ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΚΥΝΗΓΙ

JEAN CHRISTOPHE GRANZE
Μετάφραση ΤΙΝΑ ΠΛΥΤΑ
Εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗΣ
Σελ. 390, Σεπτέμβριος 2020

 

     Πριν δύο περίπου μήνες, κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημα του Ζ. Κ. Γκρανζέ με τίτλο «Το Τελευταίο Κυνήγι».

     Ο αστυνόμος της Δίωξης Εγκλήματος του Παρισιού Πιέρ Νιεμάν, μετά από την επίθεση του δέχτηκε προσπαθώντας να εξιχνιάσει μια υπόθεση, είναι βαρύτατα τραυματισμένος. Έχει πέσει σε κώμα και είναι στο μεταίχμιο μεταξύ ζωής και θανάτου. Προς μεγάλη έκπληξη όλων συνέρχεται, καταφέρνει να ξεπεράσει τα σωματικά τραύματα και να βγει από το νοσοκομείο. «Σωματικά είχε συνέλθει εντελώς. Ψυχολογικά, όμως, ήταν άλλο θέμα. Ζούσε μ’ ένα μουλιασμένο παλτό στην πλάτη, μ’ εκείνο το βάρος που συνήθως λένε «κατάθλιψη».  Όπως είναι φυσικό, θεωρείται ακατάλληλος για να επιστρέψει στην ενεργό δράση και του προτείνεται μια θέση καθηγητή στη Σχολή της Αστυνομίας. Αυτός την αποδέχεται, ελπίζοντας ότι θα μεταδώσει κάτι από την πείρα που απέκτησε όλα αυτά τα χρόνια, στους σπουδαστές. «Πέρασαν άλλα δύο χρόνια έτσι ανάμεσα στη δυσφορία και την παραίτηση, στην ταπείνωση και την αδιαφορία, ώσπου τον θυμήθηκαν οι παλιοί του συνάδελφοι». Επειδή η εγκληματικότητα διαρκώς αυξανόταν και το έγκλημα άλλαζε, γινόταν όλο και πιο παράξενο και ιδιαίτερο σε όλη τη χώρα, λήφθηκε μια απόφαση. Να δημιουργηθεί μια υπηρεσία, που θα μπορεί να στέλνει αστυνομικούς από το Παρίσι, για να βοηθούν τα κατά τόπους τμήματα χωροφυλακής στην εξιχνίαση δύσκολων υποθέσεων. Το πρόγραμμα θα λειτουργήσει αρχικά πιλοτικά κι ένας από αυτούς που θα συμμετείχαν στην υλοποίησή του, είναι ο Νιεμάν. «Η ιδέα να στείλει κάποιος αστυνομικούς για να βοηθήσουν τους χωροφύλακες ήταν προσβολή στην κοινή λογική. Κανείς δεν πίστευε πως θα λειτουργούσε […] Για ένα σχέδιο θνησιγενές ποιος θα ήταν καλύτερος υποψήφιος από ένα φάντασμα; Το πρόβλημα ήταν πως ο Νιεμάν είχε πάρει την πλάκα στα σοβαρά. Μάλιστα είχε ζητήσει και βοηθό». Η βοηθός του, είναι μια παλιά του μαθήτρια από τη Σχολή της Αστυνομίας, η Ιβανά Μπογκντανοβίτς.

     Η πρώτη υπόθεση που τους ανατίθεται, είναι στο Σβάρτσβαλντ της Γερμανίας, στον Μέλανα Δρυμό! «Ο εισαγγελέας του Πρωτοδικείου τους είχε εξηγήσει ότι το έγκλημα που θα τους απασχολούσε είχε γίνει στο δάσος του Τρουσέμ, στην Αλσατία, αλλά ότι το θύμα, οι ύποπτοι, οι μάρτυρες και ότι άλλο ήθελαν ήταν Γερμανοί». Το γαλλικό δίδυμο, θα πρέπει να συνεργαστεί με την Υπηρεσία Δίωξης του κρατιδίου της Βάδης-Βυρτεμβέργης για να εξιχνιάσουν την υπόθεση.

     Κάθε χρόνο, ο όμιλος VG που ανήκει στην οικογένεια Γκάιερσμπεργκ, διοργανώνει μια γιορτή για την αριστοκρατία της περιοχής και τους κυριότερους συνεργάτες. «Οι Γκάιερσμπεργκ είναι η εικοστή πλουσιότερη οικογένεια στη Γερμανία, με περιουσία που εκτιμάται σε δέκα δισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για αριστοκρατική οικογένεια της περιοχής της Βάδης-Βυρτεμβέργης, που έχουν στηρίξει την αυτοκρατορία τους στη μηχανολογία και στην ηλεκτρονική της αυτοκινητοβιομηχανίας». Το φινάλε της γιορτής, είναι ένα έφιππο κυνήγι. Επειδή όμως το συγκεκριμένο είδος κυνηγιού απαγορεύεται στη Γερμανία, οι καλεσμένοι περνούν στις εκτάσεις της οικογένειας στη γειτονική γαλλική-και μέχρι τον Β! παγκόσμιο πόλεμο διαφιλονικούμενη- Αλσατία. Στη διάρκεια του κυνηγιού, ανευρίσκεται το αποκεφαλισμένο και κατακρεουργημένο πτώμα του 34χρονου κόμη Γιούργκεν φον Γκάιερσμπεργκ, ο οποίος με την αδελφή του, διεύθυναν τον όμιλο VG με μεγάλη επιτυχία. Προς μεγάλη έκπληξη και απορία των αστυνομικών που ερεύνησαν τον χώρο του εγκλήματος, δεν βρίσκεται κανένα αξιοποιήσιμο ίχνος. «Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν στον τόπο του εγκλήματος δεν έδωσαν τίποτε! Το παραμικρό αποτύπωμα, κανένα δείγμα ανθρώπινης προέλευσης […] Ο δολοφόνος φρόντισε να σκουπίσει το έδαφος σε ακτίνα δύο ή τριών μέτρων. Πέρα από αυτό είναι σαν να εξαϋλώθηκε». 

     Το κύρος και η επιρροή της οικογένειας, απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, κάτι που δεν συγκαταλέγεται στα δυνατά σημεία του Νιεμάν. Κι όταν θα αρχίσει να ερευνά τα ελάχιστα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, θα εμπλακεί σε μια υπόθεση όπου οι παλιοί θρύλοι του Μέλανος Δρυμού, οι σκοτεινές σχέσεις της οικογένειας με το ναζιστικό καθεστώς, οι… παράξενες παραδόσεις και τα μυστικά, θα γίνουν ένα κουβάρι αξεδιάλυτο, που θα θέτουν σε διαρκή αμφισβήτηση την αστυνομική διαίσθηση του Νιεμάν και την ερευνητική και οργανωτική ικανότητα της Μπογκντανοβίτς. Μέχρι τη στιγμή που η λύση θα δοθεί με μια έκρηξη βίας.

     Το μυθιστόρημα «Το Τελευταίο Κυνήγι» είναι ένα συναρπαστικό θρίλερ. Τα σκοτεινά και βροχερά τοπία του Μέλανος Δρυμού, υποβάλλουν τον αναγνώστη. Η ιστορία και οι χαρακτήρες είναι καλοφτιαγμένοι, έχει σασπένς, κινηματογραφική δράση κι ανατροπές, που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι τέλους. 

 

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ

 DEAN KOONTZ

Μετάφραση ΜΑΡΙ ΡΟΖΑ ΤΡΑΪΚΟΓΛΟΥ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 391, Ιούλιος 2020

 

     Ο αμερικανός συγγραφέας, Ν. Κουντζ του οποίου τα βιβλία έχουν μεταφραστεί σε 38 γλώσσες κι έχουν κυκλοφορήσει παγκοσμίως σε περισσότερα από 500 εκατομ. αντίτυπα (!!!), στην αρχή της καριέρας του, όταν ακόμη αναζητούσε το συγγραφικό του ύφος, υπέγραφε τα έργα του με διάφορα ψευδώνυμα. Ένα από τα έργα αυτά, είναι και αυτό που σας παρουσιάζω σήμερα κι έχει τίτλο «Τα Μάτια Του Σκότους». (Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1981. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1992 με τίτλο «Φωνή Απ’ Το Σκοτάδι»). Πρόσφατα, αποφάσισε να επανεκδώσει κάποια από τα βιβλία που έγραψε με ψευδώνυμο, υπογράφοντάς τα με το πραγματικό του όνομα, κάνοντας όπου το κρίνει απαραίτητο και κάποιες αλλαγές.

     Με το ξέσπασμα της πανδημίας του covid-19, κάποιοι ευφάνταστοι, το θεώρησαν… προφητικό. Η αλήθεια είναι ότι σε κάποιο σημείο, ο συγγραφέας ονομάζει κάποιον ιό «Ουχάν-400» και τον φέρει να έχει δημιουργηθεί σε κινεζικό εργαστήριο της συγκεκριμένης πόλης που στην Ελλάδα είναι γνωστή ως Γιουχάν. Όμως πέρα από αυτή τη σύμπτωση, όλα τα άλλα στοιχεία που δίνονται για τον ιό είναι εντελώς διαφορετικά. Εξάλλου σύμφωνα με το Reuters, στην αρχική έκδοση του βιβλίου (1981), ο ιός ονομαζόταν «Gorki-400» και ήταν σοβιετικής κατασκευής. Με την αλλαγή όμως της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της ΕΣΣΔ και την «λήξη» του Ψυχρού πολέμου, η ΕΣΣΔ έπαψε να είναι εχθρός και το 1989, σε επανέκδοση του βιβλίου, έγινε η μετονομασία του ιού για να συμβαδίζει με τα νέα δεδομένα!

     Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία της Τίνα (Κριστίνα) Έβανς, μιας 35χρονης γυναίκας, που ασχολείται με το χώρο του θεάματος στο Λας Βέγκας. Ξεκίνησε σαν χορεύτρια, αλλά σύντομα συνειδητοποίησε ότι τα χρόνια που θα μπορούσε να χορεύει είναι λίγα. Γι’ αυτό αποφάσισε να στραφεί στην χορογραφία και σκηνοθεσία. «Αργά, αλλά σταθερά, έχτιζε ένα αξιοσέβαστο όνομα στον κλειστό κόσμο του θεάματος και στο Λας Βέγκας και πίστευε πως βρισκόταν λίγο πριν από μια μεγάλη επιτυχία».

     Η ευκαιρία που περίμενε, είχε τη μορφή μιας πρότασης για τη σκηνοθεσία και τη συμπαραγωγή μιας παράστασης προϋπολογισμού 10 εκατομ. δολαρίων, «που θα ανέβαινε στην κεντρική αίθουσα των δύο χιλιάδων θεατών του Golden Pyramid, ένα από τα μεγαλύτερα και πολυτελέστερα ξενοδοχεία». Η πρόταση, ήρθε λίγο μετά από μια ανείπωτη τραγωδία. Ο 10χρονος Ντάνι, ο γιος της Τίνα, σκοτώθηκε σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ήταν μέλος μιας ομάδας προσκόπων, που είχαν επιλεγεί να συμμετέχουν σε μια εκδρομή χειμερινής διαβίωσης μιας εβδομάδας στα χιονισμένα βουνά. Ο αρχηγός ήταν έμπειρος, αφού έκανε την ίδια εκδρομή εδώ και 15 χρόνια. Όμως, σύμφωνα με το πόρισμα των αρχών, το μικρό λεωφορείο παρέκκλινε από την πορεία του κι έπεσε σε γκρεμό, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν όλοι οι επιβαίνοντες. Το σώμα του Ντάνι μάλιστα, είχε παραμορφωθεί τόσο φρικτά, που τον έθαψαν σε σφραγισμένο φέρετρο. Η Τίνα «Μετά το αρχικό σοκ, έπειτα από την κηδεία, είχε αρχίσει να διαχειρίζεται το ψυχολογικό τραύμα. Σταδιακά, μέρα με τη μέρα, εβδομάδα με την εβδομάδα, άφηνε πίσω της τον Ντάνι, με οδύνη, με ενοχή, με δάκρυα και με αφάνταστη πικρία, ταυτόχρονα όμως με σταθερότητα και αποφασιστικότητα. Είχε κάνει κάμποσα ανοδικά βήματα στην καριέρα της αυτόν τον τελευταίο χρόνο και βασιζόταν στη σκληρή δουλειά σαν να ήταν ένα είδος μορφίνης που χρησιμοποιούσε για να απαλύνει τον πόνο της, ώσπου επιτέλους να κλείσει η πληγή». Ο θάνατος του Ντάνι οδήγησε και στην οριστική διάλυση του ήδη παραπαίοντος γάμου της. «Είχε χάσει γιο και σύζυγο μέσα στον ίδιο χρόνο. Το παιδί το είχε διεκδικήσει ο θάνατος, τον άντρα ο άνεμος της αλλαγής. Στα δώδεκα χρόνια της έγγαμης ζωής τους, η Τίνα είχε γίνει ένας άνθρωπος διαφορετικός και πιο περίπλοκος απ’ όσο ήταν τη μέρα του γάμου τους, αλλά ο Μάικλ δεν είχε αλλάξει καθόλου-και δεν του άρεσε αυτή η καινούρια γυναίκα που είχε στο πλάι του».  Από τότε η Τίνα ζούσε μόνη σε ένα σπίτι γεμάτο με αναμνήσεις οικογενειακών στιγμών.

     Τη νύχτα πριν από την πρεμιέρα, γύρισε στο σπίτι της για να κοιμηθεί για λίγες ώρες. Μέσα στον ύπνο της άκουσε κάποιο θόρυβο και σηκώθηκε να ελέγξει το σπίτι. Όλα φαίνονται να είναι εντάξει. Τελευταίο άφησε το δωμάτιο του Ντάνι, που είχε παραμείνει όπως το ήταν την ημέρα που έφυγε. Με μια πρώτη ματιά, κι εκεί τα πάντα φαίνονται να είναι στη θέση τους. Όλα, εκτός από έναν μικρό μαυροπίνακα που είχε μετακινηθεί. Και στον οποίο είναι γραμμένες δύο λέξεις… ΟΧΙ ΝΕΚΡΟΣ. «Αντιλήφθηκε το πιθανό νόημα των λέξεων καθυστερημένα, την ώρα που πίεζε τις άκρες των δακτύλων της πάνω στα γράμματα στον μαυροπίνακα. Σαν να ήταν σφουγγάρι που ρουφούσε νερό, ένιωσε μια παγωνιά να τη διαπερνά από την επιφάνεια της πλάκας, Όχι νεκρός. Ήταν μια διάψευση του θανάτου του Ντάνι. Μια οργισμένη άρνηση να αποδεχτεί τη φρικτή αλήθεια. Μια πρόκληση απέναντι στην πραγματικότητα».  Η πρώτη σκέψη της είναι ότι μέσα στον πόνο της μια από τις μέρες που δεν μπορούσε να διαχειριστεί την απώλεια, το έγραψε η ίδια, χωρίς να το θυμάται. Μια άλλη σκέψη της είναι ότι κάποιος-ίσως ό πρώην άντρας της, της έκανε μια μακάβρια φάρσα. Σύντομα απέκλεισε και τις δύο αυτές πιθανότητες. Τότε τι συμβαίνει; «Κι αν τα πράγματα δεν είναι όπως νομίζει; Αν το παιδί της δεν σκοτώθηκε πραγματικά μαζί με τους άλλους προσκόπους σ’ εκείνο το φρικτό δυστύχημα;». Η Τίνα ξεκινά να αναζητά την αλήθεια, ενώ ανεξήγητα φαινόμενα αρχίζουν να εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα κι ένταση!

     Ο Κουντζ, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύει τη συγγραφική του δεινότητα, με όποιο είδος κι αν καταπιαστεί. Το μυθιστόρημα «Τα Μάτια Του Σκότους», είναι ένα θρίλερ με μια «νότα παραφυσικών φαινομένων», που έχει ένταση, αγωνία, σασπένς, σκηνές δράσης κινηματογραφικής ταχύτητας και δύναμης, ενδιαφέροντες χαρακτήρες, συνδυασμένα με την εξαιρετική γραφή του αμερικανού συγγραφέα, που κράτα τον αναγνώστη σε διαρκή εγρήγορση, μέχρι την τελευταία σελίδα!       

    

Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ

 ΑΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Σελ. 371, Μάιος 2020

 

     Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε το εξαιρετικό μυθιστόρημα του Α. Μαραγκόπουλου με τον παράξενο τίτλο «φλλσστ» (που είναι η προσπάθεια να αποδοθεί με γράμματα ο καταπραϋντικός φλοίσβος της ήρεμης θάλασσας).

     Αφηγείται την ιστορία μιας παρέας τριών ηλικιωμένων φίλων που έχουν όλοι το ίδιο όνομα Θωμάς, οι οποίοι συναντιούνται μερικές φορές την εβδομάδα σε παραλία της Βάρκιζας και κολυμπάνε χειμώνα και καλοκαίρι. Για να ξεχωρίζουν μεταξύ τους, έχουν επινοήσει προσωνύμια. Ο πρώην εργολάβος οικοδομών είναι ο «παλατάκης», ο Μανιάτης ιδιοκτήτης καντινών με «βρώμικα» είναι ο «ντέρτης» και ο πρώην ναυπηγοεπισκευαστής, συνδικαλιστής κι επαγγελματικό στέλεχος του ΚΚΕ, ο «Βόλγκας». Εκτός από την κολύμβηση επιδίδονται και στην κατανάλωση ρακής με τους ανάλογους μεζέδες, χρησιμοποιώντας για τραπέζι το κουφάρι μιας βάρκας που ξέμεινε στην ακτή και ανταλλάσοντας μεταξύ τους αστεία, ανέκδοτα, πειράγματα και ιστορίες από τη ζωή τους. «Τρεις, τέσσερις φορές την εβδομάδα, οι άνθρωποι αυτοί δοκίμαζαν το σώμα τους στο νερό κι ύστερα μαζεύονταν γύρω απ’ τη βάρκα-τάβλα πίνοντας και σχολιάζοντας τη ζωή σαν να βρίσκονταν σε οποιοδήποτε ταβερνείο». Έχοντας οικονομική άνεση με όσα συσσώρευσαν-με νόμιμους ή και λιγότερο νόμιμους τρόπους-στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, δεν τους απασχολούν και δεν τους αγγίζουν τα όσα συμβαίνουν στη χώρα από το 2010 και μετά, με το ξέσπασμα της κρίσης. Μόνο ένα άλλο μέλος της παρέας που προστέθηκε αργότερα, ο (επίσης συνταξιούχος) δάσκαλος Φώντας (Ξενοφών), τους τα αναφέρει όποτε του δίνεται η ευκαιρία. Γι’ αυτό και οι υπόλοιποι δεν τον καλοβλέπουν, αφού τους χαλάει την ηρεμία!

     Την μονοτονία και την καθημερινότητά τους, έρχεται να ταράξει και να ανατρέψει τον Δεκέμβριο του 2012, ένα μικρό ιστιοφόρο, το EZNL, που για να αποφύγει μια ξαφνική κακοκαιρία, καταφεύγει στον μικρό απάνεμο κόλπο όπου κάνει το μπάνιο της, η παρέα των ηλικιωμένων. Επιβάτες ένας λοστρόμος που έχει εγκαταλείψει τα ποντοπόρα πλοία, ο Νώντας και η μεξικάνα γυναίκα του Ινέθ, που πολέμησε σαν νοσοκόμα με τους Ζαπατίστας, εξ ου και το όνομα του ιστιοφόρου ENZL (Ejercito Zapatista de Liberation Nacional)!

     Οι τρεις Θωμάδες και ο Φώντας, συνδέονται φιλικά με το ζευγάρι κυρίως χάρη στον εξωστρεφή χαρακτήρα της Ινέθ. Μια γνωριμία που θα επηρεάσει την πορεία της ζωής τους όσο τίποτα μέχρι σήμερα. Που θα τους «αναγκάσει» όταν χρειαστεί, να αναθεωρήσουν συμπεριφορές, νοοτροπίες και ιδεολογίες , να κάνουν τρομακτικές υπερβάσεις, να αποκαλύψουν μυστικά, να συμμετέχουν σε ενέργειες και να κάνουν πράξεις που μέχρι τότε δεν είχε καν  περάσει από το μυαλό τους ότι θα μπορούσαν να κάνουν. Τόσο σε ηθικό, όσο και σε σωματικό επίπεδο. «Για να αντιληφθεί ο αναγνώστης την έκταση των ψυχικών συγκρούσεων που συνεπαγόταν στην ψυχοσύνθεσή τους αυτή η απόφαση θα πρέπει να σκεφτεί ότι όλοι τους ανήγαν την καταγωγή τους στον «ιστορικό πυρήνα» δύο τριών νεοελληνικών γενεών που, υπό τον εκβιασμό ενός μετεμφυλιακού, βαθιά εθνικιστικού κράτους και μιας ανεξέλεγκτης σκοταδιστικής εκκλησίας, εκπαιδεύτηκαν και εκπαίδευσαν τα παιδιά τους όχι απλώς στην τυφλή υπακοή στους θεσμούς, αλλά κυρίως στην υπέρτατη αρετή του τυφλού επί πτωμάτων συμφέροντος (κόποις κτώνται) και της άτεγκτης αδιαφορίας για τους πάντες και τα πάντα. Εδώ κάνουμε λόγο για έναν φονταμενταλιστικό κανόνα ζωής που επιβλήθηκε, αναπτύχθηκε και κληροδοτήθηκε από γενιά σε γενιά μετά τον πόλεμο […] Όμως μόνο για μια φορά, αυτή εδώ τη φορά, ας μην κάνουμε κι εμείς τις κωλοτούμπες που συνηθίζει όλος ο κόσμος. Όλοι πολεμήσαμε σ’ αυτή τη γαμοζωή να κρατήσουμε όρθιο το κεφάλι μας. Ο καθένας με τον τρόπο του. Δεν τα πουλήσαμε όλα. Και τούτη τη φορά δεν θα το μετανιώσουμε. Το λέω για να τ’ ακούσω κι εγώ: ας κάνουμε αυτό, που κανείς δεν περιμένει από τέσσερις κωλόγερους σ’ αυτή την ξοφλημένη χώρα!».

     Το «Φλλσστ», είναι ένα εξαιρετικό, ιδιαίτερο μυθιστόρημα, που κινείται σε πολλά επίπεδα, με ξεχωριστό τρόπο γραφής, που θα συναρπάσει τον αναγνώστη, θα συνεχίσει να το φέρνει στο μυαλό του για καιρό μετά την ανάγνωσή του και είναι απόκτημα για κάθε βιβλιοθήκη.    

      

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΑΝΔΟΛΟΣ

     

     Ο Στέφανος Δάνδολος γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Το 2008 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Young Writers’ World Festival που πραγματοποιήθηκε στη Σεούλ. Το 2004 χαρακτηρίστηκε από τον Παύλο Μάτεσι ο σημαντικότερος Έλληνας συγγραφέας της γενιάς του, και το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο Μπότση για το σύνολο του πεζογραφικού του έργου, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας "Βραδυνή". Έργα του: «Ο Περίγελος Των Αγίων» (1999, Πατάκης), «Αγάπη Σε Δύο Σταγόνες Νερό» (1999, Πατάκης), «Υπνοβάτες Του Σεπτέμβρη» (2001, Πατάκης), «Και Φορέσαν Χειροπέδες Στα Πουλιά» (2001, Πατάκης), «Νάρκισσοι Και Κανίβαλοι» (2002, Καστανιώτης), «Νέρων» (2004, Καστανιώτης), «Το Αγόρι Στην Αποβάθρα» (2007, Καστανιώτης), «Ο Τελευταίος Κύκνος» (2009, Καστανιώτης), «Η Χορεύτρια Του Διαβόλου» (2013, Ψυχογιός), «Όταν Θα Δεις Τη Θάλασσα» (2016, Ψυχογιός), «Ιστορία Χωρίς Όνομα» (2017, Ψυχογιός), (https://bibliodiktis.blogspot.com/2018/05/blog-post_6.html) «Φλόγα Και Άνεμος» (2020, Ψυχογιός). Συμμετοχή σε συλλογικά έργα: «Υπόγειες Ιστορίες» (2008,Athens Voice), «Η Εντεκάδα» (2010, Μπαρτζουλιάνος), «Έρως 13» (2011, Ψυχογιός), «Τέλος Καλό, Όλα Καλά» (2012, Καστανιώτης), «7 Αναζητήσεις» (2020. Κάπα Εκδοτική).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Φλόγα και Άνεμος»;

     Η έμπνευση είναι κάπως στιγμιαίο φαινόμενο και δεν βασίζω πολλά σε αυτήν, οπότε αμφιβάλλω αν υπήρξε κάποια μεμονωμένη πηγή έμπνευσης. Ήθελα απλώς να γράψω για την Κυβέλη Αδριανού. Με γοήτευε η ιστορία της και η εποχή της, όπως και η πρωτοπορία που έφερε πάνω στη σκηνή του θεάτρου.

     Απαιτήθηκε έρευνα και πόσο διήρκησε αυτή;

     Ναι, απαιτήθηκε πλούσια έρευνα. Αν δεν κάνω λάθος, διήρκησε σχεδόν ενάμιση χρόνο.

     Τι είναι αυτό που σας συναρπάζει σε ερωτικές ιστορίες επιφανών ανθρώπων του παρελθόντος και σας κάνει να τις μεταπλάθετε λογοτεχνικά;

     Σαν άνθρωπο, η θνητότητα που αποκτούν αυτά τα πρόσωπα καθώς αφαιρείται ο μανδύας του μύθου τους. Σαν συγγραφέα, η αυξημένη δυσκολία που βάζω στον εαυτό μου τηρώντας τους όρους του μυθιστορήματος μέσα στο περιορισμένο εύρος ενός ιστορικού πλαισίου.

     Υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις από τις οικογένειες των       ηρώων των βιβλίων σας «Φλόγα και Άνεμος» και «Ιστορία Χωρίς Όνομα» που επίσης αναφέρεται σε έναν θυελλώδη έρωτα;

     Όχι, καμία, εξ’ όσο γνωρίζω.

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Μόνο κοινωνική πράξη. Σημαδεύει συνειδήσεις, ανατέμνει σε βάθος την ανθρώπινη ύπαρξη και ενίοτε ψυχαγωγεί. Μπορεί ίσως να μην έχει τη δύναμη που είχε σε άλλες εποχές, επειδή οι ρυθμοί της ζωής μας έχουν αλλάξει, αλλά παραμένει η μοναδική μορφή Τέχνης που μπορεί να πει τα περισσότερα για τον Άνθρωπο και τον κόσμο όπου ζούμε.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Πολύ μικρός, από την εποχή του σχολείου.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Απέραντη συγκίνηση. Ήταν ένα μεγαλειώδες συναίσθημα που συμβαίνει μόνο μια φορά. Σαν το πρώτο φιλί στον πρώτο μεγάλο έρωτα της ζωής σου.

      Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Το μόνο που ξέρω είναι ότι σιωπούν στο κεφάλι μου.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Φυσικά. Ούτως ή άλλως γράφω για πράγματα που οι περισσότεροι άνθρωποι         έχουν βιώσει.

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

       Υποθέτω ότι κάποιοι μού μοιάζουν. Είναι μοιραίο να βάζεις κομμάτια του                εαυτού      σου σε χαρακτήρες που αναλύεις στο χαρτί.

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Η γυναίκα μου.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Εκείνος που αφήνει την ευαισθησία του να τον ταξιδέψει.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Ναι, ειδικά τα παλαιότερα χρόνια.

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Ασφαλώς. Διότι σε ένα βαθύτερο επίπεδο γράφεις επειδή θέλεις να αναμετρηθείς με την αμφιβολία. Θέλεις να δεις τα πράγματα από άλλες γωνίες. Πάντα πίστευα ότι όσο πιο εύκαμπτες είναι οι πεποιθήσεις του συγγραφέα, τόσο πιο ζωντανό είναι το έργο του. Πρέπει να είσαι ανοιχτός, πρέπει να είσαι πρόθυμος να ξαναγεννηθείς. Αν είσαι άκαμπτος και μονόπλευρος, τότε δημιουργείς κάτι που ασφυκτιά.

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Ναι, είναι μια εποικοδομητική επαφή, νομίζω.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Πάρα πολλές φορές. Αυτή είναι η μαγεία της ανάγνωσης. Κάθε άνθρωπος μπορεί να εισπράξει κάτι διαφορετικό.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Ω, η λίστα είναι τεράστια. Υπήρξαν και υπάρχουν τέτοιοι συγγραφείς, και ανήκουν κυρίως στην αγγλοσαξονική σχολή από την οποία πιστεύω είμαι περισσότερο επηρεασμένος. Μα όλα αυτά έρχονται να δέσουν σε ένα απόλυτα προσωπικό ύφος, που ελπίζεις ότι έχει μια κάποια αυθεντικότητα και πρωτοτυπία, και σε χαρακτηρίζει.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία που βασίζεται στον μόχθο και την πειθαρχία. Τα ξεχωριστά βιβλία, έτσι όπως τα νοώ εγώ τουλάχιστον, δεν γράφονται μέσα σε δύο-τρεις μήνες, ούτε ξεπετάγονται το ένα μετά το άλλο. Γεννιούνται κάτω από συνθήκες που σε φέρνουν αντιμέτωπο με τον εαυτό σου.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Υπάρχει μια ιδέα πάνω στην οποία δουλεύω, αλλά όπως είπατε, είναι υπερβολικά νωρίς, τουλάχιστον για να πω οτιδήποτε.

ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΦΤΕΡΑ

CAMILLA LACKBERG
Μετάφραση: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΝΔΥΛΗΣ
Εκδόσεις: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 380, Ιούλιος 2020

 

     Το δεύτερο μυθιστόρημα της C. Lackberg με κεντρικό χαρακτήρα την Φέι Αντελχέιμ, κυκλοφόρησε το καλοκαίρι. Έχει τίτλο «Ασημένια Φτερά» και είναι συνέχεια του μυθιστορήματος «Το Χρυσό Κλουβί» (Απρίλιος 2019- https://bibliodiktis.blogspot.com/2019/07/blog-post_16.html).

     Η Φέι έχει μετακομίσει από τη Σουηδία και ζει πια σε ένα μικρό ιταλικό χωριό, με τη μητέρα και την κόρη της, που όλοι θεωρούν ότι είναι νεκρές, επειδή ήταν πιο ασφαλές γι’ αυτές. «Το σπίτι στο Ράβι είχε γίνει ο δικός της επίγειος παράδεισος. Το μέρος δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο, διακόσιους μόνιμους κατοίκους είχε όλο κι όλο. Χρειαζόσουν περίπου πέντε λεπτά για να κάνεις το γύρο του Ράβι, αν πήγαινες λίγο αργά. Αλλά καταμεσής στη μικρή πλατεία υπήρχε ένα ρεστοράν με τη νοστιμότερη πίτσα και τα καλύτερα ζυμαρικά που είχε φάει ποτέ της». Η Ιταλία της προσφέρει την ανωνυμία που χρειάζεται για να προστατεύει την ιδιωτική της ζωή. Ο πρώην σύζυγός της βρίσκεται στη φυλακή και η εταιρεία καλλυντικών της Φέι με τη συμβολική επωνυμία Revenge (Εκδίκηση), μετά την επιτυχία στη Σουηδία, τη Νορβηγία και την υπόλοιπη Ευρώπη, ετοιμάζεται να κάνει μια δυναμική επέκταση στην δύσκολη κι απαιτητική αγορά των ΗΠΑ.

     Παρά το γεγονός ότι όλα πήγαιναν καλά, βρισκόταν πάντα σε εγρήγορση. «Υπήρχαν τόσα πολλά που μπορούσαν να πάνε στραβά με μια εταιρεία σαν τη Revenge και ειδικά με τα μεγάλα ανοίγματα στα οποία προχωρούσαν το τελευταίο διάστημα. Πολλά λεφτά, μεγάλες επενδύσεις, μεγάλα κέρδη αλλά και μεγάλα ρίσκα. Τίποτα δεν ήταν σίγουρο. Τίποτα δεν ήταν σταθερό κι ακλόνητο. Κι αν κάποιος το ήξερε καλά αυτό, ήταν σίγουρα η Φέι». Ώσπου ήρθε η πραγματικότητα να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους της. Κάποιος επιχειρούσε να της πάρει την εταιρεία. Με προσεκτικές στην αρχή αλλά πιο επιθετικές αργότερα αγορές μετοχών, προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα πλειοψηφικό πακέτο με σκοπό να πάρει τη διοίκηση της επιχείρησης και προφανώς να εξοβελίσει τη Φέι. Αυτό που την ανησυχούσε και την προβλημάτιζε περισσότερο, ήταν ότι αυτές που πουλούσαν (η Revenge ήταν μια αμιγώς γυναικεία υπόθεση), ήταν αυτές που πρώτες πίστεψαν στο εγχείρημα και στήριξαν περισσότερο την επιχείρηση! Δεν ήταν τόσο οικονομικοί οι λόγοι για τους οποίους η Φέι δεν ήθελε να χάσει την επιχείρηση. Η μέχρι τώρα πορεία και οι προσεκτικές κινήσεις, της είχαν επιτρέψει να δημιουργήσει μια διόλου ευκαταφρόνητη περιουσία, που θα αρκούσε να ζήσει άνετα τόσο αυτή, όσο και η κόρη της. «Για τη Φέι ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου. Γι’ αυτήν η Revenge  ήταν ένα ζωντανό πλάσμα, αποτελούμενο από σάρκα και οστά, που ανέπνεε και ζούσε. Η Κρις ζούσε ακόμη στη Revenge. Η Σερστίν. Όλες εκείνες οι γυναίκες των οποίων οι πληγές και οι ουλές αποτελούσαν το θεμέλιο της Revenge. Όλες αυτές ήταν κομμάτι της εταιρείας. Αλλά ήταν επίσης αυτές που απειλούσαν την ύπαρξή της».

     Θα αφήσει η Φέι να χαθούν όσα με κόπο κατάφερε να δημιουργήσει; Ή θα προσπαθήσει να ανακτήσει τον έλεγχο της κατάστασης και να σώσει το δημιούργημα της ζωής της; Για να το πετύχει θα απευθυνθεί σε μια ομάδα γυναικών, που θα τη βοηθήσουν η καθεμιά με τον τρόπο της.

     Για μια ακόμη φορά η C. Lackberg καταφέρνει να εντυπωσιάσει τους αναγνώστες με τη συγγραφική της δεινότητα. Η ικανότητά της να συνδέει το παρελθόν με το παρόν, να καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο αυτά αλληλεπιδρούν και πως το ένα επηρεάζει και διαμορφώνει το άλλο, είναι μοναδική. Απ’ ότι φαίνεται, η Φέι Άντελχέιμ, είναι ένας μυθιστορηματικός χαρακτήρας που ήρθε για να μείνει. Το φινάλε του βιβλίου, οι έξι τελευταίες αράδες, αφήνουν να φανεί ότι έπεται συνέχεια, την οποία θα περιμένω-ως φανατικός αναγνώστης της Lackberg-με ανυπομονησία.  

ΧΑΡΑΓΜΕΝΑ ΣΕ ΠΗΛΟ

ΡΕΝΑ ΚΥΡΚΑ/ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΒΑΡΔΑΛΗ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 398, Σεπτέμβριος 2020

      Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, έχει μια… ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία. Δεν περιλαμβάνει ένα μυθιστόρημα, αλλά δύο. Κανένα από αυτά δεν έχει τον τίτλο του βιβλίου, εξελίσσονται σε διαφορετικές εποχές, αλλά συνδέονται με κάποια… χαράγματα σε πηλό!

     Το πρώτο, που έχει τίτλο «Ο Φίλος Του Θαλή» και είναι γραμμένο από την Ρ. Κύρκα, διαδραματίζεται στη Βαβυλώνα και τις ελληνικές πόλεις των ακτών της Ιωνίας, τον 6^ο αιώνα π. Χ.

     Ο έμπορος Λαλίγια, που πραγματοποιεί συναλλαγές με όλο τον τότε γνωστό κόσμο, ζει στην Βαβυλώνα. Η ήδη αρχαία πολιτεία, που είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, στην εποχή της ακμής της, είχε αναπτύξει έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό. Οι μελέτες της αστρονομίας και των μαθηματικών άκμαζαν στην περιοχή. Τα θαυμαστά τείχη της, είχαν μήκος 85 χιλ!, ύψος 50μ και 360 πύργους. Εκεί χτίστηκαν ο πύργος της Βαβέλ (που ήταν ναός και ένα είδος αστεροσκοπείου) και οι κρεμαστοί κήποι, που ποτίζονταν με μια ευφυέστατη κατασκευή και ήταν διαρκώς ανθισμένοι. (Τα ερείπια της Βαβυλώνας βρίσκονται στο σημερινό Ιράκ, σε απόσταση 85 χλμ νότια της πρωτεύουσας Βαγδάτης). Τώρα, τον 6^ο αιώνα π. Χ., υπό τη διοίκηση της δέκατης δυναστείας, πέφτει αργά αλλά σταθερά στην παρακμή. Το αποκορύφωμα, ήταν η κατάκτηση από τους Πέρσες, που ενέταξαν τη Βαβυλώνα, σε μια από τις σατραπείες τους. Ο Λαλίγια, αποφασίζει-με την άδεια των Περσών-να φύγει για να επισκεφθεί την κόρη του που ζει με την οικογένειά της στην Ιωνία, την πατρίδα του φίλου του Θαλή, αλλά και να πραγματοποιήσει εμπορικές συναλλαγές. «Ο έμπορος είχε αποφασίσει να κάνει ένα από τα τελευταία του, ίσως, ταξίδια προς τις ακτές του Αιγαίου. Αν και ο Θαλής, ο φίλος του, είχε πριν μερικά χρόνια πεθάνει, πίστευε πως κάτι από τη δύναμη της σκέψης του είχε μεταλαμπαδευτεί στη σκέψη των μαθητών του. Ήλπιζε έτσι πως θα μπορούσε να νιώσει ξανά λίγη από τη συγκίνηση και το πάθος που κυριαρχούσαν στις συζητήσεις τους, σαν προσπαθούσαν να βρουν μαζί νέα μονοπάτια σκέψης βγαλμένη μέσα από δρόμους παλιούς. Σαν φλόγα έκαιγε μέσα του η απορία αν ο Θαλής βρήκε κάτι καινούριο». Επειδή το ταξίδι δεν ήταν μόνο αναψυχής αλλά και εμπορικό, πήρε μαζί του εκτός από τους αχθοφόρους που θα είχαν και την φροντίδα των μεταφορικών ζώων, τους οπλισμένους φρουρούς που θα τον προστάτευαν, τον γραφέα του και τον Ουμπάρ, έναν βοηθό του, ο οποίος τον είχε εντυπωσιάσει με τις ικανότητές του. Είχε μάλιστα αποφασίσει να τον βοηθήσει και να του μεταδώσει τις γνώσεις και την εμπειρία που είχε αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια στο εμπόριο. Τον είχε σαν τον γιο που δεν είχε ποτέ αποκτήσει. Μαζί τους, προς μεγάλη χαρά του Ουμπάρ, θα ταξίδευε και η κόρη του αστρονόμου Μπαλάσι, η Μπελίτ, για την οποία ενδιαφερόταν-ερωτικά-ο Ουμπάρ. Θα έμενε σε γνωστούς της οικογένειάς της στις ακτές της Ιωνίας, μέχρι να εξομαλυνθεί η τεταμένη κατάσταση στη Βαβυλώνα.

     Το πολυήμερο ταξίδι, παρά τον προσεκτικό σχεδιασμό, τους επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις και περιπέτειες. Εξίσου περιπετειώδης ήταν και η παραμονή τους στην Έφεσο, στην Μίλητο και τις άλλες περιοχές της Ιωνίας, όπου γνώρισαν ενδιαφέροντες κι αξιόλογους ανθρώπους. Όταν αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Βαβυλώνα, πήρε ο καθένας τους από ένα πήλινο πλακίδιο, στο οποίο είχε χαραχτεί κάτι που θα αντιπροσώπευε τις αναμνήσεις τους από την Ιωνία. «Ο Λαλίγια θέλησε να έχει μαζί του για ανάμνηση τις απαντήσεις που έδωσε ο Θαλής σε ερωτήματα που του έθεσαν οι μαθητές του». Αυτό το ξεχωριστό πινακίδιο, χαραγμένο και από τις δύο πλευρές με τις ρήσεις του Θαλή από τη μία με σφηνοειδή γραφή και από την άλλη με το ελληνικό αλφάβητο, ήταν ένα από τα αντικείμενα που τοποθετήθηκε στον τάφο του, όταν έφτασε η ώρα για τα τελευταίο του ταξίδι.

      Το δεύτερο μυθιστόρημα που έχει τίτλο «Για Το Θησαυρό Της Παλμύρας» και είναι γραμμένο από την Χ. Βαρδαλή, περιγράφει τις «περιπέτειες» αυτού του πήλινου πινακιδίου στη σύγχρονη εποχή. 

     Η Δάφνη Νάμεκ, μια νεαρή χριστιανή από τη Συρία, «δραπετεύει» από τη δομή φιλοξενίας προσφύγων όπου βρέθηκε, μετά το πέρασμά της με βάρκα από την Τουρκία στην Σάμο. «Με το προσωπείο της βορειοευρωπαίας ταξιδιώτισσας, η Δάφνη Νάμεκ από τη Μααλούλα, το παλιό αραμαϊκό χωριό της νότιας Συρίας, απομακρύνθηκε ανατολικά απροσδόκητα εύκολα και πλησίασε μια τουριστική παραλία…». Κατευθύνεται στο μουσείο του Πυθαγόρειου, όπου υπηρετεί ο αρχαιολόγος Θαλής Πολίτης. Μεταφέρει ένα μήνυμα του καθηγητή Σαλέχ Αλ Χαμπίμπ, της σχολής Αρχαιολογίας και Μουσείων του Πανεπιστημίου της Δαμασκού. Αλλά όχι μόνο. Ο καθηγητής, της εμπιστεύτηκε το πολύτιμο πινακίδιο με τις ρήσεις του Θαλή του Μιλήσιου, σε δύο γλώσσες, που βρέθηκε σε ανασκαφή. Αν έπεφτε στα χέρια των φανατικών  ισλαμιστών, είτε θα το κατέστρεφαν, είτε θα το διοχέτευαν στα δίκτυα αρχαιοκαπηλίας, που έκαναν χρυσές δουλειές στις συνθήκες εμφυλίου πολέμου που επικρατούσαν στη χώρα. Η Δάφνη, πρέπει να μεταφέρει το μήνυμα και να παραδώσει το πινακίδιο στον έλληνα αρχαιολόγο. Η προσπάθειά της όμως δεν πετυχαίνει. «Ο κύριος Θαλής Πολίτης δεν δουλεύει πια στην ΚΑ! Εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων της Σάμου. Ο κύριος Πολίτης πήρε εκπαιδευτική άδεια και βρίσκεται για έρευνα στο Παρίσι».  Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, την ώρα που προβληματίζεται έντονα για το τι πρέπει να κάνει, χτυπά το κινητό της τηλέφωνο. Είναι η μητέρα της, που μέσα σε λυγμούς, της λέει ότι ο μικρός αδελφός της, ο Νικόλας, έχει χαθεί. «Τρεις μέρες τον ψάχνουν από σπίτι σε σπίτι, από χάλασμα σε χάλασμα, κανένα ίχνος του. Χάθηκαν μαζί του και άλλα τέσσερα παιδιά, συμμαθητές του στο σχολείο. Κανείς δεν ξέρει τι έγιναν…». Την καλεί να γυρίσει πίσω στη Συρία, για να βοηθήσει και αυτή στην ανεύρεση του παιδιού. Η Δάφνη, έχοντας πάντα μαζί της το πολύτιμο φορτίο, ξεκινά μια αντίστροφη διαδρομή, που μόνο εύκολη δεν είναι…

     Τα δύο μυθιστορήματα του βιβλίου «Χαραγμένα Σε Πηλό», είναι εντελώς διαφορετικά. Γραμμένα με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Με μια πιο ποιητική γλώσσα και γραφή το πρώτο, με πιο σκληρή και ρεαλιστική το δεύτερο, αφού οι σκηνές που πρέπει να περιγράψει, είναι αντίστοιχα σκληρές και βίαιες σε κάποιες περιπτώσεις. Και στα δύο όμως, οι περιγραφές τοπίων, τόπων, ανθρώπων, γεγονότων και συναισθημάτων είναι εξαιρετικές. Ιδιαίτερη αναφορά θέλω να κάνω στην συναρπαστική  αφήγηση της ζωής στη Μεσοποταμία (που υπήρξε από τις κοιτίδες του πολιτισμού) και στην Ιωνία, που σου δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι εκεί. Ότι αυτά δεν τα διαβάζεις απλώς, αλλά τα βλέπεις, τα ζεις, στο «Ο φίλος του Θαλή». Επίσης στις ολοζώντανες περιγραφές των δύσκολων και τραγικών συνθηκών στις οποίες είναι αναγκασμένοι να ζουν οι άμαχοι, στην σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο Συρία, στο «Για Το Θησαυρό Της Παλμύρας». Ένα βιβλίο που εκτός από την αναγνωστική απόλαυση, παρέχει και γνώση. Τέλος, να επισημάνω, ότι αν και ουσιαστικά είναι οι πρώτες απόπειρες και των δύο συγγραφέων στη μεγάλη φόρμα του μυθιστορήματος, χειρίστηκαν με προσοχή το υλικό τους και αυτό που μας παρουσιάζουν, δεν δείχνει επ’ ουδενί ότι πρόκειται για πρωτόλειο. Πρόκειται για μια πολύ καλή αναγνωστική επιλογή.