Ο Νο 1 ΚΑΤΑΖΗΤΟΥΜΕΝΟΣ

JOHN LE CARRE

Μετάφραση ΝΑΣΟΣ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις BELL

Σελ. 403, Σεπτέμβριος 2014

     Κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες σε επανέκδοση το μυθιστόρημα του Τ. Λε Καρέ, «Ο Νο 1 Καταζητούμενος». Αυτή η έκδοση, περιλαμβάνει κι ένα κείμενο του συγγραφέα για τον ηθοποιό Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή και πρωταγωνίστησε στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου.

     Ένας νεαρός Ρώσος, φτάνει μια σκοτεινή νύχτα, λαθραία στο λιμάνι του Αμβούργου. Είναι μισοπεθαμένος από την πείνα και τις ταλαιπωρίες. Φορά ένα μακρύ μαύρο παλτό, αρκετά νούμερα μεγαλύτερο από το κανονικό. Στο λαιμό του έχει κρεμασμένο ένα πουγκί που περιέχει ένα αρκετά σημαντικό –για την κατάσταση στην οποία δείχνει να βρίσκεται- ποσό, μερικά αποκόμματα και άλλα χαρτιά. Ισχυρίζεται ότι είναι ευσεβής μουσουλμάνος, αν κι απ’ ότι φαίνεται, δε γνωρίζει καλά το τυπικό της θρησκείας κι ότι το όνομά του είναι Ίσα.

     Η Άναμπελ Ρίχτερ, είναι μια νεαρή ιδεαλίστρια δικηγόρος, γόνος επιφανούς οικογένειας. Είναι μέλος της οργάνωσης Βόρειο Άσυλο, που βοηθά τους πρόσφυγες κάθε φυλής που φτάνουν στη Γερμανία. Κάνει σκοπό της ζωής της να γλιτώσει τον Ίσα από την απέλαση. Μια προηγούμενη αποτυχία σε παρόμοια περίπτωση, την έχει πεισμώσει και την κάνει να προσπαθεί σκληρά, χωρίς να υπολογίζει κινδύνους, επιπτώσεις  και συνέπειες.

     Το μυστηριώδες παρελθόν του Ίσα, φέρνει στο δρόμο της τον Τόμι Μπρου. Είναι ένας μεσήλικας ιδιοκτήτης μιας μάλλον φθίνουσας βρετανικής τράπεζας, της «Μπρου Φρερ ΕΠΕ», που πριν λίγες δεκαετίες, υπό όχι εντελώς ξεκάθαρες συνθήκες, μετέφερε την έδρα της από τη Βιέννη στο Αμβούργο.

     Η έλευση του Ίσα σημαίνει συναγερμό στις Μυστικές Υπηρεσίες της Γερμανίας, της Αγγλίας και της Αμερικής. Πιστεύουν ότι πρόκειται για γνωστό ισλαμιστή τρομοκράτη. Σκοπός τους είναι να τον αφήσουν για λίγες μέρες για να έρθει σε επαφή με πιθανούς τρομοκρατικούς θύλακες και στη συνέχεια να τον συλλάβουν και να τον ανακρίνουν. Έτσι ο Ίσα γίνεται ο Νο1 καταζητούμενος.

     Η εξαιρετική πλοκή. Ο τέλειος αφηγηματικός ρυθμός. Το κλίμα και η ατμόσφαιρα της εποχής. Η μοναδική σκιαγράφηση της ψυχοσύνθεσης των χαρακτήρων, είτε αυτοί είναι πρωτεύοντες, είτε δευτερεύοντες. Η απεικόνιση της ίντριγκας, της υποκρισίας, του εσωτερικού και βρώμικου πολέμου και της συνομωσίας που κυριαρχούν στον κόσμο των Μυστικών Υπηρεσιών. Τα ερωτήματα ηθικής και πολιτικής φύσης που αναφύονται. Η συγγραφική δεινότητα του Λε Καρέ και οι άλλες αρετές του, δημιουργούν ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, ίσως από τα καλύτερα που έχει γράψει και που αξίζει να διαβάσετε.

     Το βιβλίο μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη το 2014 με πρωταγωνιστή τον Φ. Σ. Χόφμαν στην τελευταία του εμφάνιση και τους Ρ. Μακ Άνταμς, Γ. Νταφόε, Ρ. Ράιτ σε σκηνοθεσία Α. Κόρμπιν. 

Η ΠΟΛΗ

BLAKE CROUCH

Μετάφραση ΟΥΡΑΝΙΑ ΤΟΥΤΟΥΝΤΖΗ

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Σελ. 382, Ιούνιος 2014

     Υπάρχουν κάποια βιβλία, που την ώρα που τα διαβάζω, διχάζουν το μυαλό μου. Το ένα μέρος του, το πιο –ας πούμε- ορθολογικό, λέει, ότι αυτά που διαβάζω, δεν μπορεί να συμβαίνουν. Δεν υπακούουν σε κανένα γνωστό νόμο της Φυσικής. Το άλλο μέρος, το συνεπαίρνει τόσο πολύ η αφήγηση, που τα δέχεται ως «πραγματικά». Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει αφήγηση και ιστορία να έχουν την ανάλογη δύναμη. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι «Η Πόλη».

     Ο μυστικός πράκτορας Ήθαν Μπερκ φτάνει στο Πάινς του Αϊντάχο-μια τυπική αμερικανική μικρή πόλη-στα πλαίσια της έρευνας που κάνει, για την εξαφάνιση δύο άλλων πρακτόρων. Το τελευταίο σημείο ζωής που έχουν δώσει στην υπηρεσία τους, ήταν από μια κοντινή περιοχή. «Πριν από ένα μήνα περίπου, οι πράκτορες Μπιλ Έβανς και Κέητ Χιούσον, ήρθαν εδώ για μια τυπική έρευνα. Εδώ και δέκα μέρες, κανείς δεν έχει νέα τους. Χάσαμε κάθε επαφή μαζί τους. Ούτε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, ούτε ένα τηλεφώνημα. Ακόμη και το GPS εντοπισμού στο αυτοκίνητο που τους είχε διαθέσει η υπηρεσία δεν εκπέμπει τίποτα».

      Στα όρια της πόλης, το αυτοκίνητο στο οποίο επιβαίνει ο Μπερκ, εμπλέκεται σε ένα βίαιο τροχαίο δυστύχημα. Ο οδηγός τραυματίζεται θανάσιμα και ο ίδιος, με λιγότερο σοβαρά τραύματα, καταλήγει στο νοσοκομείο. Καθηλωμένος στο κρεβάτι χωρίς πορτοφόλι, χωρίς ταυτότητα και χωρίς το κινητό του τηλέφωνο. Το ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου και ιδιαίτερα η νοσοκόμα Παμ, είναι πολύ φιλικό. Όμως κάτι δεν πάει καλά. «Ο Ήθαν είχε περάσει στη ζωή του μεγάλα χρονικά διαστήματα σε νοσοκομεία, και η εμπειρία του ως εκείνη τη στιγμή του έλεγε ότι οι γιατροί και οι νοσοκόμες δεν σε άφηναν ποτέ στην ησυχία σου για πάνω από δέκα δευτερόλεπτα… Εδώ στην ουσία τον αγνοούσαν. Ούτε η νοσοκόμα Παμ εμφανίστηκε ποτέ με το iPhone του και τα άλλα του υπάρχοντα. Μα όσο πολυάσχολοι θα μπορούσαν να είναι οι εργαζόμενοι σε ένα τέτοιο νοσοκομείο στη μέση του πουθενά;». Την ίδια αίσθηση έχει και για την πόλη, όπως τη βλέπει από το παράθυρο του δωματίου του νοσοκομείου. Κάτι δεν πάει καλά. Δεν ταιριάζει.

«Προτού έρθει σε αυτό το μέρος, ήξερε ήδη πως ήταν μια μικρή, κοιμισμένη πόλη, και πάλι όμως τον εξέπληξε η πλήρης έλλειψη δραστηριότητας. Πέρασε μια ολόκληρη ώρα και μέτρησε μόλις μια δωδεκάδα ανθρώπους να περνούν με αργό βήμα από το πεζοδρόμιο του νοσοκομείου και ούτε ένα αυτοκίνητο να διασχίζει τον πιο κεντρικό πολυσύχναστο δρόμο της πόλης». Τότε παίρνει την απόφαση να φύγει κρυφά από το νοσοκομείο. Μια απόφαση που θα τον βάλει σε μεγάλους μπελάδες, αλλά και θα τον οδηγήσει ν’ αναθεωρήσει πτυχές αυτού που νόμιζε ως πραγματικότητα.

     Ένα καλογραμμένο θρίλερ, που εκτός από τον μύθο που είναι συναρπαστικός με έντονο σασπένς, θέτει και ερωτήματα που αφορούν την αφοσίωση, το αν πρέπει να χρησιμοποιούμε κάθε μέσον για την επιτυχία του σκοπού, το μέλλον του ανθρώπινου γένους πάνω στη Γη και τη συστράτευση του καθενός στους στόχους της κοινότητας.   

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

ΜΙΝΩΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ

Εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ

Σελ. 274, Ιούνιος 2014

     Ένα πολύ καλογραμμένο αστυνομικό μυθιστόρημα, μας παρουσίασε πριν από μερικούς μήνες ο Μ. Ευσταθιάδης. Μυθιστόρημα που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γραφεί από συγγραφέα που ζει σε χώρα με μεγαλύτερη παράδοση στο είδος απ’ ότι η Ελλάδα.

     Ο Κρις Πάπας, είναι ένας ελληνογερμανός ντετέκτιβ, που ζει στο Αμβούργο και ασχολείται με μικροϋποθέσεις (απιστίες, μοιχείες, παρακολουθήσεις). Μια μέρα δέχεται ένα τηλεφώνημα που θα τον φέρει στο Φρίντριχσταντ, ένα χωριό 2000 κατοίκων κοντά στο Αμβούργο, στο οποίο βασιλεύει η ηρεμία, η γαλήνη και λόγω παρελθόντος η ανεκτικότητα. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει να πάει σε φάρμα της περιοχής, όπου βρέθηκε το πτώμα του ιδιοκτήτη της, Κόνραντ Χάουσμαν. Το τηλεφώνημα έγινε από την Αγγέλικα, τη φίλη του θύματος, που βρήκε και τη σορό του. «Το σπίτι βρίσκεται εδώ πολλά χρόνια, οι χοντροί τοίχοι δεν προσπαθούν να κρύψουν την ηλικία τους. Το οικόπεδο πάνω από δέκα ή δώδεκα στρέμματα, μας περικυκλώνει με μια υποτυπώδη ξύλινη περίφραξη. Μερικά δέντρα, όχι παραπάνω από μια ντουζίνα, είναι αραιά απλωμένα τριγύρω, παρατηρώντας μας από απόσταση. Και μετά τίποτα. Ετούτο το μέρος μπορεί να περιγραφεί μόνο με απόλυτη αφαίρεση…».

      Σ’ αυτό το παγωμένο και ζοφερό σκηνικό, το θέαμα που αντικρίζει ο Πάπας, είναι για σκληρά νεύρα και γερά στομάχια. «Τον Κόνραντ Χάουσμαν δεν τον έχουν απλώς σκοτώσει. Τον έχουν ξεσκίσει-αυτή είναι η σωστή λέξη. Η τομή αρχίζει απ’ το κάτω μέρος της κοιλιάς και συνεχίζει προς τα πάνω, για να φτάσει ως την αρχή του στήθους του. Θα πρέπει να χρησιμοποιήθηκε κάποιο εξαιρετικά αιχμηρό αντικείμενο, με ακρίβεια χειρουργικού εργαλείου. Μια απόλυτα ευθεία γραμμή. Τα χέρια που την εκτέλεσαν σίγουρα δεν έτρεμαν». Το θύμα ήταν ουσιαστικά άνεργος, χωρίς άλλη περιουσία πέρα από το μάλλον άγονο αγρόκτημα, χωρίς εχθρούς και χωρίς να ωφελείται κανείς από το θάνατό του.

     Ο Πάπας ειδοποιεί την τοπική αστυνομία της οποίας ηγείται ο επιθεωρητής Βέμπερ, που βάζει τον Πάπας να του υποσχεθεί πλήρη συνεργασία. Ο ντετέκτιβ, κατ’ εντολή της Αγγέλικα, ξεκινά μια έρευνα, αλλά τα στοιχεία που συγκεντρώνει είναι λίγα και φτωχά. Η υπόθεση όμως παίρνει νέα δραματική τροπή όταν λίγες μέρες μετά, στο Αμβούργο, αποκαλύπτεται μια ακόμη δολοφονία. Το θύμα έχει δολοφονηθεί με τον ίδιο τρόπο και το πιο εκπληκτικό, έχει το όνομα Χάουσμαν, όπως ο νεκρός του Φρίντριχσταντ. Ωστόσο δεν έχουν καμία συγγένεια μεταξύ τους. «Η επιλογή κάποιου να εκτελέσει δύο άτομα τελείως άσχετα μεταξύ τους, που είχαν ωστόσο το ίδιο επίθετο, στη Γερμανία αποκτά καινούργιο νόημα. Κανείς δεν το θίγει ανοιχτά, οι λέξεις καλύπτουν προσεκτικά ότι δεν γράφεται στα άρθρα. Το παρελθόν όμως ζωντανεύει από μόνο του. Όταν δολοφονούνται άνθρωποι με βάση κάποιο κοινό χαρακτηριστικό, ξυπνάνε άλλες μνήμες. Άλλα φαντάσματα».

     Οι εκπλήξεις όμως συνεχίζονται. Η επόμενη δυσάρεστη έκπληξη, πλήττει τον Βέμπερ, από τον οποίο με άνωθεν εντολές αφαιρείται η υπόθεση για να ανατεθεί σε κλιμάκιο που φτάνει από το Αμβούργο.

     Πρόκειται για ένα πάρα πολύ καλό μυθιστόρημα με εξαιρετική γραφή. Οι περιγραφές των τοπίων είναι τόσο καλές, που ζωντανεύουν μπροστά σου. Διαβάζοντας, «βλέπεις» την παγωμένη επίπεδη επιφάνια που εκτείνεται για χιλιόμετρα και «νοιώθεις» την υγρασία και την ομίχλη να σε τυλίγουν. Εξίσου καλοδουλεμένοι είναι και οι χαρακτήρες του βιβλίου, που ο καθένας έχει το δικό του βάρος να σηκώσει. Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος αυτού, ο προσεκτικός αναγνώστης, θα καταλάβει τόσα πράγματα για την ψυχοσύνθεση των Γερμανών, όσα δεν θα καταλάβει όσα βιβλία ψυχολογίας κι αν διαβάσει.  Όλα αυτά σε συνδυασμό με τον σωστά δομημένο μύθο του βιβλίου, το καθιστούν μια πολύ καλή επιλογή.

ΠΡΟΒΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Σελ. 135, Οκτώβριος 2014

     Το πιο πρόσφατο βιβλίο του Δ. Χαριτόπουλου που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες είναι το «Πρόβες Πολέμου». Περιλαμβάνει τις διηγήσεις ενός δόκιμου αξιωματικού από τον Πειραιά, που λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα του 1967, κλήθηκε να υπηρετήσει στον Έβρο. Ο λόγος; Αφ’ ενός δεν είχε το κατάλληλο «βύσμα» που θα εξασφάλιζε μια καλύτερη μετάθεση και αφ’ ετέρου, υπήρχε κάποια «σκιά» στα φρονήματα της οικογένειας.

     Αφού περάσει όλα τα απαραίτητα στάδια της εκπαίδευσης και μόλις πάρει το φύλλο πορείας, αποφασίζει να καταγράψει τις εμπειρίες του. «Έχω πάρει ένα μεγάλο μπλοκ. Λευκό, με γραμμές. Σημειώνω όσα βλέπω, ακούω και σκέφτομαι. Από την ώρα που μπήκα στο τρένο. Σαν ημερολόγιο. Ή σαν στρατιωτικό ρεπορτάζ. Το ονόμασα προσωρινά «Το μπλοκ του Έβρου». Για μένα όλα είναι καινούρια. Ο τόπος και οι άνθρωποι».

     Στο μπλοκ καταγράφει με εμμονή τα πάντα. Συμπεριφορές, νοοτροπίες εντός κι εκτός στρατοπέδου, τις σχέσεις φαντάρων και ντόπιων κατοίκων σ’ αυτή την τόσο ευαίσθητη περιοχή, αλλά και τις σχέσεις φαντάρων με τους μόνιμους αξιωματικούς, οι οποίοι ζουν υπό ένα καθεστώς φόβου λόγω της δικτατορίας. Τις στιγμές συγκίνησης, νεανικής τρέλας και πλάκας. Πού όμως κόβονται με το μαχαίρι όταν η κατάσταση ζορίζει και επικρατεί η σοβαρότητα και η υπευθυνότητα που απαιτούν οι περιστάσεις.

     Στις 12 Νοεμβρίου, κάτι γίνεται στην Κύπρο. Ο στρατός τίθεται σε επιφυλακή, όλοι επιστρέφουν στις μονάδες τους και γίνεται τοπική επιστράτευση. Στις 16 Νοεμβρίου, ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, παίρνει εντολή από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, αν οι απαιτήσεις τις Τουρκίας δεν γίνουν δεκτές, να προχωρήσει σε πόλεμο και να εισβάλλει στην Ελλάδα. «Τουρκικό τελεσίγραφο. Με πέντε όρους για να μην εισβάλλουν. Ο ένας χειρότερος από τον άλλον. Και ο χειρότερος όλων, να αποσυρθεί η Ελληνική Μεραρχία «Μενέλαος» από την Κύπρο. Εντός 45 ημερών». Ήταν η στιγμή που έδειξαν όλοι το πραγματικό τους πρόσωπο. Αξιωματικοί και στρατιώτες, είναι έτοιμοι και αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τα σύνορα. Αλλά οι ρεζίληδες που κατείχαν τότε την εξουσία, απέδειξαν πόσο καραγκιόζηδες ήταν. «Είδε ο Ντεμιρέλ, από το Σεπτέμβριο που είχε έρθει, με τι κωθώνια έχει να κάνει. Είδε με τα μάτια του τα σούργελα της Εθνικής κυβέρνησης. Και είπε στους δικούς του, βουρ, αυτοί είναι καφενείο. Είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στην πατρίδα και στο καθεστώς. Διάλεξαν να σώσουν τα καθεστώς. Και σακάτεψαν την πατρίδα. Στον Έβρο οι αξιωματικοί κλαίνε. Πάνε με το κεφάλι κάτω. Ντρέπονται τους στρατιώτες. Τους κατοίκους. Νικηθήκαμε χωρίς πόλεμο».

     Εξαιρετικό βιβλίο, γραμμένο με κοφτές φράσεις ελάχιστων λέξεων, με χιούμορ, νοσταλγική διάθεση και αρκούντως διδακτικό. Πριν κλείσω με την προτροπή να διαβάσετε αυτό το βιβλίο, πρέπει να κάνω ειδική μνεία στην εξαιρετική εμφάνισή του (εξώφυλλο, χαρτί, εκτύπωση)-κάτι που βέβαια ισχύει για όλα σχεδόν τα βιβλία των εκδόσεων Τόπος.