21 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ '21

ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Σελ. 226, Σεπτέμβριος 2020

 

     Με την ευκαιρία της επετείου για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, κυκλοφόρησαν πολλά βιβλία που αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα. Ένα από τα πιο αξιόλογα, είναι αυτό που σας παρουσιάζω σήμερα.

     Ο καθηγητής Θ. Βερέμης, συγκέντρωσε 21 καίρια ερωτήματα που θα μπορούσαν να απευθύνουν όσοι ενδιαφέρονται να αναγνώσουν την Ιστορία σε βάθος, πέρα από τις μάχες, τις ηρωικές στιγμές και την αυτοθυσία που επέδειξαν πολλοί από τους αγωνιστές. Να ανακαλύψουν πως επέδρασαν οι πολεμικές επιχειρήσεις-πέρα από την απελευθέρωση εδαφών-στη διαμόρφωση του Ελληνικού κράτους. Πως μεταβλήθηκαν οι κοινωνικές δομές και πως οι αγωνιστές «έμαθαν» να θεωρούν πατρίδα έναν πολύ ευρύτερο χώρο, από τον στενό του χωριού τους και της περιοχής γύρω από αυτό. Ακόμη ποια και σε ποιο βαθμό ήταν η συμβολή του ελληνισμού της διασποράς, που ήταν επηρεασμένος από τις νέες ιδέες του Διαφωτισμού, σ’ αυτές τις μεταβολές, κ.ά. Παραθέτω τα ερωτήματα, που είναι αρκετά εύγλωττα:

 

1.          Πως αντιλαμβάνονταν οι Έλληνες του 1821 το περιεχόμενο της Επανάστασής τους;

2.          Ποιοι ήταν οι ένοπλοι του Αγώνα;

3.          Τι ήθελαν οι ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα;

4.          Ποια τα προνεωτερικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας του 1821 και ποια της νεωτερικότητας;

5.          Ποιες αλλαγές σημειώνονται στην ελληνική χερσόνησο κατά τις πρώτες εκατονταετίας της Τουρκοκρατίας;

6.          Ποια η σχέση των Ελλήνων του 1821 με την αρχαιότητα;

7.          Πως αλλάζουν οι σχέσεις Δύσης-Ανατολής μέσα στα τετρακόσια χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας;

8.          Ποια η σημασία των απομνημονευματικών έργων για την κατανόηση της Παλιγγενεσίας;

9.          Πως εξηγείται η καταστολή της Επανάστασης στον Μοριά από τον Ιμπραήμ;

10.              Ποιο το καθεστώς των Οθωμανών;

11.              Ποια η γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας;

12.              Ποια η σημασία του Διαφωτισμού για τον Ελληνικό Αγώνα;

13.              Ποια η επίδραση των ξενικών κομμάτων στην ελληνική πολιτική;

14.              Ποια η σημασία των Εθνοσυνελεύσεων για τον Αγώνα;

15.              Γιατί οι πρώτες στρατιωτικές επιτυχίας οδήγησαν τους Έλληνες σε διχόνοια;

16.              Ποιες πολιτικές συνθήκες επικρατούσαν στην οθωμανική επικράτεια τις παραμονές της Επανάστασης;

17.              Ποια η σημασία της Εκκλησίας;

18.              Ποιος οι ρόλος των Φιλελλήνων στον Αγώνα;

19.              Πως πραγματοποιήθηκαν τα δύο δάνεια (1824-1825) της Ανεξαρτησίας;

20.              Ποιες οι διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας (1821-1830);

21.              Ποιες λεπτομέρειες μας διαφεύγουν;

     Οι ερωτήσεις δίνουν την ευκαιρία στον Θ. Βερέμη να δώσει διαφωτιστικές απαντήσεις, οι οποίες-όσο με αφορά προσωπικά-φώτισαν σημεία που θεωρούσα «σκοτεινά», όπως η 11 και η 20. Εξίσου διαφωτιστική είναι η απάντηση στην ερώτηση 21, αφού διευκρινίζει «λεπτομέρειες» που δεν θα μπορούσαν να ενταχθούν κάπου αλλού.

     Πριν κλείσω, δεν μπορώ να αντισταθώ στο να αντιγράψω κάποιους αριθμούς που αφορούν τα δύο πρώτα δάνεια που έλαβε η Ελλάδα και τους ληστρικούς όρους που της επιβλήθηκαν (ερώτ. 19). «Το πρώτο δάνειο συνομολογήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1824 με τον οίκο Λόφναν σε ύψος 800.000 λιρών στερλινών […] Διορία 36 ετών καθοριζόταν για την απόσβεση του δανείου. Για την πληρωμή των τόκων τέθηκαν όλα τα δημόσια έσοδα και για την αποπληρωμή του κεφαλαίου όλα τα εθνικά κτήματα. Από το ονομαστικό κεφάλαιο των 800.000 στερλινών μόνο οι 453.700 λίρες αποτέλεσαν το ποσό που θα ελάμβανε η Ελλάδα-αλλά και αυτό θεωρητικά. Με την αφαίρεση ποσών για προκαταβολή των τόκων και χρεόλυτρα δύο ετών καθώς και για άλλα έξοδα και προμήθειες, το σύνολο των χρημάτων που επρόκειτο να λάβει η ελληνική προσωρινή διοίκηση έφτανε μόνο τις 298.700 λίρες στερλίνες […] Το δεύτερο αγγλικό δάνειο ανέλαβε ο τραπεζικός οίκος των αδελφών Ρικάρντο και η συμφωνία πραγματοποιήθηκε την 7^η Φεβρουαρίου 1825. Το ονομαστικό κεφάλαιο ανερχόταν σε 2.000.000 στερλίνες. Το τελικό ποσό που εκκαθαρίστηκε έφτασε τις 816.000 λίρες στερλίνες». Το για ποιους σκοπούς χρησιμοποιήθηκαν αυτά τα δάνεια, αφήνω να το ανακαλύψετε όταν διαβάσετε το βιβλίο.

     Το βιβλίο, όπως γράφω και πιο πάνω, είναι εξαιρετικό και εξόχως διαφωτιστικό για κάποιες πλευρές της Επανάστασης, που δεν διαφωτίζονται από την «σχολική» Ιστορία, από την οποία οι περισσότεροι από εμάς, αντλούμε τις γνώσεις μας.