ΥΠΟΘΕΣΗ AGATHA CHRISTIE

NINA DE GRAMONT
Μετάφραση ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΙΣΗΣ
Eκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Σελ. 508, Μάιος 2022

      Η Άγκαθα Κρίστι, (γεννήθηκε το 1890 και πέθανε το 1976), υπήρξε διάσημη συγγραφέας αστυνομικών-κι όχι μόνο-ιστοριών. Στη διάρκεια της καριέρας της, έγραψε 66 μυθιστορήματα και 15 συλλογές διηγημάτων στα οποία πρωταγωνιστούν κυρίως ο Ηρακλής Πουαρό και η Μις Τζέιν Μαρπλ. Έγραψε ακόμη δύο αυτοβιογραφίες, έξη αισθηματικά μυθιστορήματα και πολλά θεατρικά έργα, ένα από τα οποία, «Η Ποντικοπαγίδα», αποτελεί το μακροβιότερο έργο στην παγκόσμια ιστορία του θεάτρου. Υπολογίζεται ότι τα βιβλία της, έχουν πουλήσει πάνω από δύο δις (!!) αντίτυπα παγκοσμίως.

     Το 1926 κι ενώ η Κρίστι ήταν 36 ετών, χωρίς να έχει ακόμη την τεράστια αναγνώριση που την ανέδειξε σε «βασίλισσα του εγκλήματος», συνέβη ένα πολύ σοβαρό περιστατικό στη ζωή της. Το βράδυ της 3^ης Δεκεμβρίου, μπήκε στο αυτοκίνητό της κι αναχώρησε προς άγνωστη κατεύθυνση. Το επόμενο πρωί το αυτοκίνητο βρέθηκε εγκαταλελειμμένο λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, ενώ η Κρίστι είχε… εξαφανιστεί! «Το Morris Cowley που οδηγούσε εντοπίστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες […] Βρισκόταν στην άκρη του δρόμου και τα φώτα του ήταν αναμμένα, μέχρι που ξέμεινε από μπαταρία. Το καπό του αυτοκινήτου ήταν χωμένο μέσα στους θάμνους. Στο πίσω κάθισμα βρέθηκε το γούνινο παλτό της, μια γεμάτη βαλίτσα και η άδεια οδήγησης».

     Μόλις έγινε γνωστό το γεγονός, υπήρξε τεράστια κινητοποίηση. Κάθε αστυνομικός στην Αγγλία, 15.000 εθελοντές που συνοδεύονταν από λαγωνικά, ακόμη και αεροπλάνα, ρίχτηκαν στην αναζήτηση. Πολλοί φοβόταν το χειρότερο και υποψιαζόταν ότι ο σύζυγός της Άρτσιμπαλντ (πρώην αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας) ενέχεται σε πιθανή εγκληματική ενέργεια σε βάρος της συζύγου του. Τις υποψίες επέτεινε το γεγονός ότι είχε μόλις ζητήσει διαζύγιο, αφού είχε γνωρίσει μια νεότερη γυναίκα, την οποία ήθελε να παντρευτεί.

     Τελικά, έντεκα μέρες αργότερα, η Κρίστι εντοπίστηκε σώα και αβλαβής σε ξενοδοχείο, στο οποίο είχε κλείσει δωμάτιο με το όνομα… της ερωμένης του συζύγου της! «Όπου και αν βρίσκεστε καθώς διαβάζετε τις σελίδες αυτές, όσος χρόνος κι αν έχει περάσει, ξέρετε ότι η Άγκαθα Κρίστι δεν παρέμεινε αγνοούμενη. Ξέρετε ότι δεν πέθανε τον Δεκέμβριο του 1926. Έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα και έγραψε πολλά μυθιστορήματα και διηγήματα. Έγραφε τουλάχιστον ένα βιβλίο κάθε χρόνο-τα Χριστούγεννα έρχονται μαζί με τα βιβλία της Κρίστι, έλεγε ο εκδότης της, κολυμπώντας στα κέρδη του Δεκεμβρίου». Ποτέ δεν εξήγησε τους λόγους της «εξαφάνισής» της. Οι εκδοχές που ακούστηκαν ήταν πολλές: απαγωγή που ματαιώθηκε, παροδική αμνησία, νευρική κατάρρευση από τον πρόσφατο χαμό της μητέρας της και το αίτημα διαζυγίου από τον σύζυγό της, ακόμα κι ότι σκέφτηκε την αυτοκτονία, αλλά στην πορεία μετάνιωσε. Υπήρξαν βέβαια και πιο κυνικές εκδοχές, όπως αυτή που μιλούσε για διαφημιστικό κόλπο: «Το έκανε για να πουλήσει βιβλία. Μια χούφτα Άγγλοι αναγνώστες την ήξεραν μέχρι την περασμένη Παρασκευή. Εάν δεν εμφανιστεί μέχρι το τέλος της εβδομάδας, το θέμα θα γίνει γνωστό σε όλον τον κόσμο».

     Εμπνευσμένη από αυτό το περιστατικό η De Gramont, η οποία ασχολείται με την ζωή της Κρίστι από το 2015, δίνοντας τη δική της εκδοχή, κατάφερε να γράψει ένα εξαιρετικό ψυχολογικό θρίλερ, που τα έχει όλα. Σασπένς, αγωνία, μυστήριο, ευφυέστατη πλοκή, ανατροπές. Παρά το γεγονός ότι η ιστορία και η εξέλιξή της είναι λίγο-πολύ γνωστή, ο μοναδικός τρόπος γραφής και η χρήση της ευρηματικής φαντασίας της συγγραφέως, δίνουν ένα καινούριο ενδιαφέρον. Ένα πολύ αξιόλογο μυθιστόρημα. 

ΖΟΦΕΡΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

HARALD LUDERS
Μετάφραση ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 437, Δεκέμβριος 2022

      Το πρώτο, (αυτοτελές), μέρος μιας τριλογίας του γερμανού συγγραφέα και ρεπόρτερ Χ. Λούντερς που έχει τίτλο «Ζοφερή Εξουσία», είναι ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ.

     Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ (το βιβλίο γράφτηκε και κυκλοφόρησε το 2016 και γι’ αυτό αναφέρει σαν καγκελάριο την  Μέρκελ η οποία αποχώρησε από την πολιτική το 2021), ακολουθεί μια σχετικά διαλλακτική και ήπια πολιτική απέναντι στο προσφυγικό. Η Γερμανία υποδέχεται αρκετά μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων απ’ ότι είχε αρχικά υπολογίσει. Αυτό φαίνεται ότι δεν αρέσει σε κάποιους ακροδεξιούς-νεοναζιστικούς θύλακες των μυστικών υπηρεσιών, οι οποίοι αποφασίζουν να αντιδράσουν «Φίλοι μου, για το σινάφι μας η τουρκική γλώσσα χρησιμοποιεί την έκφραση βαθύ κράτος. Περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Όσοι βρίσκονται πάνω από εμάς, υπουργοί, γενικοί γραμματείς και φαρισαίοι, λογοδοτούν αποκλειστικά στα κόμματά τους και είναι προσηλωμένοι στις επόμενες εκλογές, στα ψηφαλάκια. Έρχονται και παρέρχονται. Εμείς όμως μένουμε. Αντιπροσωπεύουμε τη συνέχεια του κράτους, δεν υποχρεούμαστε ν’ ασπαστούμε τις όποιες αλλαγές, ούτε να λογοδοτήσουμε στο αλλοπρόσαλλο πνεύμα των καιρών. Υπηρετούμε το γερμανικό κράτος, υπηρετούμε τη Γερμανία. Από αυτό το μετερίζι προκύπτει η νομιμότητά μας, απ’ το ίδιο μετερίζι προκύπτουν τα καθήκοντά μας». Αυτός που τα λέει όλα αυτά, είναι ο Βέρνερ Ντίκμαν, υψηλόβαθμο στέλεχος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος και ιθύνων νους της σχεδιαζόμενης συνωμοσίας.

     Ο Ματίας (Μιτς) Μπέργκερ, είναι ρεπόρτερ της εταιρείας παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων Star TV. «Πολύ καιρό τώρα, ο Μιτς έχει απογοητευτεί εντελώς με τη δουλειά που κάνει. Τη δουλειά του ρεπόρτερ την αγαπάει, είναι εντελώς σπαστικό όμως να πρέπει να παραδίδει κάθε τρεις και λίγο τόσο μπανάλ και ψευτοσυναρπαστικές ιστορίες. Αυτό είναι το αντίτιμο προκειμένου να κορεστεί η δίψα των καναλαρχών για ολοένα μεγαλύτερους δείκτες τηλεθέασης». Η απογοήτευσή του, όπως είναι φυσικό έχει αντίκτυπο τόσο στην ποιότητα της δουλειάς του, όσο και στις συμβατικές του υποχρεώσεις. Ο μόνος λόγος που παραμένει, είναι γιατί με τον μισθό που παίρνει, καλύπτει άνετα τα έξοδά του. Αν και τώρα τελευταία το κλίμα είναι αρνητικό γι’ αυτόν και απ’ ότι καταλαβαίνει σύντομα θα πρέπει να ψάξει για νέα δουλειά.

     Ένα πρωινό, μετά την «καθιερωμένη» κατσάδα που υπέστη από το αφεντικό του επειδή έφτασε πάλι με σημαντική καθυστέρηση, πηγαίνει στο γραφείο του για έναν ακόμη καφέ. «Κατεβάζοντας τον τρίτο εσπρέσο παρατηρεί ξαφνικά πάνω στο γραφείο του ένα φάκελο. Είναι από χοντρό καφέ χαρτί, κλεισμένος σχολαστικά με αυτοκόλλητη ταινία. […] Αυστηρά προσωπικό-εμπιστευτικό, αυτό ήταν γραμμένο πάνω-πάνω. Μέσα, είναι κάτι πλακουτσό, τετράγωνο. Σχίζει το φάκελο και πιάνει ένα ντιβιντί δίχως επιγραφή. Ανοίγει το λάπτοπ, εμφανίζεται μια εικόνα όλο παράσιτα».

     Αυτό που βλέπει να διαδραματίζεται στο dvd, ξυπνά μεμιάς το δημοσιογραφικό του ένστικτο. «Μιλάμε για αποτυχία ή για ενεργό ανάμειξη των μυστικών υπηρεσιών; Μόνο αν προϋποθέσει κανείς όλες τις εκδοχές, προκύπτει ξαφνικά εικόνα απ’ τα κομμάτια του παρανοϊκού αυτού παζλ. Υπήρχε ποτέ ενδεχόμενο γερμανικές μυστικές υπηρεσίες να βοήθησαν πράγματι ακροδεξιούς δολοφόνους;».

     Για να απαντήσει σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα που προκύπτουν απ’ όσα βλέπει στο dvd, o Μίτς θα ξεκινήσει μια έρευνα που θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του και η οποία θα τον οδηγήσει στον πυρήνα μιας συνωμοσίας που απειλεί τη Γερμανία.

     Το «Ζοφερή Εξουσία», είναι ένα καταιγιστικό, συναρπαστικό κι επίκαιρο πολιτικό θρίλερ, που διαβάζεται με κομμένη την ανάσα.     

ΤΕΥΚΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

         Γεννήθηκε το 1954 στην Αθήνα και κατάγεται από την Κύπρο. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Pierre et Marie Curie. Από το 1981 διδάσκει μαθηματικά στη μέση εκπαίδευση. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες σχετικά με τη διδακτική των μαθηματικών, την εισαγωγή της πληροφορικής στην εκπαίδευση και τη χρήση της αφήγησης στη διδασκαλία των μαθηματικών. Το 2006 η γαλλική κυβέρνηση του απένειμε τον τίτλο του Chevalier dans L’ Ordre des Palmes Academiques. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες, ενώ για το «Αχμές, Ο Γιος Του Φεγγαριού», του έχει απονεμηθεί το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχει μεταφράσει 28 βιβλία λογοτεχνικά κι επιστημονικά. Έργα του: «Μαθηματικά Επίκαιρα» (2004, Πόλις), «Πυθαγόρεια Εγκλήματα» (2006, Πόλις), «Μαθηματικά Α! Γυμνασίου» (1) (2007, Ελληνικά Γράμματα), «Μαθηματικά Α! Γυμνασίου (2) (2007, Ελληνικά Γράμματα), Μαθηματικά Β! Γυμνασίου (1) (2007, Ελληνικά Γράμματα), «Μαθηματικά Β! Γυμνασίου» (2) (2007, Ελληνικά Γράμματα), «Μαθηματικά Γ! Γυμνασίου» (1) (2007, Ελληνικά Γράμματα), «Μαθηματικά Γ! Γυμνασίου» (2) (2007, Ελληνικά Γράμματα), «Τα Τέσσερα Χρώματα Του Καλοκαιριού» (2011, Πόλις), «Ο Μέτοικος Και Η Συμμετρία» (2012, Πόλις), «Άλγεβρα Β! Γενικού Λυκείου» (2013, Πατάκης), «Αχμές, Ο Γιος Του Φεγγαριού» (2013, Πόλις), «Μιλώντας Στην Άννα Για Τα Μαθηματικά» (2014, Πατάκης), «Εγκλήματα Δημοσιονομικής Προσαρμογής» (2015, Πόλις), «Σφαιρικά Κάτοπτρα, Επίπεδοι Φόνοι» (2016, Πόλις), «Μιλώντας Στην Αθηνά Για Το Χάος Και Την Πολυπλοκότητα» (2017, Πατάκης), «Φονικό Στη Μεγάλη Εκκλησία» (2022, Ψυχογιός). Συμμετοχή σε συλλογικά έργα: «Ελληνικά Εγκλήματα 2» (2008, Καστανιώτης), «Ελληνικά Εγκλήματα 3» (2009, Καστανιώτης), «Αξιοποίηση Της Ιστορίας Των Μαθηματικών Στη Διδασκαλία Των Μαθηματικών» (2009, Ζήτη), «Είσοδος Κινδύνου» (2011, Μεταίχμιο), «Ελληνικά Εγκλήματα 4» (2011, Καστανιώτης), «Η Επιστροφή Του Αστυνόμου Μπέκα» (2012, Καστανιώτης), «Κλέφτες Και Αστυνόμοι» (2013, Ψυχογιός), «Ερωτικά Εγκλήματα» (2915, Πόλις), «Αστυνομική Λογοτεχνία» (2015, Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας), «18 Κείμενα Για Τον Γιάννη Μαρή» (2016, Πατάκης), «Ελληνικά Εγκλήματα 5» (2019, Καστανιώτης) «Εικασία 3ν+1» (2022, Ψυχογιός)

 

         Ποια είναι η σχέση μαθηματικών και συγγραφής αστυνομικής λογοτεχνίας που εσείς «υπηρετείτε» (και τα δύο) με μεγάλη επιτυχία;

        Ο λιτός, ορθολογικός μαθηματικός συλλογισμός είναι κατά τη γνώμη μου απολύτως ενδεδειγμένος για την εξιχνίαση μιας υπόθεσης μυστηρίου. Η μαθηματική δομή της σκέψης συνεισφέρει ουσιαστικά στον εντοπισμό και την απαλοιφή των παρελκυστικών στοιχείων που αποτελούν την ουσία της αστυνομικής λογοτεχνίας. Άλλωστε, όπως μας εξηγεί ο ChevalierC. AugusteDupin, ο ήρωας του E. A. Poe,  κατά την εξιχνίαση, « …καθιστούμε το τυχαίο, αντικείμενο αυστηρών υπολογισμών. Υποβάλλουμε το αδιερεύνητο και το αφάνταστο στη μαθηματική επεξεργασία των τύπων που μάθαμε στο σχολείο».

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Εικασία 3ν+1»;

         Το κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής «δικαιοσύνης» είναι η ατιμωρησία. Αραχνοειδή διαπλεκόμενα κυκλώματα νομικών, πολιτικών και «ευυπόληπτων» πολιτών καθιστούν την απονομή της δικαιοσύνης σχεδόν αδύνατη· και όταν – σπάνια – τυχαίνει να αποδοθεί από κάποιο δικαστήριο επεμβαίνουν οι σύνθετοι, εξαιρετικά αποτελεσματικοί μηχανισμοί αναστολών, αδειών, αποφυλακίσεων υπό όρους για να ακυρώσουν «νόμιμα» τις δικαστικές αποφάσεις. Ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα που να απεικονίζει αυτό το μοντέλο.

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

          Πρόθεσή μου δεν ήταν να μεταφέρω κάποιο μήνυμα, άλλωστε κάτι τέτοιο δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα. Έγραψα για καθαρά προσωπικούς λόγους. Ήθελα να διοχετεύσω κάπου την οργή μου, να δημιουργήσω μια βαλβίδα εκτόνωσης για την αγανάκτηση που με πνίγει.

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

         Οποιαδήποτε ανοικτή, δημόσια ενέργεια αλληλοεπιδρά με το κοινωνικό σύνολο και συνεπώς έχει κοινωνικό χαρακτήρα.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

          Σε καμία περίπτωση. Η λογοτεχνία καταγράφει και σχολιάζει, με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, τα κοινωνικά δρώμενα και ενδεχομένως ευαισθητοποιεί κάποιους αναγνώστες. Άλλες όμως είναι οι δυνάμεις που θέτουν σε κίνηση τις λιγότερο ή περισσότερο βίαιες αλλαγές.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

          Η προφορική αφήγηση πραγματικών ή μυθοπλαστικών ιστοριών ήταν μια πολύ παλιά μου συνήθεια, την οποία το περιβάλλον μου – οι παρέες μου – αντιμετώπιζαν πάντα με συμπάθεια. Σε αρκετά μεγάλη ηλικία και ως φυσιολογική συνέπεια της μεταφραστικής δουλειάς μου πήρα την απόφαση να γράψω το πρώτο μου μυθιστόρημα.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

          Νιώθεις μια ιδιαίτερη χαρά όταν παίρνεις στα χέρια σου το πρώτο σου βιβλίο. Είναι ένα μείγμα δυσπιστίας (εγώ το έκανα αυτό;), ικανοποίησης (παιδεύτηκα αλλά να ‘το), απορίας (τελικά αυτό ήτανε;). Και πρέπει να πω ότι αυτά τα συναισθήματα είναι τα ίδια σε κάθε καινούργιο βιβλίο είτε είναι το πρώτο είτε το ενδέκατο…

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

          Μετά το τελικό «τυπωθείτω» οι ήρωές μου αποκτούν την ελευθερία τους. Όταν διαβάζει γι’ αυτούς, ο κάθε αναγνώστης τους συμπληρώνει, τους αναπλάθει, τους μετασχηματίζει κατά την κρίση και την επιθυμία του. Κατά κάποιο τρόπο, η διαδικασία της ανάγνωσης αποτελεί μια εκ νέου συγγραφή. Κουβεντιάζοντας με τους αναγνώστες μου – κάτι που αποτελεί μια από τις πιο ευχάριστες συνέπιες της συγγραφής – ανακαλύπτω συχνά με έκπληξη ότι, στη σκέψη τους, οι ήρωές μου ακολουθούν μια ολότελα διαφορετική πορεία σε σχέση με αυτήν που νόμιζα ότι τους είχα καθορίσει. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και δημιουργικό.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

          Σίγουρα. Πολλά από τα συναισθήματα των ηρώων που περιγράφω είναι δικά μου. Άλλα πάλι είναι πειραματισμοί (εκ του ασφαλούς) πάνω σε πράγματα που θα με ενδιέφερε να γνωρίσω.

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

          Όλοι οι ήρωές μου , «καλοί» και «κακοί» έχουν κομμάτια του εαυτού μου. Κάποια τους τα έδωσα εγώ συνειδητά, κάποια παρεισέφρησαν στο χαρακτήρα τους χωρίς την «άδειά» μου.

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

          Η σύζυγός μου, τα παιδιά μου, μερικοί καλοί φίλοι. Η αείμνηστη Τιτίνα Δανέλλη είχε διαβάσει όλα μου τα μυθιστορήματα, πριν παραδοθούν στον εκδότη. Εξαίρεση αποτέλεσε το τελευταίο, για το οποίο είχαμε κουβεντιάσει λίγο πριν φύγει, αλλά δεν πρόλαβε να το δει στην τελική μορφή του. Το αφιέρωσα στη μνήμη της.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

          Δεν νομίζω ότι σε αυτό το θέμα έχω δικαίωμα επιλογής. Άλλωστε δεν αισθάνομαι αυτή την ανάγκη. Αυτός (αυτή) επέλεξε να με διαβάσει, δεν μπορώ παρά να νιώσω ευγνωμοσύνη.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

          Όταν γράφεις προβάλλεις στο χαρτί στοιχεία του εαυτού σου, τα οποία κάποιες φορές ήταν τόσο βαθιά κρυμμένα μέσα σου που  ούτε καν το υποψιαζόσουν.

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

          Όχι. Το γράψιμο με έχει αρκετές φορές βοηθήσει να συγκεκριμενοποιήσω κάποια πεποίθησή μου, όχι όμως και να την ανατρέψω.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

          Είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις που μου προσφέρει η ιδιότητα του «συγγραφέα».

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

          Αρκετές φορές οι αναγνώστες εντοπίζουν στο κείμενο πράγματα που δεν είχα αντιληφθεί ότι υπήρχαν. Ακόμα πιο ενδιαφέρον όμως είναι όταν «εντοπίζουν» πράγματα που ποτέ δεν πέρασαν από το μυαλό μου και που αποτελούν την καθαρά δική τους συνεισφορά στο μύθο, συχνά σε αντίθεση με αυτό που εγώ νομίζω ότι λέει!

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

          Η Γεωργία Ταρσούλη και η σειρά της «Ήμουν κι εγώ εκεί». Ο Mika Waltari. Η Jane Austen. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που ήρθαν στο μυαλό μου. Σίγουρα όμως υπάρχουν και πολλοί ακόμα. Έχω την εντύπωση ότι κάθε συγγραφέας που έτυχε να διαβάσω έχει συνεισφέρει το λιθαράκι του στη δική μου γραφή.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

          Όπως ήδη ανέφερα, το γράψιμο είναι για μένα μια λυτρωτική διαδικασία. Παρόλο που είναι επίπονη, θα την χαρακτήριζα εύκολη, ακόμα και ευεργετική αφού με βοηθά να πορεύομαι στην υπόλοιπη ζωή μου.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

          Έχω ήδη δυο ιστορίες στα σκαριά, μια στην οποία πρωταγωνιστεί ξανά η Υπαστυνόμος Όλγα Πετροπούλου και μια που θα μας ταξιδέψει στην Αθήνα της εποχής του Όθωνα. Δεν ξέρω ποια θα ολοκληρωθεί πρώτη, αφού ανταγωνίζονται για να κερδίσουν το χρόνο μου, ελπίζω όμως ότι θα δουν και οι δύο το φως.

ΒΑΓΟΝΙ ΤΡΙΤΗΣ ΘΕΣΗΣ

ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΠΡΑΝΤΖΙΟΣ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 415, Νοέμβριος 2022

      Την ιστορία τριών γυναικών ηθοποιών (μάνα-κόρη-εγγονή), αφηγείται στο βιβλίο του «Βαγόνι Τρίτης Θέσης», ο Π. Πράντζιος και μαζί την ιστορία της μοναδικής δυνατότητας διασκέδασης (εκτός φυσικά από τα πανηγύρια) που υπήρχε για πολλά χρόνια στην επαρχία: τα θεατρικά μπουλούκια!

     «Μια φορά κι έναν καιρό, εκεί στα τέλη του 19^ου αιώνα, γεννήθηκαν τα θεατρικά μπουλούκια. Ηθοποιοί που αγαπούσαν την τέχνη τους και δεν τους χωρούσαν στα θέατρα της Αθήνας, οργάνωναν ένα μπουλούκι και περιδιάβαιναν την Ελλάδα πηγαίνοντας από χωριό σε χωριό και σε μικρές επαρχιακές πόλεις κι ανέβαζαν τις παραστάσεις τους σε τσαντίρια-αντίσκηνα μεγάλης χωρητικότητας, με καθίσματα πάγκους-ή σε καφενεία και καπναποθήκες ή όπου αλλού κατάφερνε ο θιασάρχης να βρει χώρο, για να στήσουν τα σκηνικά τους. Αναγκαία τα μπουλούκια για την ελληνική επαρχία που έσφυζε από ζωή κι αναζητούσε τη δική της πολιτιστική έκφραση».

     Στη Ροδίτσα Φθιώτιδας, ζει μια 19χρονη πανέμορφη κοπέλα, το Λενάκι. «Κείνα τα χρόνια το Λενάκι κόλαζε ακόμη και τον παπά που τη μεταλάβαινε! Ξεροκατάπινε ο παπα-Σπύρος την ώρα που η νεαρή κοπέλα μισάνοιγε το στόμα της για να την κοινωνήσει. Τα χείλη της αγριοκέρασα και τα μάτια της ακόμη και μισόκλειστα έσταζαν πόθο για ζωή. Περπατούσε κι η γης έτρεμε, τα λουλούδια παραμέριζαν στο πέρασμά της και τα δέντρα την κοιτούσαν ερωτευμένα». Το καλοκαίρι του 1937, κάνει την επανάστασή της, ενάντια κυρίως στη μητέρα της, αλλά και την συντηρητική κοινωνία του μικρού χωριού. Αποφασίζει να ασχοληθεί με το τραγούδι-είχε εκτός από ομορφιά κι εξαιρετική φωνή-και πιάνει δουλειά στην ταβέρνα του Μέρμηγκα. «Γιατί το νεαρό κορίτσι ήξερε να διεκδικεί τα θέλω της και να επιβάλλει στην προσωπικότητά της που φάνταζε ασυνήθιστη και τολμηρή για τα δεδομένα της επαρχίας του 1937. Τι κι αν η εποχή της όριζε άλλα για τη θέση της γυναίκας; Το Λενάκι είχε τις δικές της απόψεις κι ο κόσμος του χωριού με τις αντιλήψεις του δεν χωρούσε σ’ αυτές».

     Ο τριαντάχρονος Ανδρέας Ρεζής, είχε αποφοιτήσει από τη σχολή του Εθνικού θεάτρου και ήταν εξαιρετικό ταλέντο. Όμως, μεσούσης της δικτατορίας του Μεταξά, επειδή ήταν γνωστός για την κομμουνιστική του ιδεολογία, αλλά και τον δύστροπο και οξύθυμο χαρακτήρα του, δεν έβρισκε δουλειά στην Αθήνα και συμμετείχε στο μπουλούκι του Αντώνη. Όταν το μπουλούκι έφτασε στη Φθιώτιδα, «για το πανηγύρι που είχε ένα μεγαλοχώρι κοντά στη Λαμία», ήρθε σε αντιπαράθεση και σύγκρουση με τον μπουλουκτσή, αποχώρησε από το μπουλούκι και κατέβηκε στη Λαμία. Στην ταβέρνα του Μέρμηγκα είδε και άκουσε το Λενάκι «…ξαφνικά όλοι σταμάτησαν να μιλάνε και σάστισαν απ’ την ομορφιά και τη φινέτσα της νεαρής κοπέλας που ανέβηκε στο παλκοσένικο και με φωνή ταξιδιάρα άρχισε να τους μαγεύει […] Πώς να πιστέψει ο Ανδρέας στα μάτια του; Και πώς να πιστέψουν τα αυτιά του τη φωνή που άκουγε; Την κοιτούσε και στα μάτια του γεννιόταν ο πόθος. Μα και το Λενάκι τον πρόσεξε τον μαγκίτη-τίποτα δεν της ξέφυγε-τον μπάνισε κι όπως της άρεσε κιόλας πολύ, έγινε το λίκνισμά της πιο ερωτικό…». Ο έρωτας υπήρξε αμοιβαίος και κεραυνοβόλος! Ο Ανδρέας πρότεινε στο Λενάκι να τον ακολουθήσει στην Αθήνα κι αυτή δέχεται.

     Έτσι ξεκινά η ιστορία τριών γυναικών που είναι: το Λενάκι που ακολουθεί πιστά τον μεγάλο έρωτα της ζωής της στις περιπλανήσεις του στην Ελλάδα, η κόρη της Κάλλι, που έγινε μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου και η εγγονή της Ελένη, που με τις οικογενειακές καταβολές και το… θεατρικό DNA που κυκλοφορεί στις φλέβες της, γίνεται κι αυτή πολύ καλή ηθοποιός. Το μυθιστόρημα σε δεύτερο επίπεδο, αφηγείται την ιστορία των μπουλουκιών, και χρησιμοποιεί σαν φόντο την ελληνική ιστορία από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα. Είναι ένα μυθιστόρημα καλογραμμένο, με εξαιρετική χρήση της γλώσσας, ευφάνταστη πλοκή, χιούμορ και καλοδουλεμένους χαρακτήρες, είναι επιπλέον κι ένας θησαυρός γνώσης για τα σχήματα εκείνα «που άφησαν ιστορία στην ελληνική πολιτιστική ζωή και μοιάζουν ξεχασμένα στις μέρες μας».

     Το πολύ ενδιαφέρον και αξιόλογο βιβλίο, περιλαμβάνει βιβλιογραφία για το θέατρο και κυρίως για τα θεατρικά μπουλούκια.          

ΤΟ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΛΟ

PHILIP KERR
Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 469, Δεκέμβριος 2022

      Μια από τις πρώτες υποθέσεις που απασχόλησαν τον Μπέρνι Γκούντερ, περιλαμβάνει το βιβλίο «Το Ένα Από Το Άλλο» του Φ. Κερ.

     Μόναχο 1949. Στην πόλη στην οποία ουσιαστικά γεννήθηκε ο ναζισμός, επικρατεί αναστάτωση και κατάσταση χάους. Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τη λήξη του πολέμου, αλλά οι καταστροφές είναι τόσο μεγάλες που παρά την έντονη ανοικοδόμηση, υπάρχουν πολλά προβλήματα κυρίως στέγασης των κατοίκων. Παράλληλα ναζί αξιωματούχοι, που κατηγορούνται για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου, έχουν χάσει το αλαζονικό ύφος του εξουσιαστή και σαν τους αρουραίους, κρύβονται σε διάφορα κρησφύγετα περιμένοντας από τις φιλοναζιστικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στη Γερμανία, να τους φυγαδεύσουν στην Βραζιλία και την Αργεντινή. Οι «κατοχικές» δυνάμεις επικεντρώνουν την προσοχή τους στα πιο υψηλόβαθμα στελέχη κι έτσι διάφορα «κανάλια» με την οικονομική ενίσχυση των γερμανικών ελίτ, της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και την τεχνική υποστήριξη της CIA, προσπαθούν να απομακρύνουν όσο περισσότερους πρώην «συντρόφους» (όπως αποκαλούσε ο ένας τον άλλο) ναζί μπορούν.

     Ο Μπέρνι Γκούντερ, αποφασίζει τότε να εγκατασταθεί στην πόλη, αφού βλέπει ότι υπάρχουν προοπτικές για έναν ιδιωτικό ερευνητή.

     Μια από τις πρώτες πελάτισσες του γραφείου του είναι και η νεαρή γυναίκα που του συστήθηκε με το όνομα Μπρίτα Βάρτσοκ. «Όμορφη γυναίκα. Ψηλή. Πολύ ψηλή. Με τρεις μικρές ουλές στο πλάι του προσώπου. Πιθανότατα από θραύσματα. Όχι ότι έδειχνε να την πειράζει. Οι περισσότερες γυναίκες θα είχαν μακρύνει λίγο τα μαλλιά τους για να μην προσέχει κανείς τις ουλές. Όχι αυτή όμως. Και όχι ότι χαλούσε καθόλου την ομορφιά της. Δεν έχουν όμως όλες οι γυναίκες τέτοια αυτοπεποίθηση».

     Χρειάζεται τις υπηρεσίες ενός ντετέκτιβ, για να μάθει την τύχη του άντρα της Φρίντριχ, τον οποίο είδε για τελευταία φορά το 1946. Ήταν διοικητής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Πολωνία, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων συνέβαιναν ακόμη πιο φρικτά πράγματα απ’ ότι σε πολλά από τα υπόλοιπα. Μετά την απελευθέρωση του χώρου από τον Κόκκινο Στρατό, διέφυγε προς άγνωστη κατεύθυνση. Η Βάρτσοκ, δεν θέλει να βρεθεί ο άντρας της. Θέλει απλά να βεβαιωθεί ότι είναι νεκρός. Είναι πιστή ρωμαιοκαθολική και ο μόνος τρόπος να ξαναπαντρευτεί, είναι να υπάρξει βεβαιότητα ότι ο σαδιστής Φρίντριχ, είναι νεκρός.

     Ο Γκούντερ, θεωρεί ότι η υπόθεση είναι σχετικά εύκολη κι αφού η αμοιβή είναι παραπάνω από ικανοποιητική, την αναλαμβάνει. Ελπίζει ότι χάρη στις «άκρες» που έχει ήδη αποκτήσει αλλά και στις ικανότητές του, θα έχει σύντομα αποτέλεσμα. Όμως οι ερωτήσεις που κάνει, δεν αρέσουν σε κάποιους. Οι οργανώσεις που βοηθούν τους ναζί να διαφύγουν, βασίζονται στη μυστικότητα και η περιέργεια του, δεν είναι αποδεκτή και εγείρει υποψίες. Κάτι που του δημιουργεί πολύ σοβαρό πρόβλημα…

     Το μυθιστόρημα «Το Ένα Από Το Άλλο», είναι γραμμένο στο γνωστό, γοητευτικό ύφος του Κερ. Η απεικόνιση του «κατακτημένου» Μονάχου με τις αντιθέσεις ανάμεσα στα στρατεύματα και τους κατοίκους είναι εξαιρετική. Όπως και διεισδυτική είναι η περιγραφή των στενών σχέσεων της γερμανικής ελίτ με τους ναζί, πριν, κατά και μετά τον πόλεμο. Καθώς και των οργανώσεων που προστάτευαν τους εγκληματίες πολέμου και διευκόλυναν τη διαφυγή τους στη Νότια Αμερική, με την ανοχή και πολλές φορές τη συνεργασία υπηρεσιών των ΗΠΑ, που θεωρούσαν τους ναζί πολύτιμη «εφεδρεία» στον αγώνα κατά του… μπολσεβικισμού! Ο ήρωας του, είναι όπως πάντα κυνικός, σαρκαστικός, ικανός να φέρει σε πέρας τις υποθέσεις που αναλαμβάνει, με αναπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ και του δικαίου και βαθιά αντιπάθεια για τον ναζισμό και τους φορείς του. Ένα ακόμη απολαυστικό μυθιστόρημα από τον πρόωρα χαμένο Φ. Κερ.    

ΕΙΝΑΙ ΖΗΤΗΜΑ ΧΗΜ...ΙΟΥ

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΝΑΣΤΟΣ
Εκδόσεις BELL
Σελ. 221, Οκτώβριος 2022 

     Ο Β. Νάστος συγγραφέας του βιβλίου που σας παρουσιάζω σήμερα, είχε έντονο ενδιαφέρον για τη χημεία από μικρός. Τα λόγια ενός καθηγητή του στο λύκειο, τον έστρεψαν στις ανάλογες σπουδές. «Η χημεία θα σας ακολουθεί σαν σκιά σε κάθε πτυχή της ζωής σας. Τα πάντα γύρω μας είναι ζήτημα χημείας. Το νερό, ο έρωτας, η μεθυστική μυρωδιά των βιβλίων».

     Ο υπόλοιπος κόσμος όμως, φάνηκε ότι δεν είχε σε ανάλογη εκτίμηση αυτήν την μυστηριώδη και δύσκολη επιστήμη κι αντιμετώπιζε τόσο αυτόν, όσο και τη χημεία ως παράξενα φαινόμενα. Κάτι που επέβαλε αντίδραση εκ μέρους του. « “Ως εδώ!” ουρλιάζει μια φωνή στο μυαλό μου. Είναι τόσο απόλυτη, που με σοκάρει. Κουνάω το κεφάλι μου μήπως χαθεί, φέρνω τα χέρια μου στ’ αυτιά μου, μα ο φράχτης που υψώνω μοιάζει ανίσχυρος. “Θα κάνω το αδύνατο δυνατό”, συνεχίζει απτόητη “θα μετατρέψω τους haters της χημείας σε πιστούς οπαδούς!” Και εγένετο φως! […] Ιδέες, σαν νήματα, αρχίζουν να ξετυλίγονται από κάθε απίθανη γωνιά του νου κι ο αργαλειός των επιλογών αρχίζει-δειλά-να υφαίνει τις επικρατέστερες».

     Έτσι προέκυψε αυτό το βιβλίο. Με σκοπό να σωθεί η τιμή και η υπόληψη της Χημείας. Μέσα από 34 κείμενα που άπτονται διαφόρων θεμάτων. Όπως: τι συμβαίνει στο σώμα μας μετά το δάγκωμα μιας οχιάς, τι χημικές διεργασίες ενεργοποιούνται όταν ερωτευόμαστε, απαντά στην ερώτηση αν το νερό ή οι μπανάνες μπορούν να μας… δηλητηριάσουν, αν στο τσίμπημα της μέλισσας βάζουμε ξύδι ή αμμωνία για να έχουμε γρήγορα θεραπευτικά αποτελέσματα, ποιος είναι ο πιο ακριβός καφές του κόσμου, μας ενημερώνει ότι η μεγαλύτερη πανδημία του 20^ου αιώνα δεν είχε για θύμα το ανθρώπινο είδος, ότι στο όχι πολύ μακρινό μέλλον τα κινητά μας θα φορτίζουν από τα… μανιτάρια ή ότι ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει μια ικανότητα που προκαλεί τρόμο. «Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν πως οι άνθρωποι έχουν στο DNA τους τα κατάλληλα γονίδια ώστε, ενδεχομένως, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, κάποια στιγμή στο μέλλον να αναπτύξουν την ικανότητα να παράγουν δηλητήριο από τους σιελογόνους αδένες τους»!!

     Ένα βιβλίο γραμμένο με πολύ χιούμορ, από έναν άνθρωπο που όπως φαίνεται λατρεύει και γνωρίζει σε βάθος την επιστήμη του, αλλά έχει και την ικανότητα να μεταδώσει αυτήν την γνώση στον μη ειδικό, με τρόπο εύληπτο και κατανοητό. Ώστε στο τέλος καταφέρνει να μας πείσει αυτό που εξαρχής προσπαθεί. Ότι δηλ. «Η χημεία δεν είναι απλό μέρος της ζωής μας, η χημεία είναι η ίδια η ζωή!».