Η ΚΑΘΑΡΣΗ

ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΛΑΠΑΤΑ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Σελ. 330, Οκτώβριος 2024

     Το ξεχωριστό ιστορικό μυθιστόρημα «Η Κάθαρση» της Φ. Λαπατά, είναι το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας «Οι κόρες της Ελλάδας», το οποίο παρά το γεγονός ότι αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης σειράς, διαβάζεται αυτόνομα. Όπου υπάρχει σύνδεση με τα προηγούμενα μέρη («Η Επιστροφή» και «Ο Διχασμός»), γίνεται με τρόπο που να διευκολύνει τον αναγνώστη που δεν τα έχει διαβάσει, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί την ροή της ιστορίας.

     Τον Σεπτέμβριο του 1882, ο Ηλίας Νεγρεπόντης, πρώην ανώτερος αξιωματικός της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, καθώς καταλαβαίνει ότι το εγκεφαλικό επεισόδιο που είχε υποστεί κατέβαλλε τον οργανισμό του και το τέλος πλησίαζε, ζήτησε να δει τον ανιψιό του Φοίβο, επίσης αξιωματικό της Αστυνομίας. «Μιλούσε με δυσκολία. Με τις κομμένες συλλαβές μιας κοπιώδους αναπνοής. Οι λέξεις όμως, εκστομίζονταν με καθαρότητα νοήματος και σαφήνεια πρόθεσης. Η αναλαμπή του τέλους. Δεν είχε περίσσευμα δύναμης να σπαταλάει». Ο ετοιμοθάνατος Νεγρεπόντης, ζητά από τον ανιψιό του που ο ίδιος μεγάλωσε μετά τον θάνατο των γονιών του, να του δώσει μια υπόσχεση: ότι θα κάνει τα αδύνατα-δυνατά, για να λύση την μόνη υπόθεση που δεν είχε καταφέρει να εξιχνιάσει στη διάρκεια της ομολογουμένως πολύ επιτυχημένης καριέρας του. «Ποιος από τους παλιούς Πλακιώτες δε θυμόταν τη διαβόητη Ζηνοβία Σπίνου, την ιερόδουλη των Αθηνών, με τους αφράτους γλουτούς και τα τορνευτά στήθη, θρασύτατα ισχυρή στον ρόλο της, που μοσχοβολούσε κιτρολέμονο και πρωινές δροσοσταλίδες και η οποία τελεύτησε άδοξα η ζωή της την εποχή της εκθρόνισης του βασιλιά Όθωνα; Είχαν περάσει ήδη είκοσι χρόνια. Το πτώμα της είχε βρεθεί με το κεφάλι συντεθλιμμένο από κοτρόνα, σε αποσύνθεση στα κατσάβραχα των Κατσικάδων. Μια τέλεια σκηνοθεσία. Οι επιστάμενες έρευνες που ακολούθησαν δε φώτισαν την υπόθεση. Όλο και κάπου σκόνταφταν. Πότε στις ερημιές του Λυκαβηττού, πότε στα λιγοστά σπίτια της περιοχής, πότε στην έλλειψη μαρτύρων».

     Ο ανιψιός υπόσχεται ότι θα κάνει ότι μπορεί και σύντομα, παράλληλα με τις άλλες υποθέσεις που έχει να χειριστεί, ξεκινά μια έρευνα για την υπόθεση που πριν είκοσι χρόνια είχε συνταράξει την Αθήνα. Η δύσκολη έρευνα, πρέπει να γίνει σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο, αφού στη διάρκεια των ετών, χτίστηκαν πολλά σπίτια στην περιοχή και με την πλειονότητα των λίγων που ζούσαν εκεί  την εποχή του συμβάντος και θα μπορούσαν κάτι να θυμηθούν, να έχουν πεθάνει. Παρ’ όλα αυτά, ξεκινά με ένα από τα σπίτια της περιοχής που είχε ήδη χτιστεί και κατοικούνταν εκείνη την εποχή. «Γνωρίζει ποια πόρτα χτυπάει σήμερα ο Φοίβος Νεγρεπόντης. Έχει εντρυφήσει σε συμβολαιογραφικά αρχεία. Παρόν όλο το οικογενειακό δέντρο των Βαρβαρέσων, των Δουκών και των Βογιατζόγλου άπλωνε κλαδιά μέσα στο μυαλό του. Έχει μελετήσει αναδρομικά την ιστορία της οικογένειας αναζητώντας στοιχεία και τεκμήρια που δεν είχε προσέξει ο θειος του. Το πείσμα και η καλοτυχία του ίσως τον βοηθούσαν να πλησιάσει την αλήθεια. Να ευοδωθεί ο ερευνητικός του μόχθος».

     Με αφετηρία την έρευνα του Φοίβου Νεγρεπόντη, η συγγραφέας πιάνει το νήμα της αφήγησης από το σημείο που το είχε αφήσει στο προηγούμενο μυθιστόρημα. Σε πρώτο επίπεδο παρακολουθούμε την συναρπαστική εξέλιξη της ιστορίας, στη διάρκεια της οποίας, φωτίζονται σκοτεινά σημεία, κι έρχονται στην επιφάνεια μυστικά, κάτι που λειτουργεί απελευθερωτικά για κάποιες από τις ηρωίδες της. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, πρωταγωνιστούν «η ηθογραφική και κοινωνική ζωή της Αθήνας καθώς και λεπτομέρειες της Ελληνικής ζωής», αλλά και η ίδια η πόλη με κάποιες χαρακτηριστικές φιγούρες που κυκλοφορούν στους δρόμους της. Ενώ σε ένα τρίτο επίπεδο, μέσα από τις σκέψεις και τις αντιδράσεις των χαρακτήρων, η συγγραφέας κάνει αναφορά σε θέματα όπως ο θάνατος, ο έρωτας, η αβάσταχτη αίσθηση της απώλειας, ο υποκριτικός πολλές φορές καθωσπρεπισμός της «υψηλής» αθηναϊκής-κι όχι μόνο-κοινωνίας, οι τύψεις για παλιές «αμαρτίες» κι εγκλήματα, η σχεδόν «διακοσμητική» θέση της γυναίκας αλλά και τα πρώτα σκιρτήματα αντίδρασης σε αυτήν την κοινωνική συνθήκη, κι άλλα. Όλα δοσμένα με τον μοναδικό, ξεχωριστό τρόπο γραφής της Φ. Λαπατά, που κάνοντας μια εξαιρετική χρήση της ελληνικής γλώσσας, μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί σ’ ένα ταξίδι σε τόπους και σε χρόνους άλλους.  Ένα βιβλίο που θα χαρεί και θα απολαύσει ο κάθε αναγνώστης!!