ΜΑΡΛΕΝΑ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ

Η Μαρλένα Πολιτοπούλου, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1950. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δημοσιογράφησε σχεδόν είκοσι χρόνια σε εφημερίδες (Αυγή, Νέα) και στο ραδιόφωνο (ΕΡΑ). Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στα Τμήματα Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα και νουβέλες, καθώς και μεταφράσεις (από τα γερμανικά). Βιβλία της είναι «Η Μνήμη Της Πολαρόιντ» (2009), «Ο Κύριος Μάιος Μετάνιωσε Αργά» (2011) και «Η Πηνελόπη Των Τρένων» (2015).

 

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το βιβλίο σας;

     Η πραγματικότητα όταν συνδέεται με το παρελθόν μέσα από μια εικόνα, μια σύγκρουση ανθρώπων, μια ακραία κοινωνική κατάσταση αποτελεί για εμένα την πηγή που πλημμυρίζει το μυαλό μου. Στην «Πηνελόπη των τρένων», ένα ταξίδι στη Νάουσα των κλειστών εργοστασίων και μια συνάντηση με έναν μετανάστη στη Γερμανία που μιλούσε με  τεράστιο μόχθο μόνο για τον Καζαντζίδη, με μηχάνημα στον λάρυγγα έπειτα από εγχείρηση, πυροδότησαν μια παλιά μου σκέψη για ένα βιβλίο σχετικά με τη μετανάστευση του ’60 στη Γερμανία.

Θέλετε να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα με αυτό και ποιο είναι αυτό;

     Το «μήνυμα» μου θυμίζει προσπάθεια επικοινωνίας με λίγα λόγια σε περιβάλλον  ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή εκτάκτου ανάγκης. Η πεζογραφία έχει το δώρο της άπλας και της πολυπλοκότητας. Αν υπάρχει μέσα σε ένα βιβλίο κάτι σαν μήνυμα, ο αναγνώστης είναι αυτό που θα το αποκωδικοποιήσει με βάση τις δικές του ευαισθησίες και ανάγκες.

Τι συμβαίνει στους ήρωες των βιβλίων σας, όταν τελειώνει η συγγραφή;

     Οι ήρωες κάθε μυθιστορήματος ξεκινούν το μικρότερο ή μεγαλύτερο ταξίδι τους να συναντήσουν τους αναγνώστες. Ο συγγραφέας μετά την έκδοση γίνεται θεατής. Μέσα από τα μάτια των αναγνωστών οι ήρωές του επανέρχονται και ζητούν για λίγο καιρό την προσοχή του, ώσπου κάποιοι άλλοι ήρωες θα έρθουν να κατοικήσουν στο μυαλό του. Περαστικοί κι αυτοί όπως όλα στη ζωή. Στα βιβλία έχουν μόνο μια θέση σταθερή, αναζητώντας με έπαρση την αιωνιότητα.

Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των κειμένων σας;

     Η γάτα μου. Τα κοιτάζει με μεγάλη προσοχή και τα οσφραίνεται με ευχαρίστηση. Ο σύζυγός  μου μετά, ο οποίος δεν έχει και μεγάλη αδυναμία στην αστυνομική λογοτεχνία, οπότε είναι αυστηρότατος κριτής. Ακολουθεί κάποιος «ειδικός» σε κάθε βιβλίο, ένας φίλος ή συνεργάτης που μπορεί να με προφυλάξει από τυχόν πραγματολογικά λάθη. Δύσκολη φάση.

Γράφοντας, έχετε ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό σας;

     Η σχέση μου με τη λογοτεχνία περιέχει μεγάλη ανάγκη έκφρασης και μάθησης. Αν παραμένεις ανοιχτός, δίχως παρωπίδες, σε αυτή τη διαδικασία είναι αδύνατον να μην ανοίξεις κάποιες οδούς κρυμμένες από τα αγριόχορτα του χρόνου. Η μνήμη είναι η μαγιά κάθε συγγραφής. Στο αστυνομικό μυθιστόρημα που είναι και ιστορικό, όπως η «Πηνελόπη των τρένων» η έρευνα έρχεται να συναντήσει τη μνήμη και τα προσωπικά βιώματα. Ένα παράδειγμα: ξανακοίταξα με άλλη ματιά γράφοντας την αμφίθυμη σχέση μου με τη φωνή του Καζαντζίδη, θυμήθηκα σκηνές από τότε που ήμουν παιδάκι, τη φωνή του πατέρα μου να μιλάει για τον Στέλιο.

Υπήρξε κάτι στη διάρκεια της συγγραφής που σας ανέτρεψε κάποια πεποίθηση;

     Δεν προχωράω γράφοντας με πεποιθήσεις. Θα έλεγα πως νιώθω ακριβώς το αντίθετο. Ζητώ να ησυχάσω τις αμφιθυμίες μου για πρόσωπα και καταστάσεις, την αγωνία μου για την ανθρώπινη μοίρα μέσα από την ιστορική έρευνα και την προσπάθεια να δείξω τις φωτεινές και σκοτεινές πλευρές των ηρώων μου. Ίσως μια σταθερή θέση μου είναι μόνο πως όταν γράφεις λογοτεχνία καλό είναι να ξεχνάς το άσπρο μαύρο και να παλεύεις με τις αποχρώσεις της ανθρώπινης κατάστασης.

Σας αρέσει να συνομιλείτε με τους αναγνώστες σας; Σε συζητήσεις με αναγνώστες, έτυχε να σας «υποδείξουν», πτυχές του έργου σας, που εσείς δεν είχατε φανταστεί ότι υπάρχουν;

     Ναι, και αυτό μου δίνει πάντα μεγάλη χαρά. Η δυνατότητα διείσδυσης μερικών αναγνωστών είναι συχνά εντυπωσιακή και φωτίζει κάποιες πλευρές που για τον συγγραφέα αποτελούν εσωτερικούς τόπους που έχουν παραμείνει σκιεροί. Το κάνουν και οι κριτικοί λογοτεχνίας ενίοτε.

Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρείτε ότι σας επηρέασε;

     Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην Τέχνη. Ο ένας ακουμπάει πάνω στον άλλον και λιγοστοί ανοίγουν καινούριους δρόμους. Μέσα σε κάθε συγγραφέα υπάρχει χωνεμένο το έργο προηγουμένων. Αγαπημένοι τόσοι πολλοί μεταξύ των οποίων ο Ιούλιος Βερν και ο Ιζζό, ο Ροΐδης και ο Τζόναθαν Κόου, η Αγκάθα  Κρίστι και ο Ταϊμπό ΙΙ.

Πως σας επηρεάζει η κρίση και πως την αντιμετωπίζετε; Πιστεύετε ότι η κρίση είναι μόνο οικονομική;

     Πώς θα μπορούσε να μην με επηρεάσει αυτή η παμφάγα κρίση που καταπίνει υλικά αγαθά, ιδεολογίες και διαλύει τον κοινωνικό ιστό της χώρας και τις ψυχές των ανθρώπων; Αν δεν είχα τη συγγραφή και τη χαρά να εκδοθεί η «Πηνελόπη» μέσα σε αυτή τη χρονιά θα είχα βουλιάξει φοβάμαι σε αχαρτογράφητα νερά του ψυχισμού μου. Κατάφερα γράφοντας τα τρία περασμένα χρόνια να εστιάσω σε ένα θέμα, τους πρόσφυγες, που εξελίχτηκε σε μείζον πρόβλημα ολόκληρης της Ευρώπης, συνομίλησα με πολλούς ανθρώπους κατά τη διάρκεια της γραφής, με πολλούς αναγνώστες με το βιβλίο στα χέρια. Η ανταλλαγή αυτή, η περίσκεψη, η επιστροφή σε τραυματικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας με βοήθησαν να βγω από τα προσωπικά προβλήματα που δεν είναι λίγα και να βλέπω τη γενικότερη εικόνα που μας αφορά όλους. Να συμπάσχω και να κρατάω μια κριτική στάση. Η κρίση είναι βαθιά, ξεβράζει όλες τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, τραβάει σε μάκρος και εξελίσσεται σε πολύ δύσκολο διεθνές περιβάλλον.

Είναι εύκολη ή δύσκολη διαδικασία η συγγραφή και τι είναι το γράψιμο για σας;

     Η διαδικασία γραφής είναι δύσκολη αν βάζεις μέσα τον εαυτό σου και δεν αρκείσαι σε απλή διαχείριση ενός θέματος.  Έχει ανηφοριές, κατηφοριές, στροφές, ζόρια και χαρές. Αξίζει τον κόπο όταν γίνεται ανάσα ζωής, όταν νιώθεις κενός αν δεν γράφεις.

Σας ευχαριστώ.