Η ΣΤΑΜΠΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΑΝΘΙΠΠΟΣ ΤΡΟΧΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ARS POETICA

Σελ. 142, Δεκέμβριος 2014

     Με ένα μικρό σε μέγεθος μυθιστόρημα, συνεχίζει τη συγγραφική του πορεία, ο γνωστός από τις εμφανίσεις του ως πιανίστας, αλλά και την ενασχόλησή του με τα της τοπικής αυτοδιοίκησης στον τομέα του πολιτισμού Γιωρ. Ξανθ. Τροχόπουλος, από τη Βέροια. Ένα μυθιστόρημα τρυφερό, συγκινητικό και νοσταλγικό, στο οποίο η Ιστορία σημαδεύει τις ζωές των ηρώων του.

     Αφηγείται την υπόθεση της υιοθεσίας ενός μικρού (πεντάχρονου) αγοριού του Γιώργου, το οποίο ο πατέρας του, θα δώσει στην άτεκνη αλλά ευκατάστατη αδελφή του, στη Βέροια των αρχών της δεκαετίας του ’50. «Είναι μια χειμωνιάτικη νύχτα, με πολύ ομίχλη και κρύο. Ένα αγοραίο σταματά μπρος σ’ ένα σπίτι… Κατεβαίνουν από το αγοραίο ένα ζευγάρι μεσήλικων ανθρώπων μ’ ένα μικρό αγοράκι. Το ζευγάρι μας είναι ο Δάμος Καντέρης και η Άφρω και το μικρό είναι ο Γιώργος, παιδί του αδελφού της Άφρως, που πήραν για ψυχοπαίδι, και είναι η πρώτη φορά που έρχεται ο μικρός στο καινούριο του σπίτι».

     Ο συγγραφέας «εκμεταλλεύεται» με τον καλύτερο τρόπο την αφήγηση αυτής της ιστορίας. Έτσι καταφέρνει να σκιαγραφήσει τα ψυχολογικά πορτραίτα των ηρώων του και τις ψυχολογικές τους  διαδρομές  σε κάθε νέα εξέλιξη αυτής της ιστορίας. Δίνει ολοζώντανες εικόνες της Βέροιας (της πόλης, της αγοράς, των ανθρώπων, των συμπεριφορών, των άγραφων κανόνων κλπ) την εποχή στην οποία αναφέρεται το μυθιστόρημα. Τέλος καταφέρνει να περιγράψει με λίγα λόγια, αλλά με ακρίβεια κομβικά σημεία της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας και πως αυτά τα σημεία επηρέασαν τις ζωές των ηρώων του και φυσικά και την εξέλιξη της ιστορίας που αφηγείται. Ξεκινώντας από τη Μικρασιατική καταστροφή και το διωγμό των ποντίων από την Πατρίδα (όπως αποκαλούν ακόμη και τώρα την πατρογονική γη) και φτάνοντας μέχρι τη Χούντα των συνταγματαρχών. Όλα αυτά με γραφή στην οποία τίποτα δεν περισσεύει αλλά και τίποτα δε λείπει. Χιούμορ όπου χρειάζεται, νοσταλγική διάθεση, συγκίνηση και σημαντικές ανατροπές. Ένα πολύ αξιόλογο και αξιοπρόσεχτο-παρά το μικρό του μέγεθος-ανάγνωσμα!

      

ΟΙ ΜΑΙΝΑΔΕΣ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΔΩΝ ΣΤΑ ΝΑΖΙΣΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ

WENDY LOWER

Μετάφραση ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΟΦΩΛΙΑΣ

Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Σελ. 453, Νοέμβριος 2014

     Το ρόλο των γερμανίδων στο Ολοκαύτωμα, εξετάζει το βιβλίο της W. Lower. Και όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, η συμπεριφορά πολλών από αυτές ήταν τέτοια, που δικαιολογεί απόλυτα τη μετάφραση του «Hitler’s furies» του πρωτότυπου τίτλου σε «Μαινάδες». (Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, οι Μαινάδες ήταν νύμφες-συνοδοί του θεού Διόνυσου. Βρίσκονταν συνήθως σε έξαλλη κατάσταση και –αυτό που ταιριάζει «γάντι» στην προκείμενη περίπτωση- τις χαρακτήριζε η πέρα από τη λογική υπερκινητική και βίαιη συμπεριφορά).

     Η συγγραφέας αυτής της μελέτης, είναι καθηγήτρια της Ιστορίας και ασχολείται ιδιαίτερα με το Ολοκαύτωμα. Στη διάρκεια των ερευνών της, ανακάλυψε ότι πέρα από τους άντρες Ναζί που συμμετείχαν στις αποτρόπαιες πράξεις εξολόθρευσης των Εβραίων, συμμετείχαν και αρκετές γυναίκες, Κάτι που δεν είναι ευρύτερα γνωστό. «Ο μεγάλος αριθμός γυναικών εγκληματιών-οι οποίες έκλεβαν από τους Εβραίους, ασχολούνταν με τη διαχείριση της γενοκτονίας και συμμετείχαν στους τόπους των εγκλημάτων-απουσιάζει από τη συλλογική μνήμη και την επίσημη αφήγηση». Για τις ανάγκες αυτού του βιβλίου, εστίασε τις έρευνές της στην Ουκρανία, κι όταν απέκτησε πρόσβαση σε αρχεία που κατείχε η πρώην Σοβιετική Ένωση, βρήκε αληθινούς «θησαυρούς». «Καθώς ο Κόκκινος Στρατός καταλάμβανε την περιοχή, οι σοβιετικοί αξιωματούχοι άρπαζαν αμέτρητες σελίδες επίσημων γερμανικών αναφορών, αρχεία με φωτογραφίες και εφημερίδες και κιβώτια ολόκληρα γεμάτα μπομπίνες ταινίας. Φύλαξαν αυτά τα λάφυρα πολέμου και καταχώρισαν τα γραπτά «τρόπαια» σε τοπικά αρχεία τα οποία θα παρέμεναν για δεκαετίες πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα». Οι «θησαυροί» αυτοί δεν ήταν άλλο, από τις εκθέσεις, τις αναφορές και τις μαρτυρίες επιζώντων για τη δράση γερμανίδων που υπό διάφορες ιδιότητες (νοσοκόμες, γραμματείς, δασκάλες, σύζυγοι Ναζί αξιωματούχων) βρέθηκαν στην Ουκρανία. «Ως αυτόκλητοι φορείς υπέρτατης εξουσίας, οι Γερμανίδες στη ναζιστική Ανατολή ασκούσαν πρωτοφανή εξουσία σε αυτούς που ανακηρύσσονταν «υπάνθρωποι». Είχαν την άδεια να κακοποιήσουν, ακόμα και να σκοτώσουν αυτούς που εκλαμβάνονταν, όπως είπε μετά τον πόλεμο μια γραμματέας που είχε υπηρετήσει κοντά στο Μινσκ, ως «το κατακάθι της κοινωνίας». Αυτές οι γυναίκες βρίσκονταν πολύ κοντά στα κλιμάκια κρατικής εξουσίας που διαχειρίζονταν αυτόν τον μηχανισμό του ολέθρου… Οι Μαινάδες του Χίτλερ ήταν ένθερμες διαχειρίστριες, κλέφτρες, βασανίστριες και δολοφόνοι που έδρασαν στις χώρες του αίματος».

     Το βιβλίο, που είναι το απόσταγμα ενδελεχούς 20ετούς έρευνας σε βιβλιογραφία, αρχεία κρατών, υπηρεσιών, οργανισμών, μαρτυρίες επιζώντων, προσωπικές συνεντεύξεις με «πρωταγωνίστριες» των γεγονότων κλπ, αποδεικνύει με αδιαμφισβήτητο τρόπο, μια αλήθεια που μέχρι τώρα ήταν συγκαλυμμένη. Ότι δηλ. στο Ολοκαύτωμα συμμετείχαν ενεργά ΚΑΙ οι γερμανίδες- οι οποίες μέχρι τώρα παρουσιάζονταν ως θύματα του πολέμου- και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν πιο σκληρές και βίαιες από τους άντρες.

     Το βιβλίο έχει περισσότερες από 400 παραπομπές, πολλές από τις οποίες αναφέρονται σε βιβλία που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα, (οπότε κατά μια έννοια μπορούν να θεωρηθούν ως βιβλιογραφία), ορισμένες φωτογραφίες και ευρετήριο ονομάτων. 

ΤΟ ΔΙΔΥΜΟ

GEORGE PELEKANOS

Μετάφραση: ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΛΟΚΥΡΗΣ

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

Σελ. 335, Νοέμβριος 2014

     Εξαιρετικό, όπως άλλωστε και όλα τα προηγούμενα, είναι το μυθιστόρημα του Τ. Πελεκάνος που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό.

     Ο Σπίρο Λούκας, είναι υιοθετημένος γιος ενός ζευγαριού ελληνο-αμερικανών. «…Ένα από τα τέσσερα, τρία από τα οποία υιοθετημένα. Η αδερφή του η Αϊρίν, ήταν το βιολογικό προϊόν του γάμου… Ο Σπίρο ήταν ο μικρότερος. Παλαιστής της ελληνορωμαϊκής στο λύκειο, ακαδημαϊκά όχι ιδιαίτερα χαρισματικός, αλλά δουλευταράς. Δοκίμασε την τύχη του σε ένα περιφερειακό κολέγιο και στη συνέχεια κατατάχτηκε». Υπηρέτησε στο Ιράκ και επέστρεψε χωρίς κανένα σωματικό τραύμα και λίγα-σε σχέση με άλλους-ψυχολογικά. Επειδή «είχε συνεχίσει να αποδέχεται την πολεμική του φύση», επέλεξε να εργαστεί ως ερευνητής ενός δικηγόρου ποινικών υποθέσεων στην Ουάσινγκτον. Μια δουλειά που προκαλεί έκκριση αδρεναλίνης, αλλά και του παρέχει χρόνο για να ασχολείται με τα αγαπημένα του σπορ: ποδηλασία και κωπηλασία (καγιάκ). Παράλληλα, εκτός των υποθέσεων που του αναθέτει ο δικηγόρος, αναλαμβάνει και «εξωτερικές» δουλειές.

     Ένα βράδυ στο αγαπημένο του μπαρ, η μπαργούμαν, του αναφέρει το πρόβλημα μιας φίλης της. Ο πρώην φίλος της, της έκλεψε έναν πίνακα με τίτλο «Το Δίδυμο», αρκετά μεγάλης αξίας. «Ο πίνακας έδειχνε δύο άντρες γυμνούς από τη μέση και πάνω-ο ένας μεσήλικας, ο άλλος νεαρός-να κοιτούν κατάματα τον θεατή. Ο μεσήλικας είχε λιπόσαρκο πρόσωπο, αραιωμένα μαλλιά και γενειάδα. Ο νεαρός ήταν φρεσκοξυρισμένος, με πυκνά μαύρα μαλλιά. Ο καλλιτέχνης είχε ζωγραφίσει μαύρο το φόντο του μεγαλύτερου άντρα και καφέ του νεαρού, δημιουργώντας την εντύπωση του διαχωρισμού στο κοινό πλαίσιο».

     Η Γκρέης Κίνκεητ, (αυτό είναι το όνομα της ιδιοκτήτριας), εκτός από τον πίνακα, είχε χάσει αρκετά και στο συναισθηματικό τομέα σ’ αυτή τη σχέση. Άρχισε να πίνει, να χάνει βάρος, να έχει στρες. Ώσπου «επέστρεψα σπίτι μια μέρα και διαπίστωσα ότι με είχαν ληστέψει». Τώρα ήθελε-τουλάχιστον-τον πίνακα πίσω γι’ αυτό απευθύνθηκε και στη φίλη της που δούλευε στο μπαρ, η οποία είπε στο Σπίρο «Η υπόθεση είναι στα μέτρα σου. Της έκλεψε κάτι κι εκείνη το θέλει πίσω. Υποψιάζεται ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που την ξαλάφρωνε. Αλλά δεν μπορεί να το αποδείξει. Η αστυνομία δεν μπορεί να τη βοηθήσει. Χρειάζεται ιδιωτική βοήθεια».

     Μόνο που η υπόθεση έχει βάθος και δεν είναι τόσο απλή. Και ο Σπίρο εκτός από την υπόθεση του πίνακα, έχει να διαχειριστεί την παθιασμένη ερωτική σχέση που αναπτύσσει με μια εντυπωσιακή και δυναμική παντρεμένη γυναίκα, την οποία ερωτεύεται με κάθε ίνα του κορμιού του.

     Καλογραμμένο μυθιστόρημα με εξαιρετική πλοκή, προικισμένη γραφή, ένα συμπαθέστατο κεντρικό χαρακτήρα, σασπένς και ολοζώντανες περιγραφές τοπίων, προσώπων και ιδιαίτερα των σκηνών έντονης δράσης.