ΠΟΛΥ ΧΙΟΝΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΣΠΊΤΙ

ΝΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΕΑ
Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ
Σελ. 243, Σεπτέμβριος 2012

     Πολύ θα ήθελα να έχω τη δύναμη να σας πείσω να διαβάσετε ένα βιβλίο, γράφοντας απλώς δύο προτάσεις. Έξι απλές λέξεις: Ένα εκπληκτικό βιβλίο. Διαβάστε το οπωσδήποτε. Αν είχα αυτή την ικανότητα, θα με διευκόλυνε ιδιαίτερα, στην περίπτωση του βιβλίου της Νίκης Αναστασέα. Γιατί μου είναι δύσκολο να περιγράψω τα πολλά και διαφορετικά συναισθήματα που μου προκάλεσε η ανάγνωσή του. Σπάνια η «μάχη» με το λευκό χαρτί ήταν στο παρελθόν τόσο δύσκολη και «σκληρή». (Τις παρουσιάσεις τις ετοιμάζω και τις γράφω με το στυλό στο «λευκό χαρτί»-για να μπορώ να κάνω τις παραπομπές και διορθώσεις που θέλω-και στη συνέχεια τις περνώ στον υπολογιστή).

     Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία της κατάρρευσης μιας μέσης, μικροαστικής, νεοελληνικής οικογένειας, με την τυπική σύνθεση: πατέρας, μητέρα και δύο παιδιά (ένας γιος και μια κόρη) που έχουν πια μεγαλώσει αρκετά κι ετοιμάζονται να ακολουθήσουν το καθένα το δρόμο του. Ζουν μια ήρεμη ζωή, παρά τα κατά καιρούς σκαμπανεβάσματα, που άλλωστε περνά η μεγάλη πλειοψηφία των οικογενειών και που στην περίπτωση των γονιών, κάποια στιγμή στο παρελθόν, υπήρξαν ιδιαίτερα έντονα.

     Ξαφνικά έρχεται η αμείλικτη πραγματικότητα και ανατρέπει όλες τις βεβαιότητες της ζωής τους. «Πότε άλλαξε η ζωή Πέρσα και δεν το πήραμε είδηση; Που κοιτάζαμε; Που είχαμε το νου μας;». Η κόρη της οικογένειας, η Ηλέκτρα, βρίσκεται προφυλακισμένη στον Κορυδαλλό. Ένα σαββατόβραδο, την ώρα που με τον αγαπημένο της, τον Στέλιο, είχαν βγει βόλτα με τη μηχανή του, δεν σταματάνε σε μπλόκο της αστυνομίας. Και σα να μην έφτανε αυτό, ο Στέλιος, πυροβολεί και σκοτώνει έναν από τους δύο αστυνομικούς που προσπάθησαν να τους σταματήσουν. Τους συλλαμβάνουν λίγο αργότερα. Ο ανακριτής που είναι επιφορτισμένος με την έρευνα της υπόθεσης, προσπαθεί να πείσει την Ηλέκτρα, να καταθέσει εναντίον του Στέλιου, για να «δέσει» πιο σίγουρα την υπόθεση. Αυτή όμως αρνείται, παρά τον κίνδυνο να κατηγορηθεί ως συνεργός και να περάσει αρκετά χρόνια στη φυλακή.

     Την εξέλιξη της ιστορίας, την παρακολουθούμε μέσα από διαδοχικούς μονολόγους των μελών της οικογένειας, των οποίων οι χαρακτήρες, οι σχέσεις και οι συμπεριφορές, διαφοροποιήθηκαν μέσα από μια σειρά ψυχολογικών διεργασιών, λόγω της κρίσης που προκάλεσε το γεγονός του εγκλεισμού της Ηλέκτρας και της άρνησής της, να «προδώσει» τον αγαπημένο της, «γιατί έτσι είναι η αγάπη».

     Δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο, αλλά να σας αφήσω να ανακαλύψετε μόνοι τις πολλές αρετές του βιβλίου. Απλά θέλω να επαναλάβω, αυτό που γράφω στην αρχή. «Ένα εκπληκτικό βιβλίο. Διαβάστε το οπωσδήποτε».

ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ ΣΤΟ ΔΝΤ

ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ

Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗΣ

Σελ. 385, Σεπτέμβριος 2012

     Τα τελευταία δύο-τρία χρόνια, από τότε που φάνηκαν τα πρώτα σύννεφα πάνω από την Ελλάδα και την οικονομία της, άρχισαν να γράφονται βιβλία από ειδικούς ή και λιγότερο ειδικούς, που προσπαθούν να εξηγήσουν στους εμβρόντητους Έλληνες, τι ακριβώς συνέβη και φτάσαμε στο χάλι που είμαστε σήμερα. Κάποια από αυτά είναι πολύ καλά, κάποια άλλα λιγότερο καλά.

     Στα πρώτα, ανήκει το βιβλίο του καθηγητή και πρώην υπουργού Π. Ρουμελιώτη, ο οποίος, το κρίσιμο διάστημα μεταξύ Μαρτίου 2010 και Δεκεμβρίου 2011, διετέλεσε Αναπληρωτής Εκτελεστικός Διευθυντής, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

     Όπως εξηγεί ο ίδιος στον πρόλογο: «Σκοπός του βιβλίου είναι, για λόγους εκπαιδευτικούς και ιστορικούς, η αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων που οδήγησαν τη χώρα μας στο πρώτο και δεύτερο μνημόνιο (ή προγράμματα προσαρμογής, σύμφωνα με την τεχνική ορολογία), με συνέπεια να τεθεί υπό την κηδεμονία των δανειστών της. Το οφείλω στη νέα γενιά μας».

     Για να πετύχει το σκοπό του, κάνει λεπτομερείς κι εξαντλητικές περιγραφές-βασισμένες σε προσωπικές ημερολογιακές καταγραφές, συνομιλίες και έγγραφα των οποίων η δημοσιοποίηση επιτρέπεται-των ενεργειών που έγιναν και κυρίως αυτών που έπρεπε να γίνουν αλλά δεν έγιναν, από όλους όσους ενεπλάκησαν στην προσπάθεια διάσωσης της ελληνικής οικονομίας από την πλήρη κατάρρευση. Παραλείψεις και αστοχίες, που οδήγησαν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού στη φτώχεια, στην ανεργία, στην εξαθλίωση. «Ασφαλώς, η Ελλάδα ολιγώρησε για δεκαετίες σε πολλά θέματα…Αλλά και οι Ευρωπαίοι δε στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων…»

     Οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ, προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια για την πορεία που βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Όλο το πολιτικό σύστημα (και κατ’ επέκταση και οι «εργατοπατέρες», που αφού έκαναν τη «θητεία» τους στο συνδικαλιστικό κίνημα, αναλάμβαναν βουλευτική έδρα) ήξερε τι συνέβαινε. Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο ψεύδεται ασυστόλως. Όλους όμως τους βόλευε η συγκεκριμένη κατάσταση. ΟΛΟΥΣ. Αλλά οι προειδοποιήσεις τους έπεφταν στο κενό. Στο εσωτερικό μάλιστα, οι λίγοι που μιλούσαν για καταστροφική πορεία, χλευάζονταν και στοχοποιούνταν ως γραφικοί από τα περισσότερα ΜΜΕ, στα οποία κυριαρχούσε ένα μείγμα λαϊκισμού, διαφθοράς, διαπλοκής και «λαμογιάς».

     Υπάρχει διέξοδος; «Ωστόσο μαγικές λύσεις για την έξοδο από την οικονομική κρίση δεν υπάρχουν. Η επίλυση του προβλήματος της χώρας μας, θα είναι επώδυνη και θα απαιτήσει μακροχρόνιες προσπάθειες, είτε εντός είτε εκτός Ευρωζώνης, είτε με προγράμματα προσαρμογής της τρόικας είτε χωρίς τα προγράμματα αυτά. Η Ελλάδα έχει μπροστά της έναν «ανηφορικό μαραθώνιο». Για αυτό το λόγο, πρέπει να εξοπλιστούμε με μεγάλη επιμονή και βούληση προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και να ανοίξουμε έναν ελπιδοφόρο δρόμο για τις επόμενες γενιές».

     Το βιβλίο, παρά το γεγονός ότι είναι γραμμένο από έναν τεχνοκράτη, είναι εύκολα κατανοητό από το μέσο αναγνώστη. Και είναι χρήσιμο, γιατί είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο που είναι σε θέση να γνωρίζει τα πράγματα «εκ των έσω».

     Δύο παρατηρήσεις πριν κλείσω αυτό το σημείωμα. Σε κάθε τους έκθεση, οι εμπειρογνώμονες όλων των διεθνών οργανισμών που ασχολήθηκαν με την ελληνική οικονομία, θεωρούν πρωταρχικής σημασίας την πάταξη της φοροδιαφυγής. Θέλω να πιστεύω ότι αυτές τις εκθέσεις τις διαβάζουν οι πολιτικοί. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν έκανε κάτι ουσιαστικό για να λύσει το πρόβλημα, κάτι που θα ελάφρυνε κάπως τα βάρη που έχουν επωμιστεί οι συνεπείς φορολογούμενοι. Αν θέλουν μπορούν. Οι τεχνικές δυνατότητες υπάρχουν. Θέλουν όμως; Ή μήπως τα πλοκάμια της διαπλοκής είναι τόσο ισχυρά που δεν τους αφήνουν; Η δεύτερη παρατήρηση που θέλω να κάνω, αφορά το ΔΝΤ. Στο βιβλίο, ο Π. Ρουμελιώτης, λίγο-πολύ «αθωώνει» το ΔΝΤ και ρίχνει μεγάλο βάρος της ευθύνης για την αποτυχία των μνημονίων, στους ηγέτες των εύρωστων οικονομικά χωρών της Ευρώπης, που αντιμετωπίζουν την Ελλάδα με τιμωρητική διάθεση. Όταν διάβαζα σχετικά χωρία, πίστευα ότι ο συγγραφέας, το κάνει επειδή υπήρξε στέλεχος του Ταμείου και ήθελε να το «προστατεύσει», παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία που παρέθετε για να υποστηρίξει αυτά που ισχυριζόταν, ήταν αρκετά ισχυρά. Οι τελευταίες όμως εξελίξεις, με τον «πόλεμο» που ξέσπασε ανάμεσα στο Ταμείο και τους Γερμανούς (κυρίως) και αφορά την Ελλάδα, με κάνει να αρχίζω να πιστεύω ότι μάλλον ο Π. Ρουμελιώτης έχει δίκιο.

Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ
Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ
Σελ. 174, Φεβρουάριος 2012

     Έξυπνο και γραμμένο με χιούμορ, είναι το τρίτο μυθιστόρημα του Δ. Φύσσα, που σας παρουσιάζω σήμερα. Αν και νομίζω ότι η κατάταξή αυτού του βιβλίου στα μυθιστορήματα, μάλλον το αδικεί. Ο Δ. Φύσσας, έχει γράψει περισσότερο ένα δοκίμιο για τη «μεγάλη και άκακη λόξα που λέγεται λογοτεχνία» και τη χαρά της ανάγνωσης, στο οποίο όμως έδωσε τη μορφή μυθιστορήματος. Και στο οποίο όταν του δίνεται ευκαιρία, παρωδεί ασυστόλως, ελαφρύνοντας με τον τρόπο αυτό το έργο του.

     Όλα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβρη του 2004, όταν η 30χρονη Βάλια Σουρμελή, χαμηλά αμειβόμενη και σκληρά εργαζόμενη υπάλληλος σε εταιρία δημοσίων σχέσεων, απάντησε σε μια αγγελία αναρτημένη στο internet, που της κίνησε την περιέργεια: «Ζητείται άτομο με καλή φωνή και άρθρωση, για ανάγνωση λογοτεχνίας κοντά στην Κηφισιά. Αποκλείονται οι ηθοποιοί και κάθε είδους επαγγελματίες. Πενθήμερο, μισθός ικανοποιητικός και άλλες παροχές αναλόγως προσόντων. Μετακίνηση υποχρεωτικά με τον ηλεκτρικό. Τηλεφωνήστε για συνέντευξη και δοκιμή…». Η αγγελία αναρτήθηκε από τους συνεργάτες της Λόρας Μπραίμη, μιας καλλιεργημένης μεσήλικης αστής, που ζει σε βίλα της Πολιτείας κι έχει χάσει την όρασή της λίγο καιρό πριν κι έχει ουλές σε όλο της το σώμα, μετά από κάποιο δυστύχημα στο μετρό του Λονδίνου.

     Η Λόρα, δεν έχει οικογένεια. Ζει στο σπίτι με έναν ηλικιωμένο σκωτσέζο υπηρέτη, τον Ρόμπερτ, μια μαγείρισσα την Έλενα και μια καμαριέρα. «…η οικογένειά μου είναι ουσιαστικά όσοι βλέπεις εδώ. Το σπίτι μου και η οικογένειά μου ταυτίζονται. Και όπως σου ξανάπα, χαίρομαι που έχω πέντε δραχμές να συντηρώ αυτό το σπίτι και να αμείβω τους καλούς ανθρώπους που μου κάνουνε τη χάρη να με βοηθάνε και να με υπηρετούνε». Τώρα, θέλει να προσλάβει κάποιον, για να της διαβάζει τα βιβλία, που λόγω της απώλειας της όρασής της, δεν μπορεί. Η Βάλια κρίνεται ικανή για τη θέση κι αρχίζει να διαβάζει στην εργοδότρια-ακροάτριά της, αρχικά μόνο τα απογεύματα, αφού θέλησε να παραμείνει και στην πρωινή δουλειά της και στη συνέχεια αφού παραιτήθηκε από την εταιρία όπου εργαζόταν, όλη μέρα, πέντε μέρες της εβδομάδα πλην-υποχρεωτικά-σαββατοκύριακου. Κάθε Δευτέρα, αρχίζει από εκεί που σταμάτησε την Παρασκευή. Μαζί με τη Λόρα, «ακούμε» κι εμείς αποσπάσματα από δέκα συγγραφείς, έλληνες και ξένους. Στο τραπέζι του φαγητού, όπου παρακαθόταν τόσο η Λόρα, όσο και το υπηρετικό προσωπικό, συζητιούνται τόσο τα υπό ανάγνωση βιβλία, όσο και ζητήματα που άπτονται της λογοτεχνίας, ενώ γίνεται αναφορά και σε άλλους συγγραφείς.

     Ζώντας πλέον εν μέρει στη βίλα, η αναγνώστρια, ανακαλύπτει τη χαρά που προσφέρει το διάβασμα-μέχρι τότε χλεύαζε και αδιαφορούσε για τη λογοτεχνία-κι αρχίζει να καλλιεργείται, αλλάζοντας σε πολλά πεδία ταυτόχρονα. Συγχρόνως, αναπτύσσει στενή σχέση με τη Λόρα και το προσωπικό.

     Ωστόσο το γεγονός ότι τα σαββατοκύριακα τη διώχνουν υποχρεωτικά και της απαγορεύουν ακόμα και να προσεγγίσει τη βίλα, της εξάπτει την περιέργεια και την κάνει να αναρωτιέται τι περίεργο συμβαίνει εκεί στο τέλος κάθε εβδομάδας. Μέχρι που μια Δευτέρα αντιλαμβάνεται, από ένα άγαρμπο σημάδι σ’ ένα βιβλίο, ότι εμφανίστηκε και αναγνώστης του σαββατοκύριακου!

     Το βιβλίο, που είναι ευκολοδιάβαστο και διανθισμένο με πινελιές χιούμορ, είναι σίγουρο ότι θα σας προσφέρει ώρες αναγνωστικής απόλαυσης. Σε πολλά σημεία δε, θα αντιληφθείτε όπως κι εγώ, ότι ο συγγραφέας μας κλείνει πονηρά το μάτι, αφού είμαστε όλοι «συνένοχοι» στην «λόξα της λογοτεχνίας».

    Ο Δημήτρης Φύσσας, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία και Πολιτικές Επιστήμες. Πέρασε από τα κόμματα της Αριστερά, έγραψε εφτά βιβλία, άσκησε ετερόκλητα επαγγέλματα κι απέκτησε τρία παιδιά και δύο εγγόνια.