ΧΩΡΙΟ ΠΟΤΕΜΚΙΝ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΗ
Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ
Σελ. 476, Νοέμβριος 2023

      Το «Χωριό Ποτέμκιν», είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γ. Παναγή, που γεννήθηκε στην Κύπρο, αλλά ζει κι εργάζεται στο Βερολίνο.

      Εκτυλίσσεται στο Βερολίνο, την εμβληματική πόλη, «τη χτυπημένη από την Ιστορία». Καλύπτει χρονικά έναν αιώνα, εστιάζοντας σε έξη σημεία καμπής στην ιστορία της πόλης, που επηρέασαν όχι μόνο την Γερμανία και την Ευρώπη, αλλά ολόκληρο τον κόσμο.

     Το πρώτο ορόσημο, είναι η δεκαετία του ’20 («Η νύχτα της Βαϊμάρης»). Ο Α! παγκ. πόλεμος έχει μόλις τελειώσει, αφήνοντας μια Γερμανία ταπεινωμένη και κατεστραμμένη. Οι συνέπειες του πολέμου που επιτείνονται από τους επαχθείς όρους της συνθηκολόγησης, έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, με κύρια συστατικά την ανεργία, την φτώχια, τις κοινωνικές ανισότητες. Τις νύχτες όμως, «όλη η πόλη μεταμορφωνόταν, σαν από μια ανομολόγητη συνωμοσία των κατοίκων της, σε ένα πελώριο βαριετέ». Μια τέτοια νύχτα, ο Γκερτ, τραυματίας του πολέμου και η Μάργκοτ, που υπήρξε νοσοκόμα και στη συνέχεια σύντροφός του, δέχονται μια απρόσμενη πρόσκληση για δείπνο στο σπίτι ενός απόστρατου ταγματάρχη. Έτσι τους δίνεται η ευκαιρία να ρίξουν μια γρήγορη ματιά, σε έναν «άλλο κόσμο», αλλά και να δοκιμάσουν τα όρια και τη σταθερότητα της σχέσης τους!

     Η δεκαετία του ’40, που ο συγγραφέας ονομάζει η «εποχή της ειλικρίνειας», δηλ. η εποχή του πολέμου, («Αν ο πόλεμος αποφάσιζε ν’ αλλάξει όνομα θα ‘πρεπε να τον φωνάζουν η εποχή της ειλικρίνειας»), είναι το πλαίσιο της επόμενης ιστορίας. Είναι εμπνευσμένη από το βιβλίο-ημερολόγιο «A Woman In Berlin», στο οποίο η ανώνυμη-για ευνόητους λόγους-αφηγήτρια, περιγράφει τα όσα υπέστησαν οι γυναίκες του Βερολίνου από τους Ρώσους στρατιώτες. Οι οποίοι μετά την κατάληψη της πόλης επιδόθηκαν σε ένα όργιο βιασμών και λεηλασιών, που κράτησαν για πολλές εβδομάδες.

     Η δεκαετία του ’60 βρίσκει την πόλη διαιρεμένη σε τέσσερις τομείς. Τον γαλλικό, τον αγγλικό, τον αμερικανικό και τον ρωσικό. Γύρω από τους τομείς των δυτικών κρατών, για να σταματήσει η διαρροή κυρίως νέων στην ηλικία βερολινέζων προς την δύση, χτίστηκε το 1961 το περίφημο Τείχος. «Αντιφασιστικής προστασίας» όπως το ονόμαζαν οι ανατολικογερμανοί ή «της ντροπής», όπως το αποκαλούσαν οι δυτικοί. Πολλοί νέοι όμως, επιλέγουν τη φυγή κι επιχειρούν να το παρακάμψουν. Ένας από αυτούς είναι ο Μάρκους ο όποιος συλλαμβάνεται την ώρα που προσπαθεί να διαφύγει. Μετά από μια παρωδία δίκης, φυλακίζεται. «Αυτή ήταν η έσχατη ποινή του: Τον είχαν θάψει ζωντανό μέσα σ’ αυτό το κελί, παρέα με όλες του τις μνήμες και τα όνειρα. Και περιμένουν υπομονετικά τη στιγμή που ο καιρός θα μετέτρεπε αυτόν τον τάφο σε κενοτάφιο, απ’ όπου θα απουσίαζαν και το παρελθόν και το μέλλον και ο ίδιος». Αυτό το μέρος του βιβλίου, είναι εμπνευσμένο από ιστορίες ανθρώπων που προσπάθησαν να περάσουν το Τείχος και να διαφύγουν.

     Το μέρος που αφορά τη δεκαετία του ’80, την εποχή της μεγάλης ευμάρειας, οι κάτοικοι ενός χωριού, ασχολούνται με το «φαίνεσθαι», αδιαφορώντας για την ουσία. «Κύριο χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε εμείς είναι η τελειότητα: Αυτό που διαφοροποιεί το Χωριό μας από τα υπόλοιπα δεν είναι η ύπαρξη μνημείων και τοπίων που δεν υπάρχουν αλλού, ούτε τίποτα αλλόκοτα έθιμα ή ενδυμασίες των ντόπιων, αλλά η παντελής απουσία ρωγμών στους τοίχους, η έλλειψη μαραμένων πετάλων στα παρτέρια. Η ανυπαρξία γερασμένων κορμών, η ακατάβλητη φρεσκάδα των αγαθών μας».

     Ο «Ιχνηλάτης» εκτυλίσσεται στην δεκαετία του 2000. Ο  Ντίτερ απέκτησε το GX130Y, ένα θαύμα της τεχνολογίας. Ένα αυτοκίνητο που αποτελούσε «…την πιο καινοτόμα επινόηση της τεχνολογίας των τελευταίων χρόνων, που έμελλε πιθανότατα να αποτελέσει πρόδρομο των εξελίξεων που θα σημειωθούν στο άμεσο μέλλον στο επίπεδο των συσκευών κινητής τηλεφωνίας και της πληροφορικής». Η επαφή του όμως με ένα μεγαλόσωμο αρσενικό ελάφι που εντόπισε το εξάρτημα του αυτοκινήτου με την ονομασία «ιχνηλάτης» σε μια δασώδη περιοχή γεμάτη μνήμες από τα παιδικά του χρόνια, τον κάνει να δει τη ζωή κάτω από διαφορετικό πρίσμα.   

     Τέλος, στην «Ιστορία της τελευταίας στιγμής», μια πανδημία του 2020, αναστατώνει την αδιατάρακτη ρουτίνα, δύο συνταξιούχων.

     Αν και το «Χωριό Ποτέμκιν» είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γ. Παναγή, είναι καλογραμμένο και αξιόλογο, χωρίς τις αδυναμίες που παρουσιάζουν πολλά πρωτόλεια. Αντίθετα έχει αρετές, που δεν έχουν τα έργα πιο έμπειρων ομοτέχνων του. Αποτελεί ιδανική αναγνωστική επιλογή!