ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΣΑ

PHILIP KERR

Μετάφραση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ

Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Σελ. 507, Ιούνιος 2014

     Ένα ακόμη βιβλίο του Φ. Κερ με ήρωα τον ντετέκτιβ Μπέρνχαρντ (Μπέρνι) Γκούντερ, κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Ο Γκούντερ, είναι αστυνομικός που εργαζόταν στη Δίωξη Ανθρωποκτονιών του Βερολίνου, αλλά το ναζιστικό καθεστώς τον χρησιμοποιεί σε άλλες δραστηριότητες, παρά το γεγονός ότι δεν είναι ναζιστής, ούτε μέλος του κόμματος. «Είχα φύγει από την Κρίπο, την Κριμινάλ Πολιτσάι, το καλοκαίρι του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου…».

     Τον Μάρτιο του 1943, ζητά να τον συναντήσει ο Γκέμπελς, υπουργός Προπαγάνδας του χιτλερικού καθεστώτος και του αναθέτει μια «λεπτή» αποστολή. Το Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, δέχεται τελευταία αναφορές που κάνουν λόγο για την ύπαρξη ενός ομαδικού τάφου στο δάσος του Κατίν, που βρίσκεται κοντά στην ρωσική πόλη Σμολένσκ, μια περιοχή που τώρα είναι υπό την κατοχή της Γερμανίας. Και που σε ενδεχόμενη αντεπίθεση του Κόκκινου στρατού, θα αλλάξει χέρια. Ο τάφος ανακαλύφθηκε τυχαία, όταν ένας λύκος σκάβοντας το έδαφος για να βρει τροφή, ανέσυρε στην επιφάνεια ανθρώπινα υπολείμματα. Κανείς δεν ξέρει σε ποιους ανήκουν. Υπάρχουν υποψίες πως ο τάφος είναι γεμάτος νεκρούς Πολωνούς αξιωματικούς και στρατιώτες, τους οποίους εκτέλεσαν οι Σοβιετικοί. Αλλά όλοι είναι επιφυλακτικοί, αφού η περιοχή, αποτέλεσε και το πεδίο «δράσης» μονάδων των SS. Έτσι πριν δοθεί δημοσιότητα, o Γκούντερ, πρέπει να κάνει μια διακριτική έρευνα. «Για να δω αν κατάλαβα καλά κύριοι, τι ακριβώς θέλετε να κάνω. Αν ο μαζικός τάφος είναι γεμάτος Εβραίους, τότε ξεχνάω το θέμα. Αν όμως είναι γεμάτος Πολωνούς αξιωματικούς, τότε αναλαμβάνει το Γραφείο». Ο Γκούντερ, πηγαίνοντας στο Σμολένσκ, υπέθεσε ότι έχει να αντιμετωπίσει μια εύκολη υπόθεση και ότι σύντομα θα επέστρεφε στο Βερολίνο. Όμως τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά…

     Το ιστορικό υπόβαθρο είναι τραγικό. Οι εκτελέσεις των Πολωνών, έλαβαν χώρα μεταξύ Απριλίου-Μαϊου 1940. Υπολογίζεται ότι σε διάφορες περιοχές κοντά στα σύνορα Ρωσίας-Πολωνίας, δολοφονήθηκαν 22.000 Πολωνοί στρατιωτικοί, αστυνομικοί, αλλά και πολίτες από το NKVD. Όλοι αυτοί υπήρξαν αιχμάλωτοι των σοβιετικών, όταν οι τελευταίοι εισέβαλαν στην Πολωνία το 1939 από κοινού με τη ναζιστική Γερμανία, μοιράζοντας τη χώρα στα δύο, σε εφαρμογή του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου Μη Επίθεσης, που είχε υπογραφεί τον Αύγουστο του 1939. Το Σύμφωνο ίσχυσε μέχρι τον Ιούνιο του 1942, όταν το παραβίασε η Γερμανία εισβάλλοντας σε σοβιετικά εδάφη. Τη διαταγή εκτέλεσης έδωσε ο Στάλιν, επειδή φοβόταν ότι όλοι αυτοί συνιστούσαν μια ελίτ μελλοντικών ηγετών, που θα μάχονταν υπέρ μιας ανεξάρτητης Πολωνίας. Η πρώτη δημόσια αναφορά για το θέμα έγινε στις 11 Απριλίου 1943, με ανακοίνωση των αρχών της ναζιστικής Γερμανίας. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε την ευθύνη, κατηγορώντας τη Γερμανία, μέχρι το 1990, όταν επισήμως αναγνώρισε και καταδίκασε το έγκλημα.

     Το «Άνθρωπος Χωρίς Ανάσα», είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, που είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή αστυνομική ιστορία, αφού έχει πολλά επίπεδα ανάγνωσης, δοσμένη με το μοναδικό τρόπο του Φ. Κερ.