ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

DIANE HARRIS CLINE

Μετάφραση ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Σελ. 228, Φεβρουάριος 2019

     Ένα εκπληκτικό βιβλίο είναι το «Οι Αρχαίοι Έλληνες» της αμερικανίδας καθηγήτριας Ιστορίας D. H. Cline, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες και είναι βασισμένο στη σειρά του National Geographic “The Greeks”.

     Η συγγραφέας ξεκινά το ταξίδι της στην πορεία των αρχαίων Ελλήνων από το 6000 π. Χ., το τέλος δηλ. της νεολιθικής εποχής, από το σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδας, όπου υπάρχουν πολλά ίχνη κατοίκησης –όπως και στην Αλεπότρυπα του Διρού, όπου η κατοίκηση εκτείνεται από το 6000 π. Χ. μέχρι το 3200 π. Χ., όταν η σπηλιά φράχθηκε από κατάρρευση -και φτάνει μέχρι το 323 π. Χ., όταν πέθανε ο Μέγας Αλέξανδρος.

     Βήμα-βήμα, εξηγείται πως το εμπόριο μεταξύ των νησιών των Κυκλάδων περίπου το 2200 π. Χ., έφερε αμοιβαία κέρδη οικονομικά και πολιτιστικά. Πως έγινε και τι σηματοδότησε η ανάπτυξη του Μινωικού πολιτισμού γύρω στο 1800 π. Χ. Εξετάζεται η κατάληψη της Κρήτης το 1450 π. Χ. από την ανερχόμενη δύναμη των Μυκηναίων «οι οποίοι έμειναν στην ελληνική συλλογική μνήμη ως οι ήρωες που πολέμησαν στην Τροία». Αλλά και πως μια σειρά από φυσικές καταστροφές και εσωτερικές εξεγέρσεις, οδήγησαν στην κατάρρευση των πολιτισμών της εποχής του Χαλκού, περί το 1150 π. Χ.

     Από το 1200 π. Χ. ως το 800 π. Χ., είναι η εποχή του Σιδήρου. «Η ζωή ήταν απλή και πολύ σκληρή. Οι άνθρωποι καλλιεργούσαν, είχαν κοπάδια με πρόβατα και άλλα ζώα και ζούσαν μαζί με μια εκτεταμένη οικογένεια σε μικρά χωριά. Αποκαλούσαν τη χώρα τους Ελλάδα και αυτοαποκαλούνταν «Έλληνες», όνομα που είχαν πάρει από ένα μυθικό πρόγονο, τον Έλληνα, γιο του Δευκαλίωνα. Δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους μέλη ενός και μόνο έθνους, αλλά διάφορες φυλές που είχαν κοινή γλώσσα και πολιτισμό». Μετά όμως ξεκινά η Αρχαϊκή εποχή που η συγγραφέας δε διστάζει να ονομάσει «πορεία προς την τελειότητα». «Ήταν η εποχή που ο Όμηρος συνέθεσε την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και όλες οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν ήδη διαμορφώσει και χρησιμοποιούσαν η κάθε μία το δικό της αλφάβητο με τις κατά τόπους ιδιομορφίες, επιτρέποντας την άνθηση της ποίησης, της ιστορίας, του δράματος και τη φιλοσοφίας. Επίσης, εμφανίστηκαν οι χαρακτηριστικές ελληνικές τεχνοτροπίες στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική».

     Για να ακολουθήσει η Κλασική περίοδος από το 508 π. Χ. μέχρι το 323 π. Χ., όταν οι Έλληνες «Δημιούργησαν έναν πολιτισμό όπου για πρώτη φορά είχαν θέση η αναζήτηση, ο στοχασμός, ο πολιτικός διάλογος, και η κριτική σκέψη, ενώ είχαν σε υψηλή εκτίμηση την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την έννομη τάξη». Ακόμα «…οι εικαστικές τέχνες και η λογοτεχνία άκμασαν, η φιλοσοφία προόδευσε, ενώ οι επιστημονικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις πολλαπλασιάστηκαν».

     Το βιβλίο δεν απευθύνεται στην επιστημονική κοινότητα και γι’ αυτό είναι προσιτό και κατανοητό από τον καθένα. Κάτι που κάνει ξεκάθαρο η συγγραφέας. «Προς τους ακαδημαϊκούς συναδέλφους των ανθρωπιστικών επιστημών: αυτό το βιβλίο δεν απευθύνεται σε εσάς. Απευθύνεται στους γονείς σας, τους φίλους σας και τα παιδιά σας, ώστε να καταλάβουν τι είναι αυτό που σας έχει γοητεύσει όλα αυτά τα χρόνια».

     Να συμπληρώσω εδώ, πως το βιβλίο εκτός από το μοναδικό κείμενο, έχει εξαιρετική εκτύπωση κι εκπληκτική εικονογράφηση, με δεκάδες φωτογραφίες των οποίων την ποιότητα εγγυάται το National Geographic. Κάτι που σημαίνει πολλά, για όσους… γνωρίζουν!   

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ-ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΙΣΗΣ-ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΙΜΟΣ

Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Σελ. 343, Νοέμβριος 2018

     Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που γράφτηκε από τέσσερις διαφορετικούς συγγραφείς, είναι το «Αποκάλυψη». Η ιδέα ανήκει στον Κ. Αθανασιάδη που έπεισε τους ομοτέχνους του να συμμετάσχουν στο εγχείρημα. Τους παρουσίασε την ιδέα του, συζήτησαν τον σκελετό του μυθιστορήματος και στη συνέχεια ανέλαβε ο καθένας να γράψει έναν από τους κύριους χαρακτήρες. «Αφού συζητήσαμε τον σκελετό του μυθιστορήματος, ξεκίνησα να γράφω εγώ: ήμουν ο Ιππότης. Δεύτερη, έγραφε η Χίλντα: ήταν βέβαια η Αϊντα –μια μοναδική αστυνόμος, ένας χαρακτήρας που ήρθε για να μείνει στην ελληνική Αστυνομική Λογοτεχνία. Τρίτος στη σειρά έγραφε ο Δημήτρης: ήταν ο υπαστυνόμος Μανουστάκης, ένας δύσκολος ρόλος […] Τέταρτος συμπληρώνοντας το καρέ έγραφε ο Βαγγέλης: ήταν ο Βαφειάδης, ο περίεργος αυτός ρεπόρτερ που δεν βγαίνει ποτέ από το σπίτι του, αλλά έχει παντού στην πόλη τα ματιά και τα αυτιά του».

     Στην Αθήνα, λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, μέσα σ’ ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο, βρίσκεται ένα πτώμα. «Στη μέση ακριβώς του παλιού εργοστασίου (όπως μου επιβεβαίωσε ο Μανουστάκης που έκανε τις σχετικές μετρήσεις), ήταν στημένη μια σκουριασμένη μπανιέρα με ξύλινα πόδια. Στο εσωτερικό βρισκόταν ένα πτώμα σε κατάσταση αρχικής σήψης, γυμνό, δεμένο και φιμωμένο. Επρόκειτο περί ανδρός μετρίου ύψους, με λευκό δέρμα και ξυρισμένο κεφάλι. Προφανής αιτία θανάτου ο πνιγμός μέσα στο υγρό που ξεχείλιζε από την μπανιέρα […] Το υγρό εντός της μπανιέρας προερχόταν από νοσοκομειακά απόβλητα».

     Όμως οι φόνοι δεν σταματούν εδώ. Τα εγκλήματα διαδέχονται το ένα το άλλο. Τελετουργικοί φόνοι απίστευτης σκληρότητας που οδηγούν στο θάνατο ανθρώπους που –φαινομενικά τουλάχιστον- δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.

     Την υπόθεση αναλαμβάνει η αστυνόμος Αϊντα Μητροπούλου που με τη βοήθεια του υπαστυνόμου Μανουστάκη και της ομάδας της, θα προσπαθήσει να βρει την άκρη του νήματος. «Για να συλλάβουμε το Τέρας, θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι είμαστε άνθρωποι με συναισθήματα. Θα γίνουμε τέρατα κι εμείς […] Και δεν χρειάζεται να το πω, αλλά εγώ θα το τονίσω ξανά. Εκ περισσού, έστω. Ξεχάστε τις γιορτές! Φέτος μας κάθισε το λαχείο. Θα δουλεύουμε εφτά μέρες την εβδομάδα, είκοσι ώρες το εικοσιτετράωρο μέχρι να βγάλουμε μιαν άκρη». 

     Η ομάδα θα έχει την αναπάντεχη βοήθεια του Παύλου Βαφειάδη. Ενός αινιγματικού ρεπόρτερ που πάσχει από αγοραφοβία και δεν βγαίνει ποτέ από το σπίτι του. Που όμως έχοντας τις κατάλληλες επαφές, διασυνδέσεις και τον τεχνικό εξοπλισμό, πληροφορείται για ότι συμβαίνει στην πόλη. «Όμως ο αιματοβαμμένος Ιππότης θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά. Και δεν θα έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη».

     Το «Αποκάλυψη» είναι ένα αστυνομικό-ψυχολογικό μυθιστόρημα, με μοναδική πλοκή, πολύ ιδιαίτερους χαρακτήρες, που δεν αφήνεις εύκολα από τα χέρια σου πριν το τέλος που επιφυλάσσει μιαν εκρηκτική ανατροπή!

16η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

16^η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

     Έκλεισε προχθές Κυριακή 12 Μαΐου 2019, τις πύλες της η 16^η ΔΕΒΘ, που συνδυάζει τη φιλαναγνωσία και την αγάπη για τη λογοτεχνία με καίριες παρεμβάσεις για μερικά από τα κρίσιμα ζητήματα που ταλανίζουν και προβληματίζουν τον σύγχρονο, σκεπτόμενο άνθρωπο και που φέτος είχε κεντρικό της θέμα, το «Πλήθος ως πρωταγωνιστής στη Λογοτεχνία και την Ιστορία». Περιέλαβε περισσότερες από 500 εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 300 συγγραφείς από 20 χώρες.

     Τη διοργάνωση εγκαινίασε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Μυρσίνη Ζορμπά, η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε:  «Η Θεσσαλονίκη διεκδίκησε και κέρδισε την έκθεση και αυτό είναι το σημαντικό. Έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι η ιστορία της έκθεσης ξεπέρασε προβλήματα και αντιθέσεις. Αυτό μας κάνει περήφανους και ικανοποιημένους».

     Στο χώρο της 16^ης Έκθεσης έγινε και η επίσημη Τελετή Έναρξης του Έτους Γλώσσας και Λογοτεχνίας, Ελλάδας-Ρωσίας, ενώ υπογράφτηκε επί τόπου και η σχετική συμφωνία. Στην Τελετή από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν εκτός από την κ. Ζορμπά, ο υφυπουργός Εξωτερικών Μάρκος Μπόλαρης και ο εκπρόσωπος του πρωθυπουργού, πρέσβης επί τιμή κ. Κλης, ενώ υψηλού επιπέδου ήταν και η ρωσική αντιπροσωπεία, στην οποία εκτός από τον πρέσβη στην Ελλάδα κ. Αν. Μόσλοβ, συμμετείχαν ο υφυπουργός Επιστημών και Ανώτατης Εκπαίδευσης κ. Γκρ. Τρούμπινκοβ, ο ειδικός απεσταλμένος πρέσβης κ. Μιχ. Σβίντκοϊ, η υφυπουργός Παιδείας κ. Τατιάνα Σινούγκινα, καθώς και ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Ομοσπονδιακού Πρακτορείου Τύπου και Μαζικών Επικοινωνιών, κ. Βλαντ. Γκριγκόριεφ.

     Στα πλαίσια του κεντρικού θέματος της Έκθεσης, έγιναν πέντε συζητήσεις. «Ο χαρακτήρας του πλήθους: Από τη γαλλική επανάσταση στα κίτρινα γιλέκα»,  «Το πλήθος στις πλατείες. Μνήμη μιας χαμένης κοινότητας;», «Το πλήθος στην εικόνα, 1974-2019 κομπάρσος ή πρωταγωνιστής;», «Η ιστορία από την πλευρά του πλήθους. Όψεις αυθορμητισμού και μαζικότητας στο παρελθόν της Ελλάδας και της Ευρώπης» και «Άψυχες φιγούρες από χαρτόνι. Το πλήθος στο μικροσκόπιο της Λογοτεχνίας και της Κριτικής».

     Ένα από τα πιο δυναμικά τμήματα της Έκθεσης, είναι κάθε χρόνο η Παιδική και Εφηβική Γωνιά, που γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων μαθητών που επισκέπτονται είτε οργανωμένα, είτε κατά … μόνας της Έκθεση, εκπαιδευτικών, μικρών αλλά και … μεγάλων παιδιών! Φέτος το κομμάτι αυτό της Έκθεσης φιλοξένησε 107 εκδηλώσεις: βιβλιοπαρουσιάσεις, εργαστήρια, αφήγηση παραμυθιού, θεατρικό παιχνίδι κλπ.

     Να κλείσουμε λέγοντας ότι η 16^η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, εκπλήρωσε και φέτος τις προσδοκίες και να δώσουμε ραντεβού για την 17^η Έκθεση του χρόνου!     

ΝΙΚΟΣ ΣΒΕΡΚΟΣ

     Γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ το 1984. Σπούδασε πληροφορική στην ΑΣΟΕΕ. Εργάζεται ως δημοσιογράφος από το 2006, στον ρ/σ 105,5 Στο Κόκκινο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εφημερίδας των Συντακτών. Έχει αρθρογραφήσει σε εγχώριες και ξένες εφημερίδες και έχει συμμετάσχει σε συνέδρια που διοργανώθηκαν από ΜΜΕ του εξωτερικού. Συχνά γράφει κείμενα για τη μουσική. Έργα του: «Το Στρατόπεδο Της Σιωπής» (2019, Κέδρος).

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας «Το Στρατόπεδο Της Σιωπής»;

     Η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε ύστερα από χρόνια ακρόασης συναρπαστικών διηγήσεων. Εκατοντάδες ιστορίες, που ειπώθηκαν σε οικογενειακά και φιλικά τραπέζια, αναμίχθηκαν και -με καταλύτη μια προσωπική ανάγκη-έλαβαν τελικά τη μορφή μιας διήγησης. Ο δε κεντρικός ήρωας του βιβλίου αντλεί πολλά στοιχεία από ένα συγγενικό πρόσωπο, τον οποίο δεν γνώρισα και τη ζωή του οποίου θραυσματικά άκουσα από τους γονείς μου.

Η έννοια της «έμπνευσης», πάντως, δεν αποτελεί κάποια μορφή επιφοίτησης. Αντιθέτως είναι αποτέλεσμα εξάσκησης. Την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο ήμουν δημοσιογράφος στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και ήμουν υποχρεωμένος να παράγω μεγάλα ή μικρά δημοσιογραφικά κείμενα σε καθημερινή βάση. Ήταν μια σκληρή προπόνηση, που τελικά βοήθησε στο να ξεπεραστούν φόβοι, να δοκιμαστούν οι εκφράσεις και να μετουσιωθεί σε ανάγνωσμα η καθημερινή τριβή.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με το αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Η διήγηση, προφορική ή γραπτή, μιας ιστορίας είναι μια διαδικασία, που εμπεριέχει υποκειμενικά στοιχεία, προσωπικές εκτιμήσεις, ακόμα και ανακρίβειες, που δεν «θολώνουν», αλλά κάνουν την κάθε ιστορία ακόμα πιο ενδιαφέρουσα.Μια διήγηση όμως περιλαμβάνει και ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο: Αποτυπώνει με υπόρρητο τρόπο το πώς αντιμετώπισε ο καθένας και η καθεμιά μια κρίσιμη κατάσταση, τις υποχωρήσεις του, τις συγκρούσεις του. Αναδεικνύονται έτσι πτυχές των ανθρώπων που κανένα επιστημονικό εγχειρίδιο δεν μπορεί να αποκρυσταλλώσει πλήρως.

Κάθε αναγνώστης θα βρει μηνύματα σε ένα γραπτό. Επί του συγκεκριμένου δεν θα υποδείξω κάποιο, θα αδικηθεί η διαδικασία της ανάγνωσης. Επιθυμώ μόνο να τονιστεί η αξία και η απόλαυση της προσωπικής διήγησης.

Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια κοινωνική πράξη;

     Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα. Ακόμα κι αν είμαστε απομονωμένοι, φέρουμε το φορτίο της διαπροσωπικής επαφής, επηρεάζουμε τους γύρω μας έστω και δια της απουσίας μας. Κάθε πράξη και δραστηριότητα είναι, λοιπόν, κοινωνική. Αφού επηρεάζει ευθέως ή εμμέσως τον περίγυρό μας.

Έτσι και η λογοτεχνία. Όποιος κι αν είναι ο σκοπός της συγγραφής, ένα γραπτό έχει έναν «αποστολέα» και έναν «παραλήπτη». Στην περίπτωση δε που κάποιος γράψει ένα κείμενο που δεν εκδοθεί ποτέ, ο παραλήπτης θα είναι ο ίδιος με τον αποστολέα. Η ίδια η πράξη της συγγραφής θα επηρεάσει τις αντιλήψεις μας, τις σκέψεις μας, τις αντιδράσεις μας.

Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας;

     Η ιδιότητα του συγγραφέα θεωρώ πως αποδίδεται, δεν αυτοανακηρύσσεσαι συγγραφέας. Κατάλαβα ότι θέλω να γράψω βιβλία όταν αντελήφθην πως με την επίπονη και σύνθετη διαδικασία της γραφής οξύνεις την αντίληψή σου για τον περίγυρό σου, την κοινωνία και τον κόσμο, πως εξάγεις συγκρίνεις και εξάγεις συμπεράσματα.

Ποια ήταν τα συναισθήματα που νοιώσατε, όταν πήρατε τυπωμένο το πρώτο σας έργο;

     Όσο εργαζόμουν στην οθόνη του υπολογιστή αντιμετώπιζα το βιβλίο με κάποια ελαφρότητα, σαν να ήταν ένα αστείο ή μια ιδιότυπη προσωπική συνομωσία. Όταν το είδα τυπωμένο τρόμαξα, είναι η αλήθεια. Σκέφτηκα, «τώρα το πράγμα σοβάρεψε».

Έτσι κι αλλιώς, φαντάζομαι πως κάθε δημιούργημα, ό,τι κι αν είναι αυτό, συγκινεί το δημιουργό του.

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Ελπίζω πως οι αναγνώστες τούς αντιμετωπίζουν σαν πρόσωπα της πραγματικότητας, πως είναι μαζί τους συμπονετικοί ή αδυσώπητοι.

Έχετε βιώσει συναισθήματα παρόμοια με αυτά των ηρώων σας;

     Προφανώς. Γράφουμε αυτά που ζούμε, νιώθουμε, βλέπουμε και ακούμε. Δεν υπάρχει παρθενογένεση πουθενά στη φύση, ούτε και στην συγγραφή.

Σας μοιάζει κάποιος από τους ήρωες σας;

     Ελπίζω πως μοιάζω με κάποιους. Φοβάμαι πως μοιάζω με άλλους. Οι φίλες και οι φίλοι, που με γνωρίζουν και που διάβασαν το βιβλίο, αρκέστηκαν να πουν πως «κάπου με είδαν» στο βιβλίο. Δεν θέλησα να μάθω περισσότερες λεπτομέρειες, φοβούμενος ίσως πως ο καθένας και η καθεμιά θα αναφέρονταν σε διαφορετικά σημεία του βιβλίου.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Το βιβλίο αυτό, «Το Στρατόπεδο της Σιωπής», το έδωσα σε μια αγαπημένη μου και ειλικρινή φίλη μου. Της είμαι ευγνώμων για το πώς το αντιμετώπισε.

Έχω γράψει και κείμενα μικρότερου μεγέθους, διηγήματα, που έχω στείλει σε άλλα πρόσωπα. Είχαν να επιτελέσουν συγκεκριμένο σκοπό.

Προτιμώ πάντως να μην δίνω δείγματα σε φίλους, παρά μόνον να τους συμβουλεύομαι για πράγματα φαινομενικά άσχετα. Ίσως φοβάμαι την πρώτη τους κριτική.

Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης για σας;

     Η αυτόματη απάντηση λέει πως δεν υπάρχει «ιδανικός αναγνώστης», επειδή όλοι οι αναγνώστες είναι άνθρωποι και όλοι οι άνθρωποι έχουμε ελαττώματα. Το «ιδανικό» ίσως βρίσκεται όμως στο διαφορετικό και το «λειψό». Άρα θα προτιμήσω να απαντήσω πως όλοι οι αναγνώστες είναι ιδανικοί.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Ναι, πως μπορώ να γράφω καλύτερα σε χώρους με σχετική φασαρία.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Αδυνατώ να εντοπίσω τις επιρροές στο γραπτό μου. Ξέρετε, η αναζήτηση επιρροών φέρει και πτυχές της σύγκρισης. Σε κάθε σύγκριση θα έχανα πανηγυρικά.

Μπορώ να αναφέρω όμως συγγραφείς, στους οποίους «υποκλίνομαι»: Στον ΤρούμανΚαπότε επειδή ισορροπούσε υπέροχα ανάμεσα στην δημοσιογραφική αντίληψη και τον αμερικάνικο λογοτεχνικό τρόπο. Στον Στέφαν Τσβάιχ επειδή είναι θαυμαστός ο τρόπος που καταδύεται στην ανθρώπινη ψυχολογία. Στο Έρι Ντε Λούκα για την λατρεία του για το βουνό. Στον Βασίλη Βασιλικό, πρώτα και κύρια για το υπέροχο «Φύλλο». Και στον Κώστα Ταχτσή για την μοναδική καταγραφή της προσωπικής διήγησης.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Η συγγραφή είναι δύσκολη διαδικασία, ιδίως για ανυπόμονους ανθρώπους σαν εμένα. Πρέπει να κινηθείς πάνω σε μια αντίφαση: Πρέπει να απελευθερώνεις και ταυτόχρονα και τιθασεύεις τη σκέψη σου.

Βοηθάει πάντως πολύ το να γράφεις πολύ και συχνά, ακόμα και για πράγματα ξένα στη λογοτεχνία.

Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, ετοιμάζετε κάτι άλλο; Έχετε «υλικό» έτοιμο στο συρτάρι σας;

     Το μυαλό μου και το συρτάρι είναι γεμάτο με ιδέες. Μέχρι στιγμής παραμένουν απλά ιδέες. Ίδωμεν.

Σας ευχαριστώ πολύ!

Η ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ

PAOLO COELHO

Μετάφραση: ΜΑΤΑ ΣΑΛΟΓΙΑΝΝΗ

Εκδόσεις Ε.Ο. ΛΙΒΑΝΗΣ

Σελ. 220, 2018

     Τη μυθιστορηματική βιογραφία της Μαρχαρέτα Ζέλε, η οποία έγινε γνωστή ως Μάτα Χάρι, περιλαμβάνει το νέο βιβλίο του P. Coelho με τίτλο «Η Κατάσκοπος». Μέσα από ένα κείμενο που υποτίθεται ότι γράφει τις τελευταίες της μέρες η ίδια η Χάρι, για να δοθεί στην κόρη της, η οποία την είχε αποκηρύξει, ο συγγραφέας κάνει μια αναδρομή σε σημαντικές στιγμές του βίου της, αλλά και τις αντιπαραθέσεις που προκάλεσε.  

     Η Ζέλε, γεννήθηκε σε ένα χωριό της βόρειας Ολλανδίας. Ένιωθε όμως ότι ο συντηρητικός κοινωνικός περίγυρος την πνίγει. Για να ξεφύγει, απαντά θετικά στην αγγελία ενός αξιωματικού του στρατού με την οποία ζητούσε σύζυγο για να τον συνοδέψει στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες όπου επρόκειτο να μετατεθεί. Ωστόσο μετά από λίγα χρόνια κι αφού απόκτησε μια κόρη, ούτε και η ζωή της νοικοκυράς δείχνει να την ικανοποιεί. Γι’ αυτό, αφού πήρε διαζύγιο από τον άντρα της, με ελάχιστα χρήματα στη διάθεσή της, φτάνει στην πόλη των ονείρων της, το Παρίσι. Χάρη στην ομορφιά αλλά και στις «σεξουαλικές χάρες» που πρόσφερε, αφού άλλαξε το όνομά της, κατάφερε να μπει στους καλλιτεχνικούς κύκλους και να καθιερωθεί ως χορεύτρια ανατολικών χορών. Οι οποίοι όμως, ήταν ιδιαίτερα τολμηροί και προκλητικοί για την εποχή (στη διάρκεια των παραστάσεων έκανε ένα είδος στριπτίζ) και γοήτευσαν τους παριζιάνους! Κέρδιζε πολλά χρήματα που σπαταλούσε ασυλλόγιστα σε φορέματα και κοσμήματα. Δημιούργησε επίσης, έναν τεράστιο κύκλο γνωριμιών με μέλη της υψηλής παρισινής κοινωνίας, τα οποία όμως, την κρίσιμη στιγμή-όταν χρειάστηκε πραγματικά τη βοήθειά τους-την εγκατέλειψαν και της γύρισαν την πλάτη.

     Λίγο πριν ξεσπάσει ο πρώτο παγκόσμιος πόλεμος κι ενώ το άστρο της αρχίζει σιγά-σιγά να σβήνει, δέχεται μια εξαιρετικά δελεαστική πρόταση για μια σειρά εμφανίσεων στο Βερολίνο από έναν γερμανό ιμπρεσάριο. Όμως στην πρεμιέρα η παράσταση διακόπτεται από τον στρατό, λόγω της κήρυξης του πολέμου και η Χάρι φυγαδεύεται στην ουδέτερη Ολλανδία. Εκεί έζησε ένα χρόνο άνετα, χάρη στη γενναιοδωρία ενός «φίλου» της τραπεζίτη. Όταν εκείνος σταμάτησε να πληρώνει το ενοίκιο του σπιτιού της, αναγκάζεται να απευθυνθεί στη γερμανική πρεσβεία στη Χάγη, όπως την είχε συμβουλεύσει ο γερμανός ιμπρεσάριος, ένα χρόνο πριν.

     Σύμφωνα με όσους την κατηγορούν, τότε αρχίζει η «καριέρα» της ως κατασκόπου. Η ίδια το αρνείται κατηγορηματικά. «Πιστεύετε πραγματικά πως αν διάλεγαν κάποια για να κατασκοπεύσει για λογαριασμό της Γερμανίας, της Γαλλίας ή και της Ρωσίας, θα διάλεγαν κάποια που βρισκόταν συνεχώς υπό το άγρυπνο βλέμμα του κοινού; Δεν σας φαίνεται εξαιρετικά γελοίο;». Όμως το Τρίτο Έκτακτο Στρατοδικείο είχε αντίθετη άποψη. Την καταδίκασε στην ποινή του θανάτου. Εκτελέστηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1917, χωρίς κανείς από τους πολλούς υψηλά ιστάμενους γνωστούς της, να κάνει το παραμικρό, για να μετατραπεί –έστω-η ποινή σε ισόβια.

     Ο συγγραφέας αφήνει να εννοηθεί ότι η εκτέλεσή της, είναι αποτέλεσμα ανταγωνισμών μέσα στις «τραυματισμένες» από τη υπόθεση Ντρέιφους γαλλικές μυστικές υπηρεσίες. Αλλά προβάλλει και μια άλλη εκδοχή. «Όλοι ξέρουμε πως δε θα πεθάνω εξαιτίας αυτής της ανόητης κατηγορίας περί κατασκοπείας, αλλά επειδή αποφάσισα να είμαι εκείνη που ανέκαθεν ονειρευόμουν, και η τιμή των ονείρων είναι πάντοτε υψηλή […] μια γυναίκα της οποίας η μεγαλύτερη αμαρτία ήταν ένα ελεύθερο μυαλό σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι κλείνονται ολοένα και περισσότερο στον εαυτό τους».

     Καλογραμμένο κι ευκολοδιάβαστο βιβλίο στο γνωστό ύφος και τρόπο γραφής του Coelho, το οποίο περιγράφει στιγμιότυπα της ζωής μιας γυναίκας, που απασχόλησε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για αρκετά χρόνια στις αρχές του 20^ου αιώνα.   

                                                                           

ΤΙΣ ΝΥΧΤΕΣ ΕΠΑΙΖΕ ΜΕ ΤΙΣ ΣΚΙΕΣ

ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Σελ. 383, Φεβρουάριος 2019

     Ένα πολύ ξεχωριστό μυθιστόρημα της Τ. Μπάιλα που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό, είναι το «Τις Νύχτες Έπαιζε Με Τις Σκιές».

      Αφηγείται τη ζωή του Ανέστη, ενός μεγάλου ζωγράφου που γεννήθηκε κοντά στο Ηράκλειο της Κρήτης, το 1898. Η δύσκολη γέννα, υπήρξε η αιτία του θανάτου της μητέρας του, της Δαναής, κάτι που προκάλεσε την οργή και την απέχθεια του πατέρα του προς το νεογέννητο. Ευτυχώς γι’ αυτόν, ο Ανέστης είχε τον παππού Λεωνίδα και τη θεία Λουλουδιά, που τον μεγάλωσαν με αγάπη και τον προστάτευαν-όσο μπορούσαν-από την οργή του πατέρα του, που όσο περνούσε ο καιρός γινόταν όλο και πιο αγροίκος. Ο μόνος άνθρωπος που μπορούσε να τον ηρεμήσει, η Δαναή, είχε φύγει από τη ζωή. Μάλιστα, δεν έβλεπε με καθόλου καλό μάτι την κλίση και την αγάπη που είχε ο γιος του για τη ζωγραφική. Όταν έφτασε στην εφηβεία, απηυδισμένος από την κακομεταχείριση, το έσκασε από το πατρικό του και  πήγε στα Χανιά. Και μάλιστα έτυχε η μέρα εκείνη να είναι η 1^η Δεκεμβρίου του 1913, όταν έγινε η επίσημη ανακήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Εκεί γνώρισε έναν σχεδόν συνομήλικό του ελληνο-ιταλό τον Μικέλε. Αυτός έγινε από τότε ο πιστός του φίλος και σύντροφος. Τον βοήθησε τις δύσκολες πρώτες μέρες παραχωρώντας του στέγη και τροφή. Στη συνέχεια δεν δίστασε να τον ακολουθήσει στην Αθήνα, εγκαταλείποντας την οικογένειά του, αφού ο Ανέστης χάρη στο αστείρευτο ταλέντο του, έγινε δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών. 

     Όμως, ήρθε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και οι δύο νέοι επιστρατεύτηκαν και στάλθηκαν στο μέτωπο. Τα όσα αντίκρισαν εκεί, οι εμπειρίες που αποκόμισαν και τελικά ο θάνατος του Μικέλε και ο τρόπος που αυτός έγινε, σημάδεψαν ανεξίτηλα τον Ανέστη. Όταν επέστρεψε από το μέτωπο ήταν ένας άλλος άνθρωπος. Είχε γίνει δύστροπος, μονόχνοτος, ανίκανος να συνάψει οποιουδήποτε είδους σχέση με άλλον άνθρωπο! Το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να ζωγραφίζει.

     Παράλληλα με την αφήγηση της ζωής του Ανέστη, η συγγραφέας μας θυμίζει και την Ιστορία της Κρήτης. Τα όσα μεσολάβησαν από τη μεγάλη σφαγή στο Ηράκλειο το 1898, μέχρι την ένωση με την Ελλάδα το 1913. Ένα εξαιρετικό μάθημα Ιστορίας, χωρίς ίχνος διδακτισμού. Τα ιστορικά γεγονότα είναι τόσο έντεχνα τοποθετημένα μέσα στη ροή του μύθου, που δεν ξενίζουν ούτε αποσπούν την προσοχή του αναγνώστη.

     Επειδή παρακολουθώ τη συγγραφική της πορεία από τα πρώτα της βήματα, είμαι σε θέση να πω ότι η Τ. Μπάιλα, γίνεται καλύτερη από βιβλίο σε βιβλίο. Το «Τις Νύχτες Έπαιζε Με Τις Σκιές», είναι ένα μυθιστόρημα που ξεχειλίζει από συναισθήματα, νοήματα που κρύβονται πίσω από τις λέξεις και βρίσκονται μέσα στις σιωπές. Εξαιρετική η σκιαγράφηση του κεντρικού χαρακτήρα, όπως και των υπόλοιπων που τον πλαισιώνουν. Όλα αυτά, δοσμένα με την μοναδική γραφή της Τ. Μπάιλα. Ένα πολύ καλό βιβλίο που θα συναρπάσει ακόμα και τους πιο δύσκολους αναγνώστες!