαβάζει τις ζωές τους. Σαν ‘ώριμη πνευματική μητέρα’ όμως που θέλω να πιστεύω πως είμαι, τους δίνω την ελευθερία τους δίχως ενοχές. Δεν μου ανήκουν πλέον. Ό,τι είχα να τους δώσω, τους το έδωσα.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Ο σύζυγος μου. Ο πρώτος αναγνώστης μου και ο αυστηρότερος κριτής μου.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Και για τον εαυτό μου και για τους γύρω μου. Και είναι κυρίως όλα αυτά τα ‘σκοτεινά κομμάτια’ που συνειδητά ή υποσυνείδητα αποφεύγουμε συνήθως να αντιμετωπίσουμε. Η συγγραφή με βοηθά να τα γνωρίσω καλύτερα και να συμφιλιωθώ μαζί τους.

Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Ό,τι ο κόσμος είναι αγγελικά πλασμένος…

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Μου αρέσει μέχρι ένα σημείο. Σε γενικές γραμμές είμαι ‘κλειστός χαρακτήρας’ και όταν αισθάνομαι πως κάποιος πάει να εισβάλει σε αυτό που θεωρώ προσωπικό μου χώρο, αυτόματα μαζεύομαι. Θέλω να διατηρήσω αυτό το χώρο μέσα στον οποίο ‘μπαινοβγαίνουν’ μόνο οι άνθρωποι της οικογένειας μου και οι στενοί μου φίλοι. Τις περιόδους επίσης που γράφω, κλείνομαι ακόμα περισσότερο στον εαυτό μου. Ωστόσο πάντα χαίρομαι την επικοινωνία με τους αναγνώστες όταν γίνεται σε κόσμια πλαίσια.

Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί πως υπάρχουν;

     Πάρα πολλές φορές! Αυτή όμως είναι και η μαγεία ενός λογοτεχνικού βιβλίου: πως κάθε αναγνώστης θα πάρει από ένα βιβλίο αυτά που ο ίδιος έχει ανάγκη.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε πως σας επηρέασε;

     Συνειδητά όχι. Πιστεύω πως εάν θελήσει κάποιος να ακολουθήσει το ύφος ενός αγαπημένου συγγραφέα, είναι ‘χαμένος από χέρι’. Και το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό και ο ίδιος δεν θα το ευχαριστηθεί κατά τη διάρκεια της συγγραφής και ούτε θα κομίσει κάτι καινούριο στο χώρο της λογοτεχνίας. Το πρωτότυπο είναι πάντα το καλύτερο.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Όταν γράφω, η συγγραφή είναι μία εύκολη διαδικασία για μένα. Όταν αντιληφθώ πως η όλη διαδικασία γίνεται δύσκολη, ψυχοφθόρα, χωρίς ενδιαφέρον, σταματώ. Μέχρι να νιώσω ξανά την ανάγκη.

Το γράψιμο για μένα είναι ψυχοθεραπεία. Είναι ταξίδι. Είναι φυγή από τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όταν γράφω γίνομαι δραπέτης…

Σας ευχαριστώ

ΤΟ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ

ΤΟ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ

ΓΙΟΝΑΣ ΚΑΡΛΣΟΝ

Μετάφραση ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ

Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Σελ. 191, Νοέμβριος 2015

     Ο σουηδός Γ. Κάρλσον, συγγραφέας του μυθιστορήματος  «Το Τιμολόγιο», είναι ένας πολυτάλαντος άνθρωπος. Είναι ηθοποιός με θητεία στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Πριν από δέκα χρόνια, παρουσίασε το πρώτο του θεατρικό έργο. Την ίδια εποχή, ξεκίνησε να γράφει και λογοτεχνία και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Το βιβλίο αυτό, είναι το πρώτο που μεταφράζεται στα ελληνικά.

     Ο ήρωας του μυθιστορήματος αυτού, είναι ένας άνθρωπος πολύ χαμηλών τόνων. Είναι εργένης, τριάντα εννέα ετών και ζει στη Στοκχόλμη. «Δούλευα υπάλληλος μερικής απασχόλησης σε ένα βίντεο κλαμπ για φανατικούς κινηματογραφόφιλους… Το διαμέρισμά μου ήταν μικρό και παλιομοδίτικο και το νοίκι χαμηλό. Δεν συντηρούσα κανέναν πέρα από τον εαυτό μου και ο τρόπος ζωής μου δεν ήταν πολυτελής. Κανά παιχνίδι στον υπολογιστή που και που, μουσική, τρόφιμα-κι αυτά μετρημένα-ένας αστείος λογαριασμός για το κινητό, ενώ τις ταινίες τις έπαιρνα τζάμπα από το μαγαζί». Τα πάντα μέτρια και μετρημένα, χωρίς εξάρσεις και φιλοδοξίες. Ζει ευτυχισμένος μέσα στην καθημερινότητά του, με ελάχιστους φίλους, με πίτσα, ταινίες και μουσική (που προτιμά να ακούει από βινύλιο).

     Έτσι όταν μια μέρα βρίσκει στην αλληλογραφία του ένα τιμολόγιο από κάποιον οργανισμό «Κατανομής Παγκόσμιων Πόρων» με το εξωφρενικό ποσό των 5.700.000 κορωνών (περίπου 610.000 ευρώ), δε δίνει μεγάλη σημασία. «Υπέθεσα πως θα ήταν κάποιο από εκείνα τα πλαστά τιμολόγια που ακούμε στην τηλεόραση και διαβάζουμε στις εφημερίδες. Αδίστακτες επιχειρήσεις που προσπαθούν να εξαπατήσουν ανθρώπους, συχνά ηλικιωμένους, και να τους φάνε λεφτά… αν ήταν γνήσιο, θα πρέπει να είχε γίνει κάποιο πελώριο λάθος. Κάποιος υπολογιστής πρέπει να με είχε περάσει για μεγάλη εταιρεία, ή ίσως για ξένη κοινοπραξία. Ένα μήνα μετά όμως, λαμβάνει ειδοποίηση για το ποσό, από εισπρακτική εταιρεία. Οπότε αποφασίζει να ασχοληθεί για να διευκρινιστεί το λάθος. Τηλεφωνεί στον οργανισμό «Κατανομής Παγκόσμιων Πόρων» όπου τον περιμένει μια τεράστια δυσάρεστη έκπληξη. «Δεν υπήρχε λάθος και όχι, δεν ήμουν ο πρώτος που τηλεφωνούσε. Είπα ότι δεν είχα παραγγείλει τίποτα, ούτε είχα ζητήσει κάποια υπηρεσία, εκείνη όμως επέμενε ότι το τιμολόγιο ήταν σωστό». Γιατί λοιπόν έπρεπε να πληρώσει; Μα γιατί ήταν ευχαριστημένος από τη ζωή του. Κι όσο πιο ευτυχισμένος ήσουν, βάσει κάποιων πολύπλοκων δεικτών και εξισώσεων, τόσο μεγαλύτερο ποσό έπρεπε να πληρώσεις.

     Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα με πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Σε πρώτο επίπεδο, διαβάζουμε την ιστορία ενός ανθρώπου που προσπαθεί να μην τρελαθεί και να τα βγάλει πέρα με την απρόσωπη γραφειοκρατία-ενώ βρίσκει έναν απρόσμενο σύμμαχο. Σε δεύτερο επίπεδο, μας βάζει να αναλογιστούμε για το ποιες προτεραιότητες θέτει στον άνθρωπο ο πολιτισμός και οι κοινωνίες της Δύσης, το τι θεωρείται επιτυχία και το που μπορούμε να αναζητήσουμε και να βρούμε την πραγματική ευτυχία!