ΕΞΙ ΕΠΙ ΔΥΟ

ARNE DAHL

Μετάφραση ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ

Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Σελ. 484, Νοέμβριος 2019

     Ο σουηδός συγγραφέας Α. Νταλ, έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο (τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 35 γλώσσες), χάρη στις επιτυχημένες σειρές αστυνομικών μυθιστορημάτων με πρωταγωνιστές τα μέλη της ομάδας Άλφα και της ομάδας Opcop.

     Τώρα ξεκινά μια νέα σειρά με πρωταγωνιστές τους Σαμ Μπέργερ και Μόλι Μπλουμ, οι οποίοι είναι πρώην αστυνομικοί που έφυγαν χωρίς τη θέλησή τους και με μάλλον ντροπιαστικό τρόπο από το αστυνομικό σώμα. Τόσο ο Σαμ όσο και η Μόλι, έχουν δει πολλά στην καριέρα τους, αλλά ξέρουν ότι η πραγματικότητα και όσα συμβαίνουν στο μυαλό των ανθρώπων μπορούν πάντοτε να εκπλήξουν με τον πιο δυσάρεστο τρόπο. «Εντάξει, έχουν δει πολλά τα μάτια μας και σαν ξεσκολισμένοι μπάτσοι ξέρουμε πως τίποτα απ’ όσα μπορούμε να φανταστούμε, έστω κι αν φτάσουμε τη φαντασία μας στα όριά της, δεν θα πλησιάσει ποτέ αυτό που έχει να προσφέρει η πραγματικότητα». Αλλά επειδή πιστεύουν ότι «η δουλειά του αστυνομικού ήταν να φέρνει την τάξη στο χάος, να βρίσκει τα σωστά νήματα που θα σχημάτιζαν ένα ορθολογικό κατανοητό μοτίβο […] Να βρίσκει την αλήθεια», αποφάσισαν να μην απομακρυνθούν από το χώρο κι από αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο στη ζωή τους και να γίνουν ιδιωτικοί ερευνητές. Το πρώτο βιβλίο της σειράς με τίτλο «Επτά Μείον Ένα» κυκλοφόρησε το 2018. Το «Έξι Επί Δύο» είναι το δεύτερο.

     Η ιστορία, που εκτυλίσσεται από τις 12 ως τις 24 Νοεμβρίου, στον χιονισμένο και παγωμένο σουηδικό βορρά, ξεκινά όταν η αρχιεπιθεωρήτρια Ντεζιρέ Ρούσενκβιστ της Εθνικής Διεύθυνσης Επιχειρήσεων, λαμβάνει μια επιστολή που της κινεί το ενδιαφέρον. Αποστολέας είναι η Γέσικα Γιούνσον, από το Πόργιους, που θεωρείται από την τοπική αστυνομία ιδιόρρυθμη και διαταραγμένη. Η επιστολογράφος διατείνεται ότι κάποιος προσπαθεί να την δολοφονήσει και για να κάνει την Ρούσενβιστ να ενδιαφερθεί και να την προσέξει, κάνει μια αναφορά στην πρώτη υπόθεση που εκείνη ανέλαβε πριν οκτώ χρόνια, με συνεργάτη τον Σαμ Μπέργερ.

     Η Ρούσενκβιστ πράγματι ενδιαφέρεται, αλλά επειδή δεν έχει τη δικαιοδοσία  να χρησιμοποιήσει επίσημους ερευνητές της υπηρεσίας για να ερευνήσουν την υπόθεση, αποφασίζει να απευθυνθεί στον παλιό της συνεργάτη για να πάει να δει τι συμβαίνει, υποσχόμενη όση βοήθεια μπορεί να δώσει χωρίς βέβαια να γίνει αντιληπτή.

     Ο Σαμ και η Μόλι επισκέπτονται τη Γιούνσον στο σπίτι της κι ακούν με προσοχή όσα έχει να τους πει. Αποφασίζουν να ελέγξουν τους χώρους του σπιτιού, ξεκινώντας από το υπόγειο. Εκεί όμως βρίσκονται απέναντι σε μια έκπληξη, αφού δέχονται την επίθεση ενός άντρα. «Ο άντρας είναι έτοιμος με μια σχίζα στο χέρι κι επιτίθεται ήδη πριν κατεβάσει το πόμολο ο Μπέργερ. Δρα απίστευτα αποτελεσματικά, ο Μπέργερ και η Μπλουμ δεν έχουν καμία πιθανότητα. Η Γέσικα φωνάζει με όλη της τη δύναμη, καταπώς αποδεικνύεται, εκείνος τη δένει στην κουπαστή της σκάλας μ’ ένα δεματικό και μετά σέρνει τον Μπέργερ και την Μπλούμ στον τοίχο, δένει τον ένα σ’ ένα σώμα καλοριφέρ και την άλλη σε άλλο, όσο είναι ακόμα αναίσθητοι. Έπειτα κόβει το δεματικό της Γέσικα και τη σέρνει ανεβάζοντάς την πάνω στις σκάλες για το ισόγειο».

     Το «Έξι Επί Δύο» είναι ένα εξαιρετικό κι ατμοσφαιρικό θρίλερ, με πυρετώδη ρυθμό, όπου το ψέμα εναλλάσσεται με μισές αλήθειες και κρυμμένα μυστικά. Μια μάχη ενάντια στο χρόνο κι έναν σχεδόν αόρατο, πανούργο και αδίστακτο αντίπαλο, στα κινηματογραφικά δοσμένα, παγωμένα και καλυμμένα με χιόνι τοπία της Σουηδίας. 

Η ΔΙΕΡΜΗΝΕΑΣ

ANNETTE HESS

Μετάφραση ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΥΛΟΥ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 340, Απρίλιος 2020

     Το μυθιστόρημα «Η Διερμηνέας» είναι το πρώτο της γερμανίδας δημοσιογράφου και βραβευμένης στην πατρίδα της σεναριογράφου Α. Χες και είναι πραγματικά εντυπωσιακής δύναμης.

      Η νεαρή Εύα Μπρουνς, ζει μια ανέμελη ζωή στη Φρανκφούρτη του 1963. Από τον πόλεμο θυμάται ελάχιστα πράγματα, αφού ήταν πολύ μικρή κατά τη διάρκειά του. Εργάζεται σε ένα δικηγορικό γραφείο ως μεταφράστρια της πολωνικής γλώσσας. Ζει με τους γονείς της, σε ένα διαμέρισμα πάνω από την οικογενειακή επιχείρηση -μια ταβέρνα με το όνομα «Γερμανικό Μαγειρείο»- στην οποία βοηθά όποτε χρειάζεται. Έχει δεσμό με τον Γίργκεν, έναν ευκατάστατο άντρα και περιμένει σύντομα να δεχτεί πρόταση γάμου.

     Η ζωή της όμως, παίρνει διαφορετική τροπή, όταν προσλαμβάνεται ως διερμηνέας σε μια δίκη για τα εγκλήματα που έγιναν στο στρατόπεδο του Άουσβιτς. Η δίκη έγινε γνωστή ως ή «Δεύτερη Δίκη του Άουσβιτς» και προκάλεσε το ενδιαφέρον του κοινού τόσο στη Γερμανία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. «…21 άντρες ήταν κατηγορούμενοι, είχαν υπηρετήσει όλοι σ’ ένα στρατόπεδο στην Πολωνία. Η έναρξη της δίκης είχε αναβληθεί πολλές φορές. Ο βασικός κατηγορούμενος, ο τελευταίος διοικητής του στρατοπέδου, είχε πεθάνει στο μεταξύ. Τώρα βασικός κατηγορούμενος στη θέση του ήταν  ο υπασπιστής του, ένας έμπορος από το Αμβούργο με άψογη φήμη. Στη δίκη θα κατέθεταν 274 μάρτυρες».

     Μεταφράζοντας τις καταθέσεις των Πολωνών μαρτύρων κατηγορίας, έρχεται σε επαφή με το σκοτεινό παρελθόν της πατρίδας της. Για το οποίο κανείς δεν μιλάει. Για το οποίο οι περισσότεροι συμπατριώτες της, κάνουν σαν να μην υπήρξε ποτέ! Κι αρχίζει να αναρωτιέται γιατί όλοι οι οικείοι της αντιδρούν στη συμμετοχή της στη διαδικασία. Γιατί οι δικοί της δεν μιλάν ποτέ για τον πόλεμο και το τι έκαναν σε αυτόν. Προσπαθεί να καταλάβει πως απλοί άνθρωποι, αφού οι κατηγορούμενοι ήταν «ένας εξαγωγέας, ένας κεντρικός ταμίας του ταμιευτηρίου, δύο εμποροϋπάλληλοι, ένας πολιτικός μηχανικός, ένας έμπορος, ένας γεωργός, ένας διαχειριστής πολυκατοικίας, ένας θερμαστής, ένας νοσηλευτής, ένας εργάτης, ένας συνταξιούχος, ένας γιατρός με ειδικότητα στα γυναικεία νοσήματα, δύο οδοντίατροι, ένας φαρμακοποιός, ένας μαραγκός, ένας χασάπης, ένας χρηματομεταφορέας, ένας υφαντής κι ένας κατασκευαστής πιάνων», μετατράπηκαν σε τέρατα και δημιούργησαν μια κόλαση επί της γης. Ακόμη προσπαθεί να καταλάβει γιατί κανείς δεν αντέδρασε. «Ήσασταν μέρος όλου αυτού του πράγματος. Εσείς το καταστήσατε δυνατό. Δε δολοφονήσατε, αλλά το επιτρέψατε! Δεν ξέρω τι είναι χειρότερο». Τέλος της γίνεται ξεκάθαρο ότι «Ποτέ δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει το λεγόμενο Ράιχ σε τόσο απόλυτο βαθμό αν δεν συμμετείχε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού». Από τη στιγμή αυτή της συνειδητοποίησης, δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Δεν θα επιτρέψει στον εαυτό της να παραμείνει το ανέμελο κορίτσι που αδιαφορεί για τα πάντα και το μόνο που τη νοιάζει είναι να περνά καλά με τον αγαπημένο της. Γιατί, αφού γνώρισε το σκοτεινό πρόσωπο της ζωής, όταν έπρεπε να διαλέξει «ανάμεσα στη συλλογική λήθη και στην προσωπική ευθύνη», έκανε τη δύσκολη επιλογή!

     Η A. Χες, κάνει ένα εντυπωσιακό ντεμπούτο στο χώρο της λογοτεχνίας. Το μυθιστόρημά της «Η Διερμηνέας» είναι ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Αν και αναφέρεται σε γεγονότα που συνέβησαν σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, τα ζητήματα που θέτει, οι προβληματισμοί και τα ερωτήματα είναι πανανθρώπινα και διαχρονικά. Απασχολούν και θα εξακολουθήσουν να απασχολούν, κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.

     Θέλω να εκφράσω εδώ κάποιες παρατηρήσεις για τη μετάφραση και κατ’ επέκταση για την επιμέλεια . Στο κείμενο υπάρχουν λέξεις κι εκφράσεις που ξενίζουν. Όπως π.χ. η έκφραση «το κρύο των προβάτων» (που προφανώς σημαίνει πολύ κρύο) μπορεί στα γερμανικά να χρησιμοποιείται, αλλά στα ελληνικά δεν λέει τίποτα. Ή ο «γιατρός με ειδικότητα στα γυναικεία νοσήματα», απ’ όσο ξέρω στα ελληνικά λέγεται «γυναικολόγος». Οι μικρές αυτές αστοχίες ευτυχώς δεν επηρεάζουν το «πνεύμα» του κειμένου, αλλά καλό θα ήταν να μην υπάρχουν. 

Η ΜΥΤΗ ΤΟΥ ΠΙΝΟΚΙΟ

LEIF G. W. PERSSON

Μετάφραση ΤΙΤΙΝΑ ΣΠΕΡΕΛΑΚΗ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ.634, Δεκέμβριος 2019

     Ο Leif Persson, συγγραφέας του βιβλίου «Η Μύτη Του Πινόκιο», είναι εγκληματολόγος και μελετητής ψυχολογικών προφίλ στη Σουηδία. Από το 1991 είναι καθηγητής στην Εθνική Σουηδική Αστυνομική Σχολή και τα μέσα ενημέρωσης ζητούν συχνά τη γνώμη του ως επιφανέστερου ειδικού της χώρας γύρω από το έγκλημα. Ως συγγραφέας έγινε ευρύτερα γνωστός από την τριλογία του που στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τίτλο «Crime. Η Ιστορία Ενός Εγκλήματος» και εστιάζει κυρίως στη δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε και στη διαφθορά του πολιτικού συστήματος της Σουηδίας.

     Οι σκανδιναβοί συγγραφείς, οι οποίοι κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια στο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας, έχουν δημιουργήσει για τις ανάγκες των έργων τους, τους χαρακτήρες διάφορων ντετέκτιβ. Ο καθένας από αυτούς με τις ιδιαιτερότητές του, που διογκώνονται από την πίεση που τους ασκεί η δουλειά τους. Ο χαρακτήρας όμως που δημιούργησε ο Persson, είναι ξεχωριστός (κι όχι με την καλή έννοια). Αποτελεί μια κατηγορία από μόνος του. «Εδώ και κάμποσα χρόνια ο αστυνόμος Έβερτ Μπέκστρεμ εργαζόταν στο Δυτικό Διαμέρισμα της Αστυνομίας της Στοκχόλμης ως επικεφαλής του Τμήματος Διερεύνησης Σοβαρών Βίαιων Εγκλημάτων». Είναι σεξιστής, ρατσιστής, υπερόπτης, φαλλοκράτης, υπερφίαλος, μισαλλόδοξος, εγωκεντρικός, διαφθαρμένος ως το κόκκαλο (δεν διστάζει να οικειοποιηθεί αντικείμενα αξίας που του τραβούν την προσοχή σε τόπους εγκλημάτων κι επιδιώκει να δέχεται «δώρα» -κυρίως σε μορφή μετρητών- για να κάνει διάφορες εξυπηρετήσεις), κυνικός, κοιλιόδουλος, ομοφοβικός, αθεράπευτα τεμπέλης, αλλά και σκανδαλωδώς τυχερός! Αυτός ο συνδυασμός της τύχης και των διασυνδέσεων που διατηρεί σε διάφορους τομείς εντός και κυρίως εκτός Αστυνομίας, αλλά και της ευφυΐας του, του επιτρέπει αφ’ ενός να αποφεύγει τις «κακοτοπιές» και αφ’ ετέρου να είναι αποτελεσματικός. Γι’ αυτό κι ο Αρχηγός της Αστυνομίας μπορεί να λέει «Ο Μπέκστρεμ […] όσον καιρό δουλεύει για μένα ήταν επικεφαλής της προκαταρκτικής έρευνας σε δώδεκα υποθέσεις δολοφονίας κι εξιχνίασε τις έντεκα». Για να φέρει σε πέρας το έργο του, «βασιζόταν στη βοήθεια περίπου είκοσι συναδέλφων, ένας από τους οποίους ήταν λιγομίλητος και ταυτόχρονα απόλυτα ικανός, ενώ μισή ντουζίνα από τους άλλους έκαναν τουλάχιστον ότι τους έλεγε.». Βέβαια για όσους γνωρίζουν τον χαρακτήρα του, δεν αποτελεί έκπληξη η γνώμη που έχει για τους υφισταμένους του, παρά το γεγονός ότι αυτοί βγάζουν την περισσότερη δουλειά, πράγμα που όχι μόνο δεν αναγνωρίζει, αλλά ούτε καν αντιλαμβάνεται. «Άχρηστοι, τεμπελχανάδες, λεχρίτες σκέφτηκε κοιτάζοντας ολόγυρα τους συναδέλφους του».

     Η Δευτέρα 3 Ιουνίου, ήταν η καλύτερη μέρα της ζωής του, όπως διατείνεται ο ίδιος, μετά το τηλεφώνημα που δέχεται. «Είναι η καλύτερη μέρα της ζωής μου, σκέφτηκε καθώς έβαζε τέλος στη συνομιλία. Ήταν τελείως ξύπνιος, με το μυαλό καθαρό σαν κρύσταλλο και μια μέρα σαν τη σημερινή έπρεπε να την απολαύσει κανείς στον μέγιστο βαθμό, χωρίς να χάνει ούτε δευτερόλεπτο». Το τηλεφώνημα που τόσο πολύ τον χαροποίησε, προερχόταν από τον αξιωματικό υπηρεσίας του Τμήματος που ηγούνταν. Τον πληροφορούσε ότι ο άσπονδος εχθρός του, δικηγόρος Τόμας Έρικσον βρέθηκε δολοφονημένος. «Το θύμα είναι ο δικηγόρος Τόμας Έρικσον, 48 ετών, ανύπαντρος, άτεκνος και όχι ακριβώς άγνωστος […] Δολοφονήθηκε στο σπίτι του, μάλλον χθες το βράδυ. Αιτία θανάτου, κατά τα φαινόμενα, ένα πλήγμα με αμβλύ αντικείμενο στο πίσω μέρος του κεφαλιού, σύμφωνα με την προκαταρκτική έκθεση του ιατροδικαστή». Όσο αφορά το κίνητρο, η πρώτη εξέταση αποκλείει μια διάρρηξη που πήγε στραβά, αφού στο σπίτι βρέθηκε ανέγγιχτο μεγάλο χρηματικό ποσό, όπως και αντικείμενα υψηλής αξίας. Κι επειδή οι πελάτες του δικηγόρου δεν συγκαταλέγονται στα… καλά παιδιά, οι εικασίες είναι πολλές. «Ένας δικηγόρος που δολοφονήθηκε από γκάνγκστερ οι οποίοι ήταν εχθροί ενός από τους πελάτες του; Ή μήπως ένας από τους ίδιους τους πελάτες του που αισθανόταν ριγμένος; Ή κάποιος που είχε πέσει θύμα ενός από τους εγκληματίες πελάτες του; Ή κάποιος που σχετιζόταν με ένα από τα θύματά τους;». Ο Μπέκστρεμ θα αναλάβει την υπόθεση και θα προσπαθήσει να ξετυλίξει το κουβάρι που οδηγεί μέχρι την αυλή του τελευταίου τσάρου της Ρωσίας, Νικολάου Β! Ρομανώφ.

     Εξαιρετικός ρυθμός παρά τις πολλές παρεκβάσεις, αριστοτεχνικά υφασμένη πλοκή, γραφή διανθισμένη με πινελιές χιούμορ κι ένας πραγματικά μοναδικός χαρακτήρας, κάνουν τις 640 σελίδες του μυθιστορήματος να ρέπουν αβίαστα και να προσφέρουν αναγνωστική απόλαυση.            

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΠΕΓΓΟΣ

     Γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1963. Σπούδασε Πυρηνικός Φυσικός. Έργα του: «Περί Αισθημάτων» (2001, Ε. Ο. Λιβάνη), «Η Τελευταία Συγνώμη» (2002, Ελληνικά Γράμματα - 2014, Διόπτρα), «Μπίλη Ο Τίγρης» (2004, Αιγέας), «Η Εξομολόγηση Ενός Πυρηνικού Φυσικού» (2004, Ελληνικά Γράμματα), «Μ’ Αεροπλάνα Και Βαπόρια» (2005, Ιανός), «Imperium» (2007, Ε. Ο. Λιβάνη), «Το Στοίχημα Των Ανθρώπων» (2011, Ε. Ο. Λιβάνη), «Ανεμόσκαλα» (2013, Διόπτρα), «Ερωτευμένο Αίμα» (2017, Διόπτρα), «Χώρα Από Χαλκό» (2019, Ελληνικά Γράμματα) (https://bibliodiktis.blogspot.com/2020/05/blog-post_10.html). Συμμετοχή σε συλλογικά έργα: «Η Εντεκάδα» (2010, Ηλ. Μπαρτζουλιάνος), «Μπάμπουσκα» (2012, Βορειοδυτικές Εκδόσεις).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Χώρα Από Χαλκό»;

     Το 2007 κυκλοφόρησε το Imperium.  Το βιβλίο πραγματεύεται την «επέκταση», το μεγάλωμα, την κυριαρχία.  Και εκεί οι εννοούμενες αναφορές είναι Βυζαντινές.  Όλοι γνωρίζουμε ότι μετά το Imperium στην Βυζαντινή Ιστορία ακολούθησε η παρακμή και το τέλος.  Δραματικό τέλος, ίσως η χειρότερη ιστορία ήττας της συλλογικής μας ιστορικής θεώρησης.  Έτσι ήρθε η έμπνευση για τη «Χώρα από χαλκό», αμέσως μετά την τελευταία αράδα του Imperium.  Θα έλεγα ότι είναι ένα βιβλίο που ανήκει στο χώρο του φανταστικού αλλά με μεγάλη προσοχή στη διατήρηση της ιστορικότητας.  Ως παράδειγμα είδους να αναφέρω το γνωστότατο «Όνομα του Ρόδου».

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Γενικώς δεν προσπαθώ ευθέως να μεταφέρω μηνύματα, ούτε να διδάξω.  Προσπαθώ ο αναγνώστης να «βιώσει τις ζωές των άλλων».  Τον ωθώ να αφομοιωθεί με το σύμπαν μου, όχι να έρθει κοντά σε εμένα.  Διαφέρουν αυτά.  Υπάρχουν τεχνάσματα, τεχνικές μάλλον, αλλά μήπως σε κάθε τέχνη δεν υπάρχουν;  Για ρωτήστε ένα ζωγράφο, ας πούμε. 

     Γιατί επιλέξατε κάποιοι χαρακτήρες και τόποι που περιλαμβάνονται στο μυθιστόρημα σας να παραπέμπουν σε ιστορικά πρόσωπα και τοποθεσίες, αλλά όχι ευθέως με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να μένει πάντα με την αμφιβολία;

     «Γιατί απ’ έξω όλο και σιμώνουν οι δράκοι». Το βιβλίο βεβαίως αναφέρεται σε μια περίοδο όπου οι εξωτερικοί εχθροί, τόσο από Δύση όσο και από Ανατολή, αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Οι Άπιστοι έχουν ήδη κινήσει για τη Βασιλεύουσα. Αυτοί είναι οι δράκοι για το βιβλίο.  Για μένα, για εμάς όλουςόμως, οι δράκοι που βιώνουμε στο τώρα είναι διαφορετικοί αλλά και ίδιοι.  Ο καθένας μας ξέρει καλά ποιοι είναι οι δράκοι. Για τον καθένα διαφορετικοί είναι. Προσοχή όμως γιατί δεν είναι όλοι πραγματικοί. 

     Οι τρεις κεντρικοί χαρακτήρες του έργου, έχουν διαφορετικό υπόβαθρο με αποτέλεσμα να πρεσβεύουν διαφορετική κοσμοθεωρία, αλλά στο τέλος δεν θα διστάσουν, αν χρειαστεί, να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο για την διατήρηση μιας εξουσίας που όμως παραπαίει και είναι «ένα πουκάμισο αδειανό». Δημιουργεί τελικά η εξουσία τόσο ισχυρή εξάρτηση; 

     Έτσι ακριβώς θεωρώ κι εγώ ότι είναι και σας ευχαριστώ για την ερώτηση γιατί αισθάνομαι ότι το μοιράστηκα.  Ένας από τους λόγους που έγραψα τη «χώρα από χαλκό» είναι ακριβώς να αναδείξω αυτό το ερώτημα. Θα σας παραπέμψω συμπληρωματικά στο οπισθόφυλλο. 

«Την κρίσιμη στιγμή τρείς άντρες παλεύουν για την ηγεσία.  Το Θρόνο.  Μαζί και για την δύναμη της εξουσίας, την κληρονομιά του παρελθόντος, το μεγαλείο του στέμματος,αλλά και για μια θέση στην Ιστορία».

Έχω γνωρίσει αρκετούς ανθρώπους που πήραν θέσεις εξουσίας.  Ανθρώπους που γνώριζα από πριν. Αρκετοί από αυτούς ήταν, είναι φίλοι μου.  Η μη εξάρτηση, δυστυχώς, η εμπειρία μου λέει είναι εξαίρεση.  Ο κανόνας είναι η εξάρτηση. 

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

      Μα αν δεν είναι τότε έχει αποτύχει.  Φανταστείτε έναν οινοποιό ο οποίος κοπιάζει και όταν είναι έτοιμο το κρασί του καλεί τους καλεσμένους του και αντί να πιεί μαζί τους, πίνει μόνος του. 

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

       Η συγγραφή είναι έρωτας και ανάγκη.  Τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας.  Αναλγητικό επίσης, σίγουρα.  Διέξοδος και διαφυγή. 

Σε όλους μας αρέσει να ακούμε ιστορίες.  Κάποιοι μπορούμε και τις αφηγούμαστε σε άλλους.  Μας αρέσει που μπορούμε και τις αφηγούμαστε.  Για μένα όποιος μπορεί με σωστό γραπτό τρόπο και αφηγείται ιστορίες που θεωρεί καλές και όμορφες, είναι συγγραφέας.  Το πρώτο που έγραψα ήταν μια κωμωδία για να κάνω τους συμμαθητές μου να γελάσουν.  Στην τελευταία τάξη του Δημοτικού.  Τότε αυτό μου κάλυψε όλες μα όλες τις ανάγκες του παιδικού μου σύμπαντος. 

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

      Τεράστια χαρά.  Προσδοκίες.  Ικανοποίηση για το στοίχημα που πίστευα ότι είχα κερδίσει. 

      Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Πάνε στους αναγνώστες και αρχίζουν την συνομιλία μαζί τους πια.  ‘Άλλος βλέπει το ένα, άλλος αισθάνεται το άλλο.  Κι αυτό μέρος από τη μαγεία της λογοτεχνίας είναι. 

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Προσπαθώ πάντα μετά την ολοκλήρωση της ιστορίας να τους βλέπω στη σκηνή σαν να είμαι θεατής.  Αν δεν βιώσω σε αυτή τη δεύτερη φάση ότι βιώνουν, έχω αποτύχει.  Πιστεύω ότι τρείς είναι οι πηγές έμπνευσης ενός συγγραφέα.  Τα βιώματα του, τα ακούσματα του από τον περίγυρο, αλλά και ότι έχει διαβάσει από άλλους στη ζωή του.  Εδώ βεβαίως να συμπεριλάβουμε και όλες τις τέχνες.  Θέατρο, κινηματογράφο, ζωγραφική κλπ.  Ανάλογα με τις ανάγκες της μυθοπλασίας κάθε φορά χρησιμοποιεί, όχι ισόποσα, και τις τρεις δεξαμενές.  Το συγκεκριμένο έργο επιβάλει το τι και το πόσο κάθε φορά.  Σίγουρα λοιπόν στους ήρωες υπάρχει ένα κομμάτι μου. Όχι όμως εσκεμμένα. 

     Συμπαθείτε ιδιαίτερα κάποιον από αυτούς που έχετε πλάσει στο σύνολο του έργου σας;

     Είναι όλοι τους παιδιά μου.  Παρόλα αυτά, αν έπρεπε σώνει και καλά να πω ένα όνομα θα το κάνω και είμαι βέβαιος ότι και οι υπόλοιποι θα με χειροκροτήσουν.  Είναι η Φταλία της «τελευταίας συγγνώμης» γιατί η πραγματική Φταλία με μεγάλωσε. 

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

      Οι αναγνώστες και οι  επιμελητές  του εκδοτικού οίκου. 

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

        Ιδανικός αναγνώστης δεν υπάρχει.  Οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, οι παντοδύναμοι άνθρωποι, γιατί παντοδύναμος είναι ο κάθε αναγνώστης, είμαστε ακόμη πιο διαφορετικοί.  Δεν θέλω ο αναγνώστης μου να έρθει στο ταξίδι με μισή καρδιά, αυτό δεν θέλω μόνο.  Ας έρθει και ας μην του αρέσει, αυτό είναι θεμιτό, μην ανεβαίνεις όμως με γκρίνια, υποχρέωση, ή προκατάληψη, κάνεις σε όλους κακό.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

      Ναι βεβαίως.  Και κατά τη διάρκεια της συγγραφής αλλά και μετά, στη διάρκεια της κουβέντας με τους αναγνώστες. 

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Εξ αιτίας της συγγραφής αυτής καθαυτής όχι.  Εξαιτίας της πορείας των βιβλίων ή των θεατρικών φυσικά.  Πολλές φορές. 

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

       Υπάρχουν πιστεύω δύο είδη συνομιλίας.  Η πρώτη είναι έμμεση μέσω των ηρώων.  Αόρατος πίσω από κάθε ήρωα βρίσκεται ο δημιουργός του και τον ακολουθεί.  Όταν ο ήρωας λοιπόν συνομιλεί με τον αναγνώστη, ο συγγραφέας το βλέπει και το ακούει.  Η δεύτερη είναι άμεση.  Συνομιλώ συχνά με αναγνώστες.  Αγνώστους , μέσω δικτύωσης κοινωνικής, και γνωστούς από πιο κοντά.  Να δώσω ένα παράδειγμα, υπάρχει στο κοντινό μου περιβάλλον μια ομάδα φίλων με τους οποίους μετά κάθε βιβλίο ή θεατρικό μαζευόμαστε, εγώ βάζω το κρασί και εκείνοι γίνονται οι ενεργοί πλέον συνεπιβάτες μου.  Αυτό το απολαμβάνω περισσότερο από όλα θα έλεγα και μην νομίστε ότι τα σχόλια τους είναι πάντοτε κολακευτικά. 

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

      Πολλές φορές.  Σχεδόν σε κάθε βιβλίο.  Άλλοτε συμφωνώ μαζί τους και άλλοτε διαφωνώ. 

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Πολλοί.  Μπορώ μόνο να αναφέρω ενδεικτικά.  Αν βουτήξω στην ιστορία θα βρω τον Όμηρο, τον Σοφοκλή, τον Σαίξπηρ, τον Ουγκώ, τους Ρώσους Κλασικούς, τον Στρίνμπεργκ, τον Τένεση Γουίλιαμς, τον Καζαντζάκη, τον Καραγάτση, τον Σιμενόν, τον Ουελμπέκ, την Άτγουντ, τον Φράνζεν. Είναι τόσοι πολλοί. 

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

       Η συγγραφή είναι ο τρόπος μου να επικοινωνώ με το περιβάλλον. Ζωτικής λοιπόν σημασίας για μένα. Ελάχιστοι δυστυχώς συγγραφείς μπορούν και ζουν από τα γραφτά τους. Για όλους μας λοιπόν μιας και επιμένουμε πιστεύω ότι είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα επάγγελμα. Παίρνω και δίνω, δίνω και παίρνω. Τι άλλο περισσότερο; Δεν μπορώ να τη χαρακτηρίσω δύσκολη ή εύκολη.  Οφείλει να είναι και τα δύο. Δύσκολη γιατί για κάθε έργο οφείλει ο συγγραφέας να δίνει όλη του την ψυχή και όλο του το νου. Όλο, όσο πιο βαθιά και ολοκληρωτικά μπορεί. Εύκολη γιατί εμπεριέχει την ηδονή της δημιουργίας.  Είναι η ερωτική πράξη εύκολη ή δύσκολη; 

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

      Υλικό για μυθιστόρημα όχι.  Έχω όμως μια ιδέα και μια φιλοδοξία. Κάτι πολύ φιλόδοξο και δύσκολο.  Να ολοκληρώσω την «τριλογία».  Imperium (η ακμή), «Χώρα από χαλκό» (παρακμή-πτώση) και το τρίτο που θα κινηθεί σε αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν λογοτεχνία whatif  Τι θα γινόταν λοιπόν αν μετά , ας πούμε, εκατό χρόνια κατοχής, «πάλι δικά μας γίνονταν;». 

Επίσης…προσπαθώ να γράφω πρόζα και μετά θέατρο και ξανά πρόζα, μιας και αγαπώ και τα δύο.  Τώρα είναι η σειρά του θεάτρου.  Το έργο μου «Μπίλη ο τίγρης» ήταν να ανέβει τώρα που μιλάμε αλλά….

Σας ευχαριστώ πολύ!

ΑΜΑΡΟΚ

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΙΣΗΣ

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Σελ. 423, Μάρτιος 2020

     Την πέμπτη υπόθεση που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας ο επιθεωρητής Άντερς Οικονομίδης, επικεφαλής του Τμήματος Εγκλημάτων της Αστυνομικής Διεύθυνσης του Έρεμπρο της Σουηδίας, αφηγείται στο βιβλίο του «Άμαροκ», ο Β. Γιαννίσης. (Άμαροκ, ονομάζεται στη μυθολογία των Ινουίτ (Εσκιμώων), ένας γιγάντιος λύκος, που λέγεται ότι καταδιώκει και καταβροχθίζει κάθε άνθρωπο που είναι τόσο αφελής ώστε να πάει για κυνήγι μόνος τη νύχτα. Σε αντίθεση με τους κοινούς λύκους που κυνηγούν σε αγέλες, οι άμαροκ κυνηγούν μόνοι).

     Στις 5 Ιουνίου 2012, η αστυνομία του Έρεμπρο, δέχεται μια κλήση. Μια γυναίκα βρέθηκε απαγχονισμένη σ’ ένα διαμέρισμα. «Μάριαμ Αμπντί, ετών τριάντα επτά. Κάτοικος του συγκροτήματος Μπερσλασβέγκεν την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τη μαρτυρία του γείτονα από το διπλανό διαμέρισμα ο οποίος τη βρήκε». Ο Οικονομίδης και όσα μέλη της ομάδας του βρέθηκαν στο σημείο δεν έχουν καμία αμφιβολία: πρόκειται για αυτοκτονία. Η αυτόχειρας, έχει αφήσει και σημείωμα που περιέχει όμως μια μόνο λέξη: αθώος. Είναι προφανές ότι αναφέρεται στον σύζυγό της, ο οποίος το 2005, καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για τον φόνο της Μάλιν Λίντγκρεν, μιας 16χρονης μαθήτριας στο σχολείο του Χέλεφορς, στο οποίο ο Φαϊζάλ Αμπντί εργαζόταν ως επιστάτης. «Η Μάλιν δολοφονήθηκε στις τουαλέτες του σχολείου της πριν το σχόλασμα. Η αστυνομία συνέλαβε τον Φαϊζάλ Αμπντί, τότε τριάντα έξι χρόνων. Είχε συμπληρώσει τέσσερα χρόνια στη Σουηδία ως πρόσφυγας από τη Σομαλία και εργαζόταν ως επιστάτης στο σχολείο. Υπήρχαν μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες ο Φαϊζάλ φορούσε ματωμένα ρούχα εκείνη την ημέρα ή τις επόμενες μέρες. Τρεις εβδομάδες αργότερα, ομολόγησε».

     Ο Οικονομίδης, από περιέργεια έριξε μια ματιά στο φάκελο της υπόθεσης κι είδε πράγματα που δεν του άρεσαν καθόλου. Αφού συνομίλησε και με τη δικηγόρο του Αμπντί, κατάλαβε ότι κάτι στην υπόθεση δεν πήγαινε καλά. Οι έρευνες είχαν γίνει με προχειρότητα και στοιχεία που φαινόταν σημαντικά, δεν εξετάστηκαν με τη δέουσα προσοχή. Όταν μάλιστα βρέθηκε ο ιδανικός «αποδιοπομπαίος τράγος» στο πρόσωπο του πρόσφυγα από τη Σομαλία, οι έρευνες στόχευαν αποκλειστικά στην κατάδειξή του ως ενόχου! Στον ίδιο, που ήταν πρακτικά αναλφάβητος και είχε άγνοια της γλώσσας, ασκήθηκαν πιέσεις κι έγιναν ερωτήσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε οι απαντήσεις να τον ενοχοποιήσουν. Ο Οικονομίδης βρέθηκε σε δίλλημα. «Έπρεπε να διαλέξει: είτε να σκάψει περισσότερο είτε να αφήσει τα σκυλιά να κοιμούνται ήσυχα. Τι συνέπειες θα είχε η απόφασή του; Κι αν έβρισκε ενδείξεις οι οποίες πράγματι  ενίσχυαν τους ισχυρισμούς της δικηγόρου του Φαϊζάλ Αμπντί; Σίγουρα δεν μπορούσε να τις κρατήσει στο συρτάρι, όχι μόνο επειδή ένας αθώος βρισκόταν στη φυλακή, αλλά κι επειδή ένα εξαιρετικά βίαιο κι επικίνδυνο άτομο ήταν ελεύθερο. Η δολοφονία της Μάλιν Λίντγκρεν δεν είχε γίνει εν βρασμώ ψυχής, είχε προσχεδιαστεί από ένα άτομο που ήθελε να σκοτώσει, πιθανότατα φαντασιωνόταν για καιρό τη στιγμή αυτή και ήταν πολύ πιθανό να επαναλάβει την ίδια πράξη στο μέλλον-αν δηλαδή, δεν την είχε επαναλάβει ήδη, ακόμα και πριν τη δολοφονία της Μάλιν». Παράλληλα, θα έπρεπε να σκεφτεί και τις αντιδράσεις που θα προκαλούσε στους ανωτέρους του, πιθανό αίτημα για επανεξέταση της υπόθεσης, τη στιγμή που εκκρεμούσαν άλλες ανοιχτές υποθέσεις. Όμως για τον Οικονομίδη «Η υπόθεση έμοιαζε με κουτί από γάλα. Κι από το στιγμή που του μπήκαν έστω οι υποψίες ότι κάτι δεν πάει καλά, το κουτί άνοιξε και πλέον μπορούσε να διατηρηθεί στο ψυγείο μονάχα για λίγες μέρες προτού μπαγιατέψει. Έπρεπε είτε να το πιεί είτε να το πετάξει στα σκουπίδια».

     Τα στοιχεία που παρουσίασε έπεισαν τους ανωτέρους του και πήρε την άδεια να ερευνήσει-για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα- την υπόθεση, η οποία όπως αποδείχτηκε, είχε περισσότερο βάθος κι ανεξερεύνητες πτυχές απ’ ότι αρχικά φάνηκε!

     Ο Β. Γιαννίσης έγραψε ένα καταπληκτικό αστυνομικό μυθιστόρημα με πολλές ανατροπές και αναπάντεχο φινάλε. Ο Οικονομίδης και η ομάδα του, χάρη στη σκληρή, προσεκτική δουλειά και παρά τον περιορισμένο χρόνο, φτάνουν σε ένα αποτέλεσμα που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει. Παράλληλα σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, παίρνει την ευκαιρία να κάνει τους αναγνώστες του κοινωνούς των απόψεών του για θέματα όπως οι ανθρώπινες σχέσεις, η απώλεια, τα γηρατειά, ο πόλεμος, η προσφυγιά, ο ρατσισμός. Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό, να σας μεταφέρω ένα ακόμη απόσπασμα: «Επειδή ο ανθρώπινος νους, ακόμα κι έπειτα από χιλιάδες χρόνια εξέλιξης, αδυνατεί να ξεφύγει από το γνώριμο κι ασφαλές δίπολο «εμείς κι αυτοί», πιστεύοντας πως οτιδήποτε εισβάλλει στον πυρήνα της μεγάλης ή μικρής ομάδας στην οποία νιώθει οικεία αποτελεί απειλή και επομένως πρέπει να εξοστρακιστεί ή να εξοντωθεί, προκειμένου να μην αλλοιωθεί η γνώριμη ομοιογένεια πάνω στην οποία το άτομο βασίζει την ομαλότητα της ζωής του». Το «Άμαροκ» είναι εξαιρετική αναγνωστική επιλογή.    

ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΛΕΝΑ ΔΙΒΑΝΗ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 475, Ιανουάριος 2020

     Την ιστορία οκτώ (+1) ζευγαριών που αναμίχθηκαν ενεργά κι έντονα στη διαμόρφωση της ελληνικής Ιστορίας, μας περιγράφει στο νέο της βιβλίο η Λένα Διβάνη.

     «Κατάλαβα ότι η αθέατη προσωπική ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας παίζει έναν τεράστιο ρόλο στις αποφάσεις, στις κινήσεις τους. Άνθρωποι είναι κι αυτοί σαν κι εμάς. Πώς να κατανοήσουμε τις αποφάσεις ενός δημόσιου προσώπου, χωρίς να γνωρίζουμε, έστω και στοιχειωδώς, τα κίνητρά του, τα τραύματά του, τις ανομολόγητες ανάγκες του; Πώς να καταλάβεις τη στάση του Μεταξά αν δε διαβάσεις το ημερολόγιό του, όπου συνεχώς θρηνεί ότι είναι κοντός; Πώς να ερμηνεύσεις τη στάση του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στην Ένωση Κέντρου αν δεν ξέρεις την άβυσσο που τον χώριζε από τον πατέρα του; Η «μικρή» ιστορία τους, η προσωπική, έχει αναμφισβήτητα επηρεάσει τη μεγάλη, αυτή με το «ι» κεφαλαίο, αυτή, που υφιστάμεθα όλοι εμείς».

     Υπήρξαν και άλλα ζευγάρια των οποίων τα μέλη έπαιξαν εξίσου σημαντικό ρόλο με αυτά που περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Η επιλογή τους όμως, έγινε με συγκεκριμένα κριτήρια. «Διάλεξα τα ζευγάρια που μου κίνησαν την περιέργεια, τα πιο επιδραστικά, τα πιο έντονα. Μια μόνο προϋπόθεση έβαλα στον εαυτό μου: Αφού σταματάω περίπου στη δεκαετία του ’60 για ευνόητους λόγους, οι άντρες θα είναι αναποδράστως οι μοναδικοί πρωταγωνιστές. Θα διάλεγα όμως άντρες των οποίων οι γυναίκες ήταν επίσης ενδιαφέροντα, δρώντα, φλεγόμενα, σημαντικά πρόσωπα, όχι βαρετές κυρίες των κυρίων».

     Τέλος, στον πρόλογο, η συγγραφέας εξηγεί, γιατί επέλεξε να μιλήσει για ζευγάρια «…γιατί ο έρωτας, η συμβίωση, είναι η μοναδική συνθήκη που όλοι μας είμαστε αναπόφευκτα έκθετοι και γυμνοί, ολόκληροι».

     Τα ζευγάρια που απασχολούν τη συγγραφέα είναι:

Γεώργιος Παπανδρέου και Κυβέλη «Δύο Ηθοποιοί Στο Ίδιο Σπίτι».

Παύλος και Φρειδερίκη «Η Βασίλισσα Που Έγινε Βασιλιάς».

Νίκος Μπελογιάννης και Έλλη Παππά «Έρωτας Και Επανάσταση».

Ελευθέριος Βενιζέλος και Έλενα «Ένας Γάμος Εθνικού Συμφέροντος».

Ίων Δραγούμης, Πηνελόπη Δέλτα και Μαρίκα Κοτοπούλη «Ο Άμλετ, Η Κυρία Και Η Θεατρίνα» (ο Δραγούμης συνδέθηκε διαδοχικά και με τις δύο κυρίες).

Χαρίλαος και Σοφία Τρικούπη «Αδελφές Ψυχές» (το μόνο ζευγάρι που δεν είναι ερωτικό).

Όθωνας Και Αμαλία «Ερωτευμένοι Με Την Ελλάδα».

Μαντώ Μαυρογένους και Δημήτριος Υψηλάντης «Έρωτας Σαν Πόλεμος».

(Επέλεξα να παραθέσω και τους «τίτλους» των κεφαλαίων, γιατί είναι ευφάνταστοι).

     Η συγγραφέας, δεν παραθέτει απλά την ιστορία του έρωτα δύο ανθρώπων. Βάζει αυτή την ιστορία στο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Κι αυτό είναι από τα μεγάλα ατού του βιβλίου. Για τον αναγνώστη, είναι μεγάλη τύχη, που η Λένα Διβάνη, είναι πολύ καλή συγγραφέας και επίσης πολύ καλή ιστορικός (κι ένα ιδιαίτερα ευφυές άτομο). Γιατί αν το ίδιο βιβλίο το έγραφε ένας ιστορικός, όσο καλός κι αν ήταν, θα ήταν μια «ξερή» παράθεση γεγονότων και ημερομηνιών. Από την άλλη αν το έγραφε ένας συγγραφέας χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο στην Ιστορία, θα χανόταν κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες και η κριτική ματιά στα γεγονότα. Η Λ. Διβάνη συνδυάζει και τις δύο ιδιότητες, με αποτέλεσμα να γράψει ένα κείμενο μοναδικό, με χιούμορ, αλλά κι επιστημονική επάρκεια.

Ένα εξαιρετικό βιβλίο.