ΨΗΦΙΔΕΣ 8ος Τόμος - Η ΝΑΟΥΣΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

ΨΗΦΙΔΕΣ 8ος ΤΟΜΟΣ
ΜΑΝΩΛΗΣ ΒΑΛΣΑΜΙΔΗΣ
Ιδιωτική έκδοση
Σελ. 322, Απρίλιος 2022

Η ΝΑΟΥΣΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
ΤΟΜΟΣ Α!-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΙΩΤΑΣ
Εκδόσεις ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΑΟΥΣΑΣ
Σελ. 400, Απρίλιος 2022                              

      Δύο εξαιρετικά βιβλία ήρθαν να προστεθούν σε όσα έχουν μέχρι τώρα εκδοθεί και αφορούν τη Νάουσα.

     Το πρώτο είναι ο όγδοος τόμος των «Ψηφίδων», του πολυγραφότατου Μ. Βαλσαμίδη, του οποίου κάθε βιβλίο είναι ένας θησαυρός γνώσης.

«Ένα νέο βιβλίο. Μια νέα Ψηφίδα. Μια ακόμη ιδέα, που πήρε σάρκα και οστά. Ένα υπέροχο, μα και τεράστιο συνάμα «μωσαϊκό» ιστορικής γνώσης και έρευνας συμπληρώνεται κομματάκι-κομματάκι, από τη σειρά «Ψηφίδες». Κάθε τόμος είναι ο τελευταίος… Μέχρι να έρθει ο επόμενος». (Δ. Σταμένου).

     Με τον τίτλο «Ψηφίδες», για όσους δεν γνωρίζουν, ονομάζει τα κείμενα που –ευτυχώς για όλους μας- κατά τακτικά χρονικά διαστήματα, δημοσιεύει  ο κ. Βαλσαμίδης. Κι ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια έκανε τις δημοσιεύσεις σε έντυπα, διείδε ότι οι καιροί αλλάζουν κι επέλεξε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Δημιούργησε στα ενενήντα του χρόνια ένα προφίλ στο facebook και από εκεί μας κάνει κοινωνούς της σοφίας και των αστείρευτων γνώσεών του.
     Ο 8^ος τόμος χωρίζεται σε έξη κεφάλαια. Στο πρώτο «Αρχαίοι Χρόνοι», δίνεται ιδιαίτερο βάρος στον Μέγα Αλέξανδρο. Μέσα από τα κείμενα φωτίζονται στοιχεία της προσωπικότητάς του, αφού «…για να κατανοήσεις τη σημασία των γεγονότων, πρέπει να μπεις […] στις σκέψεις και τη βούληση των πρωταγωνιστών…».  
     Το δεύτερο κεφάλαιο «Νεότεροι Χρόνοι» περιλαμβάνει κείμενα για την προεπαναστατική Νάουσα, τις μέρες την Επανάστασης, καθώς και για τα χρόνια μετά την αμνηστία και την αναδημιουργία της πόλης.
     Το τρίτο κεφάλαιο «Μεταπελευθερωτικοί Χρόνοι» είναι αφιερωμένο στα χρόνια μετά την απελευθέρωση τον Οκτώβρη του 1913 και περιλαμβάνει κείμενα με ευρεία θεματολογία.
     Το τέταρτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τα περισσότερα σε αριθμό κείμενα και είναι αφιερωμένο σε «Εκκλησιαστικά Θέματα».
     Τα κείμενα του πέμπτου κεφαλαίου «Αρχαιολογικά», αφορούν τα μνημεία της περιοχής (κυρίως τον Τάφο της Κρίσεως που κινδύνεψε με κατάρρευση και τις ενέργειες που έγιναν για την αναστήλωση του), ενώ κλείνει με ένα ενδιαφέρον κείμενο για τον Δανό Kinch. Μετά τα όσα του καταλογίζουν οι Ρόδιοι, οι οποίοι κλέφτη τον ανεβάζουν και αρχαιοκάπηλο τον κατεβάζουν, δημιουργούνται δεύτερες σκέψεις για τον μακεδονικό τάφο που εντόπισε το 1887 στην περιοχή των Λευκαδίων, ανέσκαψε και φέρει το όνομα του. «Έχω πέσει σε περισυλλογή. Σε προηγούμενη ανάρτηση μου έθεσα μια ερώτηση: Ο τάφος της περιοχής μας όταν ανασκάφθηκε από τον Κινχ ήταν συλημένος ή ασύλητος, Τρία χρόνια πηγαινοερχόταν ο Κινχ στη Νάουσα…».
     Τέλος το έκτο κεφάλαιο, περιλαμβάνει διαλέξεις-μαθήματα, ομιλίες και συνεντεύξεις. 
     Ο τόμος συμπληρώνεται με ευρετήριο ονομάτων και τοπωνυμίων.

 

     Το δεύτερο βιβλίο είναι ο πρώτος τόμος «μιας μεγάλης και άκρως ενδιαφέρουσας ερευνητικής εργασίας του συγγραφέα, που αναδιφά στη ζωή των Ναουσαίων και παρακολουθεί χρόνο με το χρόνο, όλες τις εκφάνσεις, αλλαγές και δραστηριότητες της πόλης, έτσι όπως αυτές καταγράφονται στις εφημερίδες της εποχής». (Αλ. Οικονόμου).

     Από το 1995 ως το 2003, ο Θ. Ζιώτας –αν και όπως λέει ο ίδιος μέχρι τότε δεν είχε ιδιαίτερη σχέση με τον Τύπο ούτε καν σαν αναγνώστης-έκανε μια μεγάλη έρευνα σε αρχεία εφημερίδων. Αναζητούσε στοιχεία για το έθιμο της Νάουσας τις «Μπούλες», που τελείται τις ημέρες της Αποκριάς, (αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση καρναβαλική εκδήλωση). Από την έρευνά του αυτή, προέκυψε το ενδιαφέρον και σημαντικό βιβλίο «Οι Μπούλες Της Νάουσας. Από Τη Φυλετική Μύηση Στη Διονυσιακή Λατρεία». Όσο όμως αναδιφούσε στα αρχεία των εφημερίδων, εύρισκε ειδήσεις και δημοσιεύματα που αφορούσαν τον τόπο του και του κινούσαν το ενδιαφέρον. Αρχικά δεν σκέφτηκε ότι όλο αυτό το υλικό θα μπορούσε να αποτελέσει το περιεχόμενο ενός βιβλίου. Εξ άλλου, τότε ο στόχος του ήταν άλλος. Λίγο-λίγο όμως, όσο ερευνούσε τα αρχεία σαράντα εφημερίδων πανελλαδικής  κυκλοφορίας κι εύρισκε ενδιαφέροντα τον τρόπο που αυτές παρουσίαζαν τις ειδήσεις που αφορούσαν τη Νάουσα, ωρίμασε η ιδέα να συγκεντρωθούν όλα αυτά τα δημοσιεύματα στις σελίδες ενός βιβλίου. Αυτό τον ώθησε να εντείνει την έρευνα. Η ψηφιοποίηση πολλών αρχείων, διευκόλυνε κάπως το ιδιαίτερα κοπιαστικό έργο του.

     Το αποτέλεσμα αυτής της κοπιώδους, εξαντλητικής έρευνας («Η αναζήτηση ήταν επίπονη και απαιτούσε υπομονή») που άλλοτε οδηγούσε τον συγγραφέα-ερευνητή στην απογοήτευση αφού δεν εύρισκε οτιδήποτε παρά τον κόπο μιας ολόκληρης μέρας και την προσεκτική  φυλλομέτρηση εκατοντάδων σελίδων κι άλλοτε του προσέφερε στιγμές χαράς όταν ανακάλυπτε απρόσμενα δημοσιεύματα, το κρατάμε στα χέρια με τη μορφή ενός βιβλίου.  

     Η διάρθρωσή του είναι θεματική. Τα δημοσιεύματα είναι χωρισμένα σε δώδεκα διαφορετικά θέματα («Αφιερώματα του τύπου για τη Νάουσα», «Η Απελευθέρωση της Νάουσας», «Πως είδαν δημοσιογράφοι και περιηγητές τη Νάουσα», «Η Νάουσα κέντρο διακοπών»,  «Επισκέπτες στη Νάουσα», »,«Οι Πρόσφυγες», «Πολιτισμός -Ψυχαγωγία», «Η Αποκριά στη Νάουσα-Μπούλες και καρναβαλικές γιορτές»,  «Αθλητισμός», «Η Εκπαίδευση στη Νάουσα», «Υγειονομική περίθαλψη και φροντίδα», «Από το ειδησεογραφικό-αστυνομικό δελτίο»). Για κάθε θέμα παρατίθενται τα δημοσιεύματα (είτε αυτούσια είτε σε αποσπάσματα) με χρονολογική σειρά και σε αρκετές περιπτώσεις με απαραίτητες διευκρινίσεις και σχολιασμό για καλύτερη κατανόηση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει-πέρα από τα σημαντικά στοιχεία που μπορεί να αλιεύσει κανείς-και η γλώσσα των δημοσιευμάτων που απηχεί είτε την πολιτική ένταξη της εφημερίδας, είτε το γενικότερο κλίμα της εποχής. Εξαιρετικό βιβλίο. Αξίζουν συγχαρητήρια τόσο στον συγγραφέα, όσο και στην Πολιτιστική Εταιρεία Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ Ο Λόγιος», που ανέλαβε την έκδοση και θα περιμένουμε τον επόμενο τόμο που θα αφορά άλλους τομείς της ζωής στη Νάουσα.  

...ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΜΟΥ ΦΑΓΑΝΕ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ...

ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΑΦΚΟΣ
Εκδόσεις ΚΨΜ
Σελ. 178, Φεβρουάριος 2022

      Πάντα είχα την πεποίθηση ότι στη χώρα μας, έχουμε εξαιρετικούς διηγηματογράφους. Το διήγημα, είναι ένα απαιτητικό είδος λογοτεχνίας, στο οποίο ο συγγραφέας καλείται να αφηγηθεί μια ιστορία, να εισάγει τον αναγνώστη στην ατμόσφαιρα του έργου και να δημιουργήσει χαρακτήρες, μέσα σε λίγες σελίδες.

     Κι εμφανίζονται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων συλλογές όπως αυτή του δημοσιογράφου και συγγραφέα Χ. Σιάφκου που παρουσιάζω σήμερα, για να ισχυροποιήσουν αυτή μου την πεποίθηση. Η συλλογή περιλαμβάνει εννέα διηγήματα «του βίου που θα μπορούσε να έχει ζήσει ο συγγραφέας». Ο προσεκτικός αναγνώστης που θα μπει στον κόπο να δει τους τίτλους των διηγημάτων στον πίνακα περιεχομένων, θα μετρήσει έντεκα τίτλους. Κι αυτό γιατί ο συγγραφέας, στα δύο τελευταία διηγήματα της συλλογής («Το όργιο των γεύσεων» και «Η επέτειος»), δίνει την ιστορία από δύο οπτικές, όπως την αφηγούνται οι διαφορετικοί πρωταγωνιστές τους! Στη θεματολογία κυριαρχεί το… κρασί, ο έρωτας και οι μνήμες της νεότητας.

     Εκτός από το περιεχόμενο των ιστοριών (πραγματικών ή φανταστικών λίγη σημασία έχει), που καταφέρνει να σε κρατά δέσμιο της ανάγνωσης, είναι εξαιρετική η γλώσσα και ο τρόπος με τα οποία είναι γραμμένα. «Η νοσταλγία του κρασιού είναι σαν τις βαρείες, τις δασείες, τις οξείες και τις περισπωμένες, που τον παίδεψαν στα παιδικά του χρόνια. Τώρα του λείπουν, όπως του λείπει κι εκείνο το βάσανο των μεσημεριών της Κυριακής, όταν ο πατέρας του έδινε ένα τάλιρο και την οκαδιάρα, για να πάει να τη γεμίσει. Το κρασοπουλειό ήταν ένα υπόγειο, μια ανάσα δρόμος. Κατέβαινε, όχι παραπάνω από δέκα σκαλοπάτια, και τον έπιανε από τη μύτη η επιθετική οξύτητα της ρετσίνας. Στο πλάι, τα βαρέλια στερεωμένα σε χοντρές  τραβέρσες και τα τραπέζια λίγα…».

     Ορισμένα από τα διηγήματα έχουν δημοσιευτεί στο- όχι και τόσο κοντινό- παρελθόν και αλλού («Την πρώτη φορά δεν είδε το Παρίσι», «Δυο μέρες μόνο…», «Η Μαρίκα της ζωής του», «Η Ντάρντα των ονείρων του», «Το όργιο των γεύσεων» και «Η επέτειος»), ενώ τα υπόλοιπα («Η νοσταλγία του κρασιού», «Θα σ’ αγαπάω για πάντα» και «Ο λόφος»), δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

     Αν ο τίτλος φαίνεται οικείος σε κάποιους από τους αναγνώστες, ο συγγραφέας διευκρινίζει: «Ένας στίχος της Λίνας Νικολακοπούλου έδωσε τον τίτλο σε αυτό το βιβλίο. Είναι από το «Πάτωμα» τραγούδι του δίσκου «Μαμά, γερνάω» που, σε μουσική Σταμάτη Κραουνάκη και ερμηνεία Τάνιας Τσανακλίδου κυκλοφόρησε το 1988».

     Μια εξαιρετική συλλογή καλογραμμένων διηγημάτων, που θα προσφέρει ώρες αναγνωστικής απόλαυσης σε όποιον την διαβάσει!

ΦΤΕΡΑ ΣΤΟ ΤΣΙΜΕΝΤΟ

ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΜΑΤΖΑΡΙΔΟΥ
Εκδόσεις ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗ
Σελ. 199, Μάιος 2021

      Ένα δύσκολο, σκληρό, «στενάχωρο» αλλά και συνάμα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που παρά τις όποιες «δυσκολίες» πρέπει να διαβαστεί απ’ όσους περισσότερους γίνεται, είναι το «Φτερά Στο Τσιμέντο» της Ε. Ματζαρίδου.

     Είναι η σπαρακτικός μονόλογος μιας 30χρονης κοπέλας με εκ γενετής αναπηρία, η οποία αισθάνεται ανεπιθύμητη, βιώνει την απόρριψη και νοιώθει ότι δεν την αγαπά κανένας, εκτός ίσως από την Στάνκα, την αλλοδαπή γυναίκα, την οποία επιφόρτισε η οικογένειά της να την φροντίζει και να την περιποιείται. «Σκέφτομαι πόσο τυχερή είμαι που βρίσκομαι στα χέρια της κι όχι στα χέρια της μάνας και του πατέρα μου, που από την ώρα που γεννήθηκα με έχουν καταντήσει μπαλάκι, ένα ανεπιθύμητο μπαλάκι, που ο καθένας πετάει στον άλλο με την ελπίδα να το κρατήσει και να το αφανίσει, αλλά τελικά δεν το αφανίζει ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, δεν τολμάει να το αφανίσει». 

     Είναι παιδί μιας δυσλειτουργικής οικογένειας. Ενός συμβατικού γάμου, που έγινε καθαρά από υπολογισμό και συμφέρον. «Την παντρεύτηκε για να ξεχρεώσει και τον παντρεύτηκε για να αναπληρώσει την ομορφιά και το μπόι που δεν είχε, δεν υπήρχε αγάπη, ούτε καν συμπάθεια νομίζω, αυτός τη σιχαινόταν για την ασχήμια της κι αυτή για τον χαρακτήρα του, αλλά παντρεύτηκαν χωρίς να λογαριάζουν τι θα προκύψει από μια τέτοια συνδιαλλαγή».

     Όσο παρακολουθούσε το σχολείο, είχε μια επαφή με τον έξω κόσμο. Όμως μετά την ολοκλήρωση της σχολικής της ζωής, ο εγκλεισμός της είναι σχεδόν απόλυτος, αφού έτσι απαιτεί ο πατέρας της. «…δεν είναι ομιλία αυτό που κάνει, αλλά ανακοινώσεις και υπαγορεύσεις και διαταγές προς τη μάνα μου και τη Στάνκα που σχεδόν πάντα αφορούν εμένα, εγώ είμαι ο εμπνευστής όλων αυτών των απαγορεύσεών του και των διαταγών του που πρέπει να εκτελούν οι άλλοι, πόσο και που πρέπει να μετακινηθώ, ποιους και πότε μπορώ να δω, τι μπορώ να δω και να ακούσω, να φάω και να φορέσω και γενικά τι είναι καλό και το κακό για την κατάσταση ακινησίας και παραμόρφωσης που βρίσκομαι…».

     Ο χειμαρρώδης, αλλά εξαιρετικά συγκροτημένος μονόλογος της ηρωίδας του βιβλίου, είναι μια κραυγή που απευθύνει σε όλους, ζητώντας απεγνωσμένα αγάπη και κατανόηση. Η ανάγκη για αγάπη και γιατί όχι κι έρωτα θα γίνει επιτακτική και αδήριτη, όταν θα αρχίσει να εξερευνά τη σεξουαλικότητά της. «…πίσω από το παραμορφωμένο σώμα, κανείς δεν υποψιαζόταν ότι υπήρχε ένα γυναικείο σώμα και μια γυναικεία ψυχή, τίποτα δεν τους παρέπεμπε σε γυναίκα, το σώμα μου ήταν όλο μια μπάλα, μια παραμορφωμένη μπάλα, δεν ξεχώριζες μέση και στήθος, ούτε που υποψιαζόταν κανείς ότι υπήρχε αιδοίο και μήτρα και ωοθήκες…».

     Μέχρι που ο πατέρας, αυτός ο ουσιαστικά διαρκώς απών και αυταρχικός άνδρας αρρωσταίνει. Τότε διαταράσσονται οι ισορροπίες, οι βεβαιότητες καταρρέουν και μια άλλη πραγματικότητα αναφύεται.

     Η Ε. Ματζαρίδου, έγραψε ένα ξεχωριστό, ιδιαίτερο μυθιστόρημα. Έχοντας στη συγγραφική της φαρέτρα εκτός από την εξαιρετική γραφή και τον χειρισμό της γλώσσας και τις σπουδές της στην ψυχολογία, σκιαγραφεί με μοναδικό τρόπο τους τέσσερις χαρακτήρες του μυθιστορήματος και τις σχέσεις που τους διέπουν, δημιουργώντας ένα έργο, που θα ταρακουνήσει με τις αλήθειες του τον αναγνώστη, θα τον συνεπάρει, θα τον κάνει να αναθεωρήσει αρκετά πράγματα από όσα ξέρει ή νομίζει ότι ξέρει και θα τον «αναγκάσει» να το αναστοχάζεται ξανά και ξανά, για πολύ καιρό!    

ΟΙ 7 ΝΑΝΟΙ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ

YEHUDA KOREN/EILAT NEGEV
Μετάφραση ΦΛΩΡΑ ΜΙΧΤΗ
Εκδόσεις ΠΗΓΗ
Σελ. 384, Αύγουστος 2018

 

     Στη σειρά «Αληθινές Ιστορίες» κυκλοφόρησε η τρίτη έκδοση του βιβλίου «Οι 7 Νάνοι Του Άουσβιτς», των ισραηλινών δημοσιογράφων Γ. Κορέν και Ε. Νεγκέβ.

     Είναι η ιστορία της πολυμελούς εβραϊκής οικογένειας του Σίμσον Άιζικ Όβιτς, ενός νάνου που έζησε στο χωριό Ροζαβλέα της Τρανσυλβανίας μιας διαφιλονικούμενης περιοχής ανάμεσα στη Ρουμανία και την Ουγγαρία. Οι γονείς του Σίμσον επειδή αντιλήφθηκαν ότι ο γιος τους δεν θα μπορούσε να ασκήσει λόγω της σωματικής δομής του οποιοδήποτε χειρωνακτικό επάγγελμα, φρόντισαν ιδιαίτερα τη μόρφωσή του. Αυτός όταν ενηλικιώθηκε, ασχολήθηκε ως «τελετάρχης» σε γάμους, περιφερόμενος στα χωριά της περιοχής του αλλά και σε πιο απομακρυσμένα. Λόγω της μόρφωσης και των «σοφών» συμβουλών που έδινε στους χωρικούς ακόμα και για θέματα που αφορούσαν την υγεία τους, κέρδισε την εκτίμηση και τον σεβασμό όλων, αλλά και αξιόλογη περιουσία. Επειδή μάλιστα δεν υπήρχε ραβίνος στην περιοχή, εκτελούσε και ανάλογα καθήκοντα. Κατ’ απαίτηση της κοινότητας, παντρεύτηκε μια κοπέλα (φυσιολογικού ύψους) με την οποία απέκτησε δύο κόρες νάνους. Το 1901, η γυναίκα του πέθανε από φυματίωση. «Καθώς περνούσε τον περισσότερο χρόνο του ταξιδεύοντας, ώστε να κερδίζει τα προς το ζην, δεν μπορούσε να φροντίσει όπως θα ‘πρεπε τις δύο έφηβες κόρες του […] Επιπλέον, η κοινότητα περίμενε από την πασίγνωστη αυτή θρησκευτική αυθεντία να βρει καινούρια σύζυγο». Με την νέα του σύζυγο ο Σίμσον απέκτησε οκτώ παιδιά. Πέντε νάνους (δύο αγόρια και τρία κορίτσια) και τρία φυσιολογικού ύψους (όλα κορίτσια). Αυτό «έκανε την οικογένεια Όβιτς τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη οικογένεια νάνων στον κόσμο».

     Όλα τα παιδιά είχαν έφεση στη μουσική κι έπαιζαν μουσικά όργανα. Αυτό αποδείχτηκε σωτήριο, όταν ο πατέρας τους πέθανε ξαφνικά το 1923 σε ηλικία 55 ετών. Οι Όβιτς σχημάτισαν μουσικό συγκρότημα και σύντομα έγιναν περιζήτητοι. «Εκείνη την περίοδο υπήρχαν κι άλλες μπάντες μόνο με νάνους, οι οποίες, όμως, έκαναν πάντα μόνο ένα νούμερο. Οι Όβιτς ήθελαν ένα σόου όλο δικό τους […] Ο καιρός που ξεκίνησαν την καριέρα τους, δηλαδή οι αρχές του 1930, ήταν κατάλληλος. Ο νανισμός τότε ήταν απίστευτα δημοφιλής και μία μπάντα μόνο με νάνους που χρησιμοποιούσαν μικροσκοπικά όργανα, ήταν μια ακαταμάχητη καινοτομία και είχε μεγάλη διαφημιστική αξία».

     Μια δεκαετία αργότερα, αν και κάποιοι είχαν δημιουργήσει οικογένειες με άτομα φυσιολογικού ύψους, εξακολουθούσαν να μένουν όλοι μαζί και να περιοδεύουν σε χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου, έχοντας πάντα στο νου τους, τα λόγια που τους είπε η μητέρα τους λίγο πριν πεθάνει. «Στα καλά και στα κακά, ποτέ μη χωριστείτε. Να είστε ενωμένοι, να φυλάτε ο ένας τον άλλον, να ζείτε ο ένας για τον άλλον».

     Το 1944, η φιλο-ναζιστική κυβέρνηση της Ουγγαρίας, αποφασίζει να παραδώσει τους Εβραίους που ζουν στο έδαφός της, στους Ναζί. Ανάμεσα τους και οι Όβιτς, που στέλνονται στο Άουσβιτς. Εκεί πέφτουν στα χέρια του διαβόητου γιατρού Γ. Μένγκελε που τους θεωρεί «θησαυρό» και τους μετατρέπει σε πειραματόζωα. Παρά τα συνεχή πειράματα στα οποία τους υποβάλλει και στις επώδυνες εξετάσεις, τελικά θα διασωθούν όλοι. Μετά την απελευθέρωση θα επιστρέψουν στη Ρουμανία, όπου θα βρεθούν απέναντι σε ένα αποκαρδιωτικό σκηνικό. Το σπίτι τους είναι λεηλατημένο και ουσιαστικά μη κατοικήσιμο. Τα αδέλφια αποφασίζουν να μετοικήσουν  στο Βέλγιο, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, θα εγκατασταθούν οριστικά στο Ισραήλ, ασχολούμενα πάντα με το χώρο του θεάματος και της διασκέδασης.

     Την εκπληκτική, μυθιστορηματική πορεία της οικογένειας, αφηγήθηκε στους συγγραφείς του βιβλίου, η νεότερη κόρη της οικογένειας, η Πέρλα (πέθανε τον Σεπτέμβριο του 2001), στη Χάιφα όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής της.

     Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο, που αφηγείται μια μοναδική ιστορία, κατά τη μεταφορά του στην ελληνική γλώσσα… ατύχησε! Ενώ η εκτύπωση είναι πολύ καλή σε χαρτί ποιότητας, με αρκετές φωτογραφίες, η μετάφραση είναι κάκιστη, δείχνει να έγινε στο γόνατο ή από το… google translate. Πρέπει να διδάσκεται στις σχολές μεταφραστών, ως παράδειγμα προς αποφυγή. Πολλά λάθη, κυρίως συντακτικά, που κάνουν δύσκολη την κατανόηση προτάσεων, άγνοια βασικών εννοιών, απροσεξίες, αβλεψίες (π.χ. ο Μένγκελε αλλού αναφέρεται με το κανονικό του όνομα κι αλλού ως Μένγκελ, η Μασσαλία γίνεται Μαρσίλι, το Βουκουρέστι γίνεται Μπούραχεστ, σε μία περίπτωση η Μόσχα μετονομάζεται Μοσχώφ, ο Κόκκινος Στρατός γίνεται Ερυθρός Σταυρός) και άλλα πολλά, που αν καθίσω να τα απαριθμήσω ένα-ένα, η παρουσίαση θα τριπλασιαστεί σε μέγεθος. Ευθύνη βέβαια φέρει και η επιμελήτρια του βιβλίου, η οποία δεν κατάλαβα τι ακριβώς επιμελήθηκε! Τα μάτια μου αναγκάστηκαν να υπομείνουν πολλά. Στην αρχή ήμουν συγκαταβατικός, στη συνέχεια εκνευριζόμουν και προς το τέλος άρχισα να περιμένω με αληθινή περιέργεια, ποια έκπληξη μου επιφυλάσσει η επόμενη σελίδα. Αν μπορείτε να παραβλέψετε το πρόβλημα αυτό, θα σας συστήσω να διαβάσετε το «Οι 7 Νάνοι Του Άουσβιτς», που αφηγείται την μοναδική, ξεχωριστή και πολύ ιδιαίτερη ιστορία της οικογένειας Όβιτς.        

ΞΕΝΟΦΩΝ ΦΥΤΡΟΣ

    

 Γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1979. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία κι εργάστηκε στη συνδρομητική τηλεόραση και σε αθλητικούς ειδησεογραφικούς ιστοτόπους πριν επιστρέψει στη Σαντορίνη και ασχοληθεί επαγγελματικά με τον τουρισμό. Έργα του: «Ο Θεός Του Πολέμου» (2018, Bell), «Αγαπημένο Μου Ημερολόγιο» (2020, Bell), Συμμετοχή σε συλλογικά έργα «Στο Μυαλό Των Πιο Διάσημων Ντετέκτιβ» (2015, Μεταίχμιο), «Noir Road Stories 2» (2017, Άπαρσις), «Εάν Δεν Είμεθα Τρελοί Δεν Εκάναμεν Επανάστασιν» (2019, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος).

     Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Αγαπημένο Μου Ημερολόγιο»;

     Οι πρωτόγνωρες συνθήκες περιορισμού και καραντίνας που μου γέννησαν την ανάγκη για μια δημιουργική διέξοδο, σε συνδυασμό με την ανάγνωση του μυθιστορήματος του IanMcEwanΜηχανές σαν κι εμένα που μου γέννησε την απορία «και τι θα συνέβαινε αν;…»

     Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Να προσπαθούμε πάντα για το καλύτερο, γιατί, όσο άσχημα κι αν είναι τα πράγματα πάντα μπορεί να γίνουν χειρότερα. Το θλιβερό παράδειγμα του πολέμου στην Ουκρανία τα λέει όλα.

     Στο βιβλίο σας περιγράφετε μια Ελλάδα εφιαλτική στο πολύ κοντινό μέλλον. Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι όσα «προφητεύετε» θα επαληθευτούν;

     Πιστεύω πώς όχι, γιατί ελπίζω ότι οι πρόσφατες δοκιμασίες μάς έκαναν σοφότερους ως πολιτεία και ως κοινωνία. Αντιλαμβάνεστε όμως ότι το «πιστεύω» και το «ελπίζω» είναι διαφορετικά από το «είμαι σίγουρος»...

     Πως χαρακτηρίζετε το βιβλίο σας; Γιατί δεν είναι «καθαρόαιμο» αστυνομικό, αλλά έχει και πολλά στοιχεία κοινωνικού και πολιτικού μυθιστορήματος.

     Ζούμε σε έναν πολύπλοκο κόσμο που είναι δύσκολο να περιγράψουμε με μια δυο λέξεις. Το ίδιο συνεπώς κι ένα βιβλίο που περιγράφει τον κόσμο αυτόν. Ο πιο κοντινόςχαρακτηρισμός πάντως του «Αγαπημένο μου Ημερολόγιο» είναι δυστοπικό αστυνομικό μυθιστόρημα.

     Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Η λογοτεχνία προσπαθεί να αναπαραστήσει, να σχολιάσει και να κριτικάρει την κοινωνία. Αυτό από μόνο του συνιστά κοινωνική πράξη και δράση.

     Μπορεί η λογοτεχνία να δρομολογήσει αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο;

     Δύσκολα, γιατί σπάνια γεννιούνται γραφιάδες όπως ο Καζαντζάκης, ο Όργουελ ή ο Σαίξπηρ. Ακόμα πιο δύσκολα στην εποχή μας, όπου οι κοινωνικές αλλαγές δρομολογούνται από ένα tweet ή ένα βίντεο στο youtube.

     Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Όταν έγραψα μια ιστορία με ήρωα τον Χάρι Χόλε που μου φάνηκε αρκετά καλή για να τη στείλω σε διαγωνισμό δημιουργικής γραφής. Βεβαιώθηκα όταν η ιστορία κέρδισε το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού.

     Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Πως είχα μόλις ανέβει στην κορυφή του Έβερεστ και ατένιζα τον λογοτεχνικό κόσμο στα πόδια μου. Αφέλεια και παιδιάστικος ενθουσιασμός, αλλά έτσι είναι πάντα η πρώτη φορά.

     Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Ξεκουράζονται μαζί μου, εγώ μέχρι η επόμενη ιδέα για μια καλή ιστορία να σφηνωθεί στο μυαλό μου, εκείνοι για πάντα.

     Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Ναι, συχνά και πολλά, αλλά κανένα δολοφονικό, σας διαβεβαιώ.

     Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Κάποιοι, σε κάποιες πτυχές του χαρακτήρα τους, κυρίως στην εσωστρέφεια, την υπερανάλυση και τη σιωπή που συχνά λέει περισσότερα από τον θόρυβο.

     Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Οι εκδότες μου στις Εκδόσεις Bell και δύο τρεις έμπιστοι φίλοι και καλοί συγγραφείς.

     Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Αυτός που δε διαβάζει την περίληψη στο οπισθόφυλλο και βουτάει στο βιβλίο με άγνοια περιεχομένου και κινδύνου. Και επίσης είναι ειλικρινής στην κριτική του στον συγγραφέα.

     Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

      Για αρχή την αίσθηση ευεξίας και εκπλήρωσης που μου προσφέρει η συγγραφή. Για συνέχεια, τον ορυμαγδό ιδεών που πυροδοτεί στο μυαλό μου η μαγική λέξη που λέγεται «έμπνευση».

     Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Όταν κάνω έρευνα για θέματα που θέλω να γράψω στα βιβλία μου και σαστίζω με το πόσα λίγα γνωρίζω στην πραγματικότητα για τον κόσμο γύρω μου. Τροφή για σκέψη ίσως στην εποχή που οι «ξερόλες» αφθονούν γύρω μας…

     Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας;

     Ναι, και η απομόνωση της πανδημίας ήταν θλιβερή και σε αυτό το επίπεδο. Νοσταλγώ τις ημέρες όπου το βιβλίο και ο συγγραφέας του «πέφτουν στο τραπέζι» και ξεψαχνίζονται διεξοδικά.

     Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν» πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Κάποιες λίγες φορές, που όμως με εξέπληξαν, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία μου ότι κάθε αναγνώστης προσλαμβάνει πάντα κάτι διαφορετικό από ένα βιβλίο και έναν δημιουργό.

     Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Πολλοί, και θα ήταν ίσως μάταιο να αναφέρω κάποιους, γιατί συνεχώς ανακαλύπτω κάποιους άλλους. Θα έλεγα ότι θαυμάζω συνολικά την αμερικάνικη σχολή του GreatAmericanNovel. Βέβαια ούτε Αμερικανός είμαι, ούτε greatnovels γράφω.

     Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Είναι αλήθεια ότι γίνεται συνεχώς και πιο δύσκολη, αλλά ίσως γιατί βάζω συνεχώς πιο δύσκολα στον εαυτό μου. Η λύση «βρήκα τη συνταγή και την ακολουθώ», μάλλον δε δουλεύει για μένα. Από την άλλη, δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα σταματήσω να γράφω, ακόμα κι αν πάψω να εκδίδομαι.

     Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Έχω ξεκινήσει το επόμενο μυθιστόρημα, αν και είναι νωρίς για να ξέρω πού θα με βγάλει η προσπάθεια αυτή. Ίσως οι  ήρωές μου να ξέρουν καλύτερα από εμένα και ελπίζω να μου έχουν καλά νέα σύντομα.

 

ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΗ

LISA GRAY
Μετάφραση ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ
Εκδόσεις BELL
Σελ. 324, Οκτώβριος 2021

      Η γεννημένη στην Γλασκώβη Λ. Γκρέι, συγγραφέας του μυθιστορήματος «Αγνοούμενη», εργάστηκε για αρκετά χρόνια στον χώρο των ΜΜΕ στην πατρίδα της την Σκοτία. Όμως μετά την επιτυχία του πρώτου της βιβλίου, αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην συγγραφή.

     Η ιδιωτική ντετέκτιβ Τζέσικα Σο, εδώ και δύο χρόνια περιπλανιέται σε διάφορες περιοχές των ΗΠΑ. Ο θάνατος του πατέρα της Τόνι, από παθολογικά αίτια, ο οποίος ήταν ο μόνος της συγγενής και υπήρξε γι’ αυτήν και μητέρα και πατέρας, της στοίχισε πολύ. «Είχε κλάψει σπαρακτικά τη μέρα που πέθανε ο Τόνι, καθώς τον κρατούσε αγκαλιά πάνω στα κρύα πλακάκια. Έκτοτε δεν είχε χύσει ούτε ένα δάκρυ. Ούτε στην κηδεία. Ούτε όταν έδωσε την παραίτησή της και είπε στο αφεντικό της πως έφευγε από τη δουλειά που αγαπούσε. Ούτε καν όταν παρέδωσε τα κλειδιά στο μεσίτη και έφυγε για πάντα από το σπίτι που είχε μοιραστεί με τον Τόνι χωρίς να ρίξει πίσω της ούτε ένα βλέμμα». Έχοντας μια σχετική οικονομική άνεση αφού «είχε εισπράξει τα χρήματα της ασφάλειας και είχε πουλήσει το σπίτι», έχει τη δυνατότητα να αναλαμβάνει μόνο υποθέσεις που την ενδιαφέρουν πραγματικά!

     Ενώ βρίσκεται στο Los Angeles κι ετοιμάζεται να αναχωρήσει επιλέγοντας κατεύθυνση με τον γνωστό της τρόπο, το στρίψιμο του νομίσματος («κορόνα θα πήγαινε βόρεια, γράμματα θα πήγαινε νότια»), λαμβάνει ένα mail που χωρίς να το γνωρίζει εκείνη τη στιγμή, έμελλε να ανατρέψει πολλές από τις βεβαιότητές της. «Έκανε  κλικ στον σύνδεσμο. Άνοιξε μια σελίδα που περιείχε μια αγγελία εξαφάνισης και τη φωτογραφία ενός μικρού κοριτσιού […] Η καταχώρηση στον ιστότοπο  Lost Angelenos δεν πρόσφερε τίποτα πέρα από τις βασικές πληροφορίες. Το όνομα του κοριτσιού στη φωτογραφία ήταν Αλίσα Λαβέλ και ήταν τριών χρονών όταν εξαφανίστηκε […] Καταχωρίστηκε επίσημα ως αγνοούμενη την επόμενη μέρα, ύστερα από ένα «σοβαρό περιστατικό» όπως αναφερόταν, στο σπίτι της οικογένειάς της. Αυτό συνέβη σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια πριν […] Ήταν ένα πρόσωπο που το γνώριζε ήδη καλά. Το πρόσωπο στη φωτογραφία ήταν το δικό της».

     Αναζητώντας απαντήσεις θ’ ανακαλύψει πως το «σοβαρό περιστατικό» που ανέφερε η ανακοίνωση, αφορούσε τη δολοφονία της βιολογικής της μητέρας και την απαγωγή της ίδιας. Μια υπόθεση που δεν εξιχνιάστηκε ποτέ, που παραμένει σε εκκρεμότητα αλλά και με την οποία-όπως είναι φυσικό μετά την παρέλευση τόσων ετών-δεν ασχολείται κανείς. Στη διάρκεια των ερευνών της, θα γνωρίσει τον ντετέκτιβ της αστυνομίας του Los Angeles Τζέισον Πράις, ο οποίος εκείνες τις μέρες, ασχολείται με την εξιχνίαση της δολοφονίας μιας φοιτήτριας, που δούλευε περιστασιακά ως πόρνη. Η Τζέσικα θα θυμηθεί ξαφνικά που είχε πρωτοδεί αυτόν τον άντρα και θα καταλάβει ότι γνωρίζει πολλά τόσο για το παρελθόν του πατέρα της, όσο και για τη δολοφονία της μητέρας της.

     Παρά τις παραινέσεις του Πράις να εγκαταλείψει την υπόθεση και να φύγει από την πόλη, η Τζέσικα θα προσπαθήσει να εξιχνιάσει την υπόθεση. Όμως οι ανακαλύψεις της, είναι παραπάνω από συγκλονιστικές…

     Με την «Αγνοούμενη» η Λ. Γκρέι, πραγματοποιεί ένα αναπάντεχα εντυπωσιακό για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα ντεμπούτο. Το βιβλίο της έχει γρήγορο, κινηματογραφικό ρυθμό, κλιμακούμενο σασπένς, καλοδουλεμένους χαρακτήρες και ανατροπές. Θα περιμένω να διαβάσω και τα υπόλοιπα τρία βιβλία με κεντρικό χαρακτήρα την ιδιωτική ερευνήτρια Σο, για να ανακαλύψω αν η συνέχεια είναι ανάλογη.   

Ο ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

ΜΑΤΙΑ Ι

SEBASTIAN FITZEK

Μετάφραση ΓΙΩΤΑ ΛΑΓΟΥΔΑΚΟΥ

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Σελ. 480, Νοέμβριος 2021

      Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα, κυκλοφόρησε στην Γερμανία το 2010, αλλά είναι-απ’ όσο ξέρω-η πρώτη φορά που μεταφράζεται στα ελληνικά.

     Ο Αλεξάντερ Τσόρμπαχ, υπήρξε αστυνομικός διαπραγματευτής στο Βερολίνο. Μετά από ένα επεισόδιο με μια διαπραγμάτευση σε μια υπόθεση απαγωγής που δεν κατέληξε καλά, αποχώρησε από την αστυνομία, γιατί αντιμετώπιζε πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Τα οποία εκτός από τη θέση του, του κόστισαν και το γάμο του. Δεν μπορούσε να διαχειριστεί την κατάσταση, παρά το γεγονός ότι αγαπούσε την –πρώην πια- γυναίκα του και τον εφτάχρονο γιο τους.

     Λόγω της εμπειρίας του στην αστυνομία, προσελήφθη από μια εφημερίδα κι ανέλαβε το αστυνομικό ρεπορτάζ. «Εδώ και τέσσερα χρόνια δούλευα για τη μεγαλύτερη και επομένως πιο αιμοχαρή εφημερίδα της πόλης και στο μεταξύ είχα κάνει ένα καλό όνομα με τα ρεπορτάζ μου σχετικά με τα πιο φρικτά εγκλήματα βίας στη Γερμανία». Η υπόθεση που τον απασχολούσε εκείνον τον χειμώνα, όπως και όλη την κοινή γνώμη, ήταν η υπόθεση του serial killer που αποκαλούνταν από τα ΜΜΕ, Συλλέκτης Ματιών. «Όπως και το προηγούμενο επάγγελμά μου ως διαπραγματευτή, έτσι και η καινούρια δουλειά στην εφημερίδα συχνά με είχε οδηγήσει στα όρια του ανεκτού. Η υπόθεση, ωστόσο, του Συλλέκτη Ματιών, που σκότωνε τις μητέρες των παιδιών που απήγε κι έδινε στους πατεράδες μόνο λίγες ώρες χρόνο να ξαναβρούν τα παιδιά τους, προτού πεθάνουν από ασφυξία μέσα στην κρυψώνα στην οποία τα πήγαινε, είχε δώσει καινούρια διάσταση στη φρίκη. Και το γεγονός ότι ο ψυχοπαθής έβγαζε κάθε φορά το αριστερό μάτι από το πτώμα του παιδιού ξεπερνούσε σαφώς τα όρια της φαντασίας […] Εκεί έξω κυκλοφορεί ένας ψυχοπαθής, ο οποίος καταστρέφει οικογένειες με τόσο φρικτό τρόπο, που ακόμα και η σκανδαλοθηρική εφημερίδα για την οποία δουλεύω δεν τολμάει να παρουσιάσει όλες τις λεπτομέρειες».

     Μια μέρα, στον ασύρματο που έχει στο αυτοκίνητό του για να παρακολουθεί-σαφώς παράνομα-τις επικοινωνίες της αστυνομίας, ακούει ότι ο Συλλέκτης Ματιών, χτύπησε για τέταρτη φορά. Όταν φτάνει στον τόπο του εγκλήματος, αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Μετά από μια σειρά γεγονότων μάλιστα, καταλαβαίνει ότι ο Συλλέκτης, θέλει να τον εμπλέξει, να τον παγιδεύσει και να τον ενοχοποιήσει. Προσπαθώντας να λύσει το μυστήριο, θα βρει στον δρόμο του-ή καλύτερα στο σκάφος του- την 26χρονη Αλίνα, μια τυφλή φυσικοθεραπεύτρια, που με τα… οράματά της, τον καθοδηγεί όταν φτάνει σε αδιέξοδο. Ο Τσόρμπαχ έχει λίγο χρόνο για να βρει το θύμα της τελευταίας απαγωγής, αλλά και να πείσει τους πρώην συναδέλφους του, ότι δεν είναι αυτός ο ένοχος.

     Αλλά εδώ έχουμε τον Fitzek κι όχι έναν οποιονδήποτε συγγραφέα. Τα πάντα υπόκεινται σε ανατροπές. Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κι ο χρόνος (όπως και οι σελίδες αλλά και η αρίθμηση των κεφαλαίων) μετρά αντίστροφα και οδηγεί στη μεγάλη ανατροπή των τελευταίων σελίδων. Αλλά τότε ξαναρχίζουν όλα από την αρχή!

     Το ψυχολογικό θρίλερ «Ο Συλλέκτης» είναι ένα ευφυές μυθιστόρημα, γραμμένο από έναν δεξιοτέχνη του είδους. Μια τελευταία προτροπή. Επειδή το βιβλίο είναι… εθιστικό, ξεκινήστε την ανάγνωση μια μέρα που δεν θα έχετε πιεστικές υποχρεώσεις. Είναι σίγουρο ότι δεν θα τις εκπληρώσετε, αφού όσο προχωρά η ανάγνωση, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να αφήσετε το βιβλίο από τα χέρια σας!