Η ΦΥΛΑΚΑΣ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΙΑΝΑΚΟΣ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Σελ. 263, Ιούνιος 2021

      Το δεύτερο μυθιστόρημα (αλλά έβδομο βιβλίο) του Α. Γιανακού, είναι το εξαιρετικό «Η Φύλακας Του Αρχείου» που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες.

     Το καλοκαίρι του 2014 κι ενώ η οικονομική κρίση συνεχίζει να «δείχνει τα δόντια της», η Μαρί μια γαλλίδα ιστορικός με ελληνικές ρίζες, έρχεται στην Αθήνα. Σκοπός της είναι να μελετήσει τα αρχεία του εμφυλίου, προκειμένου να στηρίξει το διδακτορικό που εκπονεί. «Έψαχνε για ντοκουμέντα που δεν ήταν ακόμα ψηφιοποιημένα. Παλιά αρχεία από τον Εμφύλιο, για τους γιατρούς και τις υγειονομικές υποδομές των ανταρτών […] Έκανε διδακτορικό για την αθέατη πλευρά του πολέμου, πέρα από τις μάχες, τις προσωρινές νίκες και τις μεγάλες ήττες. Για τις γυναίκες που ήταν στις μονάδες, στον εφοδιασμό, για τις νοσοκόμες, τις τραυματιοφορείς». Μετά την ευγενική αλλά κάθετη άρνηση του ΚΚΕ να της επιτρέψει την έρευνα στα αρχεία του, στράφηκε στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, που στεγάζονται στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, στην Κουμουνδούρου, όπου η υποδοχή είναι εντελώς διαφορετική.  

     Στη διάρκεια των ερευνών της, γνωρίζεται με τον Γιάννη, ο οποίος προσπαθεί κι αυτός να ολοκληρώσει το διδακτορικό του «για τη σύντομη άνοιξη του πολιτισμού μετά τον Εμφύλιο και μέχρι τη δικτατορία». Όμως λόγω της οικονομικής  του δυσπραγίας, το έχει παρατήσει στη μέση και δουλεύει σε καφέ, κάνοντας delivery καφέδες. Πολύ συχνά μάλιστα στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ που είναι κοντά στο κατάστημα στο οποίο εργάζεται. Έτσι γνωρίστηκε με την Μαρί.

     Μέσα από τη μελέτη των εγγράφων, η Μαρί κι ο Γιάννης, γίνονται μάρτυρες της ερωτικής ιστορίας της Μαρίας και του Αντώνη. Η Μαρία «ήταν αντάρτισσα στον Παρνασσό στη μεραρχία του Διαμαντή. Κανονική αντάρτισσα με όπλο-όχι βοηθητικιά-και με το παρατσούκλι Μπουρλοτιέρισσα». Ο Αντώνης ήταν γιατρός. Η ερωτική τους ιστορία διακόπηκε το 1936, όταν η μεταξική Ειδική Ασφάλεια συνέλαβε την Μαρία, ενώ ο Αντώνης κατάφερε να διαφύγει στη Μασσαλία. Ήταν και οι δύο οργανωμένοι στο ΚΚΕ. Έκτοτε δεν κατάφεραν να έχουν οποιαδήποτε επαφή κι επικοινωνία. Οι χαλεποί καιροί δεν το επέτρεπαν. Ξανασυναντήθηκαν δώδεκα χρόνια μετά, εντελώς τυχαία, μέσα στη φωτιά του πολέμου. «Εκείνο τον Μάρτη του 1948 ένιωσα ότι ξαναβρήκα το νήμα που κόπηκε απότομα τον Δεκέμβρη του 1936. Τότε που ο Αντώνης έφυγε κυνηγημένος και εγώ βρέθηκα από το γραφείο της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας στο κελί της Ειδικής Ασφάλειας και μετά εξόριστη στη Γαύδο».

     Μετά την ήττα και την κατάρρευση του μετώπου στο Γράμμο και το Βίτσι, η Μαρία βρέθηκε λεχώνα και με ένα βρέφος στην αγκαλιά στη Ρουμανία. Ο Αντώνης είχε χάσει τη ζωή του στη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής. Εκεί της ανατέθηκε το καθήκον να ασχοληθεί κυρίως με το Αρχείο. Είναι το ίδιο αρχείο το οποίο μελετά η Μαρί και το οποίο μετά από περιπέτειες, κατέληξε στην Ελλάδα.

     Η Μαρί, θα αποφασίσει να επισκεφθεί με τον Γιάννη, τον Γράμμο, το Βίτσι και τις Πρέσπες, για να δει από κοντά τον τόπο όπου παίχτηκαν οι τελευταίες πράξεις του δράματος. Όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα για τα οποία διαβάζει. «Θέλω να τελειώσω. Αν είναι να πάω κάπου θα ήθελα να κάνω μια εκδρομή στις Πρέσπες, στον Γράμμο, για να δω τον τόπο, να έχω εικόνα του. Να μη μιλάω μόνο με τα χαρτιά».

     Αυτό το ταξίδι όμως, του Αυγούστου του 2014, θα τους σημαδέψει και θα αλλάξει τη ζωή τους για πάντα…

     Το «Η Φύλακας Του Αρχείου» είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, εξαιρετικά γραμμένο, που μέσω μιας προσωπικής ιστορίας, μιλά για τον Εμφύλιο με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική αλήθεια. Αλλά και για τα αρχεία, τα οποία για όποιον ξέρει και μπορεί να διαβάζει ανάμεσα και πίσω από τις γραμμές που συχνά είναι γραμμένες σε μια πιο «επίσημη» γλώσσα, μπορούν να είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά. Το βιβλίο είναι εξαιρετική αναγνωστική επιλογή και το συνιστώ ανεπιφύλακτα.